براي دريافت مشاوره در زمينه سالمندي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

دوران سالمندي

امروزه درصد چشمگيري از جمعيت جهان را سالمندان تشكيل مي دهند و با توجه به افزايش اميد به زندگي در بسياري از كشورهاي جهان، شمار سالمندان افزايش يافته است. سالمند به فردي اطلاق مي شود كه بيش از 65 سال سن داشته باشد و ممكن است به علت عوارض ناشي از افزايش سن و تغييرات فيزيولوژيك نياز به مراقبت و توانبخشي داشته باشد.

سالمندي به عنوان يك فرصت يا تهديد

نااميدي زماني روي مي دهد كه فرد سالمند احساس كند تصميمات نادرست زيادي گرفته است و زمان به قدري كوتاه است كه نمي توانند مسير ديگري را به سمت انسجام پيدا كند. اما افرادي كه از فرصت هاي خود به خوبي استفاده كرده اند از دستاوردهاي خود احساس كامل بودن و رضايت مي كنند.

پر كردن اوقات فراغت و داشتن برنامه مشخص به سالمندان كمك مي كند كه اين دوران را به خوبي سپري كنند و از بهداشت رواني خوبي برخوردار شوند. بين سلامت روان و اوقات فراغت سالمندان ارتباط مستقيمي وجود دارد. عدم فعاليت و نداشتن سرگرمي باعث مي شود برخي افكار منفي و ناخوشايند گذشته در ذهنشان تداعي شود. مثلا سالمنداني كه عزيزان و آشنايان خود را از دست داده اند، در اوقات بيكاري، فكر و ذهنشان درگير مرگ و شكل گيري افكار نااميدكننده مي شود. ادامه چنين روندي مي­ تواند آن ها را به سمت ابتلا به افسردگي سوق دهد.

تغييرات دوران سالمندي

پيري با كاهش توانايي هاي ذهني و جسمي همراه است كه به تدريج با گذشت زمان روي مي دهد البته اين كاهش در افراد به دليل تفاوت هاي زيستي و محيطي با شدت متفاوت روي مي دهد. در ادامه برخي از اين تغييرات را بررسي مي كنيم:

تغييرات حسي

سنين سالمندي با افت توانايي بينايي، شنوايي همراه است. بويايي و چشايي نيز ممكن است تا حدي تحت تاثير قرار بگيرد. با تغييرات پوستي مانند چروك شدن و نازك شدن پوست افراد نسبت به درد و آسيب حساس تر مي شوند.

عملكرد حركتي

افزايش سن با افزايش سطح چربي و كاهش قدرت عضلاني همراه است، بنابراين توانايي انجام حركات پيچيده در فرد كاهش مي يابد. مفاصل نيز تحت تاثير قرار مي گيرد به گونه اي كه آرتروز يكي از شايع ترين بيماري هاي جسماني مزمن در سالمندان است.

تغييرات جنسي

تغييرات فيزيولوژيك و هورموني باعث مي شود زنان و مردان محرك هاي بيشتري براي تحريك شدن و زمان بيشتري براي رسيدن به ارگاسم نياز داشته باشند.

تغييرات در عملكرد شناختي

سالمندي مشكلاتي در حافظه و يادگيري را به همراه دارد. افزايش سن با كاهش توانايي سيستم شناختي همراه است. كاهش در حافظه فعال به خصوص بسيار مشهود است ولي حافظه رويدادي كه مربوط به خاطرات فرد است كمتر آسيب مي بيند. همچنين سالمندان ممكن است در بازيابي كلمات با مشكل رو به رو شوند.

تغييرات هيجاني

سالمندان از نظر بهينه سازي عاطفه، يعني توانايي به حداكثر رساندن هيجان مثبت و تعديل كردن هيجان منفي بهتر مي شوند. در دوران سالمندي مسئوليت هاي استرس زاي زندگي زناشويي و شغلي كاهش مي يابد. معمولا در اين سنين افراد به درك هيجاني بيشتر مي رسند و تعامل هاي مثبت بين زوجين افزايش پيدا مي كند. در مقابل مقدار تعامل هاي اجتماعي و اندازه شبكه اجتماعي سالمندان معمولا كاهش پيدا مي كند، ولي روابط عميق تر مي شوند. در اين سنين افراد بيشتر از قبل با مرگ دوستان، همسر، و خواهر برادرهاي خود مواجهه مي شوند. داشتن ارتباط با فاميل و دوستان در اين دوران سلامت آنان را پيش بيني مي كند.

چالش هاي دوره سالمندي

اختلالات سالمندي

دوران سالمندي مي تواند با اختلالاتي مانند اختلالات عصب شناختي (دمانس، آلزايمر، پاركينسون و ...)، افسردگي و اضطراب، اختلالات خواب همراه باشد. همچنين خطر خودكشي در سالمندي بيش از ساير گروه هاي سني است كه مي تواند به دلايل مشكلات مالي، بيماري، سوگ يا افسردگي باشد. پس لازم است براي كاهش آسيب هاي سالمندي برنامه ريزي داشته باشيم.

تنهايي سالمندان

عدم توجه فرزندان و اطرافيان باعث مي شود سالمندان احساس غم و اندوه كنند از طرفي از دست دادن دوستان و عزيزان و بازنشستگي باعث مي شود كه نتوانند دوستان جديدي پيدا كنند. تنهايي با مشكلات رواني و احساسات مايوس كننده اي همراه است كه منجر به افزايش مصرف داروهاي آرام بخش و مسكن مي شود.

نگهداري از حيوانات خانگي، شركت در انجمن ها و خيريه ها به عنوان داوطلب، كارهاي هنري، باغباني و ايجاد نقش هاي جديد مانند به كار گيري تجربه در زمينه آموزش به جوانان مي تواند به رفع تنهايي در آن ها كمك كند.

بدرفتاري با سالمندان

انجام يا عدم انجام يك رفتار منفرد يا تكرار شده كه باعث اذيت يا آسيب رساندن يا صدمه به يك فرد مي شود. معمولا بد رفتاري از طذف افرادي كه مراقب و يا نزديكان سالمند هستند اتفاق مي افتد. ناتواني روحي و جسمي سالمند يا خسته شدن مراقب از جمله دلايل بد رفتاري است. انواع بدرفتاري عبارتند از:

• بدرفتاري جسماني: وارد كردن عمدي درد
• بي توجهي جسماني: برآورده نكردن عمدي يا غيرعمدي تعهدات مراقبت
• بدرفتاري رواني: توهين هاي كلامي، تحقير كردن، تهديد
• سوء استفاده جنسي: تماس جنسي ناخواسته از هر نوع
• سوء استفاده مالي: بهره كشي غيرمجاز از اموال يا منابع مالي
• آزار اجتماعي: كناره گيري اجباري از جامعه
• سو رفتار پزشكي: فرآيند ها يا درمان هاي پزشكي بدون اطلاع و رضايت شخص
• تبعيض سني: عدم برخورداري سالمند از موقعيت خاص مانند امكانات شهري به اندازه يك جوان

خانه سالمندان

تصميم به انتقال سالمند به خانه سالمندان چالشي بزرگ هم براي مراقب و هم براي سالمند است. مراقب به دليل از دست دادن عزيزش و همينطور چون قادر به مراقبت نبوده دچار استرس و غم مي شود. فرد سالمند به دليل از دست دادن استقلال و زندگي كه يك عمر به آن عادت كرده است و كاهش تماس ها و ديدار ها به تدريج علائم افسردگي و اضطراب را نشان مي دهد.

سعي كنيد وضعيت او را بررسي كنيد، مرتب به او سر بزنيد. نظر او را درباره كيفيت خدمات و نحوه زندگيش در آن جا بپرسيد و در صورت نارضايتي شكايت را به مسئول ارايه دهيد.

سالمندي موفق

تركيبي از عوامل براي داشتن سالمندي موفق موثر است. از جمله مي توان به سلامتي و رضايتمندي از زندگي، توانايي مقابله با رويداد هاي فعلي، حفظ احساس مثبت به آينده، اميد به زندگي، داشتن عملكرد شناختي مناسب، يادگيري چيزهاي جديد، داشتن استقلال و فعاليت هاي اچتماعي موثر است.

افزايش شادي در سالمندان

سالمندان نيز مانند هر شخص ديگري احتياج به تنوع و زندگي شاد دارند و  عدم توجه به آن باعث بروز افسردگي و ناراحتي در سالمندان مي شود. طبق تحقيقات انجام شده حفظ سلامت جسمي درسالمندان ارتباط مستقيمي با سلامت روان آن ها دارد. بنابراين مي توان با حفظ سلامت جسمي سالمندان تا حدود زيادي از كناره گيري شان از زندگي عادي جلوگيري كرد. بهتر است اطرافيان به جاي انجام دادن كارهاي فرد سالمند به او كمك كنند تا او بتواند كارهايش را به تنهايي انجام دهد و از خود مراقبت كند. در اين صورت احساس مفيد بودن خواهد كرد. با توجه به اين موارد راهكارهايي وجود دارد كه با استفاده از آن ها بتوان انزوا و افسردگي را كاهش داد.

ورزش:

ورزش يكي از راه‌هاي مهار افسردگي در دوران سالمندي است. فعاليت بدني و ورزش روزانه علاوه بر پيشگيري از تحليل جسمي باعث مهار افسردگي و احساس تنهايي مي‌شود. اگرچه اكثر سالمندان با توجه به موقعيت سني خود در انجام برخي فعاليت ها و ورزش هاي حرفه اي دچار محدوديت هستند ولي با انتخاب ورزش‌هاي مناسب با دوران سالمندي از جمله پياده‌روي، تمرينات تنفس، حركات آرام‌سازي باعث افزايش شادابي در آن ها مي شود. همچنين برنامه‌ريزي براي برقراري ارتباط هاي دوستانه در منزل يا خارج از خانه در تقويت روحيه اجتماعي سالمندان بسيار مفيد است.

مراقبت كردن از كودكان:

بيشتر افراد گمان مي كنند كه سپردن مسئوليت نگهداري و مراقبت از كودكان يا نوه ها به پدر و مادر سالمند خود، آن ها را دچار زحمت مي كنند. به همين دليل از اين كار خودداري مي كنند در صورتي كه اين مسئوليت مي تواند در فرد سالمند حس مفيد بودن را القا مي كند.

يادگيري مهارت هاي جديد:

بسياري از والدين سالخورده ما در استفاده از برخي وسايل مانند تلفن همراه يا كامپيوتر دچار مشكل هستند. ما اين قبيل كارها را براي آن ها انجام مي دهيم بهتر است كمي وقت بگذاريم و اين كار را به عنوان يك مهارت جديد به آن ها آموزش دهيم. افراد سالمند خود نيز مي توانند مهارت هاي جديدي كسب كنند. شركت در كلاس هاي مختلف آموزشي، يادگيري رايانه و… هر يك مي توانند به عنوان يك مهارت جديد فرد سالمند را به صورت فعال در جريان زندگي قرار دهد.

فعاليت هاي اجتماعي:

علاوه بر فعاليت هاي شناختي و رفتاري كه بيشتر فعاليت هاي فردي را شامل مي شود، برنامه زندگي فرد سالمند بايد طوري باشد كه او همچنان با اجتماع و مردم در ارتباط باشد. شركت در مسافرت هاي گروهي همچنين ديد و بازديد از گروه دوستان و خانواده مي تواند فرد سالمند را همچنان در جمع مردم قرار دهد. براي جلوگيري از افسردگي در سالمندان تاكيد و توجه بر قابليت ها و توانايي هاي آن هاست تا خود را از محيط پيرامون خود دور نبينند و سالمندي خود را با از كارافتادگي هم معنا ندانند.

شركت در فعاليت هاي خيريه:

توانايي كمك به ديگران و مفيدبودن در اين زمينه حسي است كه همواره در افراد مختلف جامعه وجود دارد. انجام فعاليت هاي خيريه باعث مي شود فرد سالمند همچنان خود را در جريان طبيعي جامعه حس كند و احساس فعال بودن داشته باشد.

در فعاليت هاي خود سالمندان را شريك كنيد

احساس تعلق افراد با سن رشد نمي كند. افراد مسن تر از پيوند و مشاركت شان در گروه هايي كه براي آنها سازماندهي شده است، احساس رضايت مي كنند. اما احساس وابستگي آنها در صورتي تقويت مي شود كه در جامعه اي مشاركت داشته باشند كه به خاطر سن دسته بندي نشده باشد. بهتر است آنها را دعوت كنيد و اجازه دهيد انتخاب كنند.

سخن آخر

نبايد با سالمندان به گونه اي رفتار كرد كه آنان احساس بي كفايتي و بي اهميتي كنند يا مورد بي مهري قرار بگيرند. سعي كنيد آن ها را درك نماييد. با توجه به تغييرات جسماني آن ها توانايي آن ها در برخي امور مانند يك جوان نيست، اما طرد كردن سالمندان بيشترين ضربه را به آن ها وارد مي كند. ملاقات ها و برنامه هاي خانوادگي را به گونه اي تنظيم كنيد كه با توانايي آن ها هماهنگ باشد. زندگي با سالمندان نيز براي مراقبات خستگي و چالش هايي را به همراه دارد. قبل از آن كه ناراحتي خود ر ابه آن ها انتقال دهيد با دريافت مشاوره خانواده در صدد حل مسائل برآييد.

براي دريافت مشاوره در زمينه سالمندي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

خدمات مركز مشاوره تلفني خانواده هنر زندگي

  مركز مشاوره روانشناسي تلفني خانواده هنر زندگي با بهره مندي از كادر مجرب خدمات خود در زمينه مشاوره تلفني خانواده با موضوعاتي شامل مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره پيش از ازدواج، مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره دوستي دختر و پسر،  مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره دوستي‌هاي پيش از ازدواج،  مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره دوران نامزدي، مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره اعتياد، مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره همسريابي مشاوره خانواده تلفني با موضوع مشاوره ازدواج، مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره قبل از ازدواج، مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره زندگي مشترك،  مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره جنسي

منبع:   چالش هاي سالمندي و مراقبت هاي مربوط به سالمندان