تعريف خودآگاهي

خودآگاهي دانش و دركي است كه هر فرد از خودش دارد. در واقع كسب تصويري واضح و شفاف از ارزش ها، نگرش ها، نيازها، علايق، اهداف و اولويتها است. بنابراين خودآگاهي اطلاع يافتن از حس هاي ورودي، افكار و عواطف خويش است. مفهوم خود آگاهي بسيار نزديك به مفهوم خودشناسي است. با اين تفاوت كه خودآگاهي به دانستن احساسات و افكار بر مي گردد، در حالي خودشناسي به دانستن چرايي اين احساسات و افكار اشاره دارد.

انواع خود آگاهي

در مبحث خود آگاهي، اطلاع يافتن از انواع خود به منزله آغازي درست در پيمودن مسير خودشناسي است. در ادامه اشاره اي به انواع خود مي كنيم:

خود فيزيكي: خود فيزيكي به تصوري كه هر كس از ظاهر خود دارد اطلاق مي شود. فرد ممكن است بر اثر عدم درك صحصيح از تصوير واقعي بدن خود دچاربدريخت انگاري شود. همين عدم درك واقعيت فرد را به سمت عمل هاي جراحي زيبايي مي كشاند.

خود جنسيتي: به برداشتي كه هر فرد از تمايلات و هويت جنسي خود دارد مي گويند. اگر اين برداشت با واقعيت منطبق نباشد، فرد دچار تعارض در هويت جنسي مي شود.

خود تاريك: اين بخش از خود در برگيرنده اسرار دروني فرد است، همان چيزهايي كه دوست ندارد ديگران راجع به او بدانند و براي پنهان كردنشان وقت و انرژي زيادي را صرف مي كند.

خود واقعي: دروني ترين بخش وجود انسان است. هر كسي براي شناخت خود واقعي نياز به كاوش و تفكر دارد.

خود معنوي: اين خود به باورهاي معنوي فرد ارتباط دارد و تصويري است كه شخص از اعتقاداتش دارد. شكاف در خود معنوي باعث تعارضات شديد دروني مي شود، به طوريكه شخص مدام با خوذش بر سر ارزش هايش در جنگ است.

خود آرماني: خود آرماني همان خودي است كه فرد خواهان رسيدن به آن است. تصويري مطلوب كه شخص در ذهن خود مي سازد و دوست دارد كه آن باشد.

خود اجتماعي: اين خود به تصويري كه فرد از جايگاه اجتماعي خود دارد بر مي گردد.

دستيابي به خودآگاهي

به طور كلي افراد از دو طريق به خود آگاهي دست پيدا مي كنند:

خود آگاهي عمومي: در اين نوع خود آگاهي فرد خود را با معيارهاي بيروني مقايسه مي كند و برايش مهم است كه از نگاه ديگران چگونه ديده شود .

خود آگاهي خصوصي: در خود آگاهي خصوصي فرد بيشتر با ملاك ها و معيارهاي دروني خود سر و كار دارد ، بنابراين مي تواند دقيق تر خود را تحليل كند . اين افراد از خود پنداره قوي تري برخوردار هستند.

چگونه به خودآگاهي برسيم؟

براي رسيدن به خودآگاهي لازم است يك سري مراحلي را پشت سر بگذاريم، رواندرماني وروانكاوي يكي از روش هاي رسيدن به خودآگاهي است. در ادامه به برخي از راه هاي رسيدن بهخودآگاهي اشاره مي كنيم:

شناخت احساسات: فرد بايد از جنس احساساتش در مواجه با مسايل گوناگون آگاه شود. آگاهي از اين مسئله كه شخصيت هر فرد بيشتر متمايل به چه نوع احساسي است بسيار مهم و كارساز مي باشد. 

شناخت افكار: با شناخت افكار خود ضمن مواجه شدن با موقعيت هاي مختلف مي توان به ناكارآمدي برخي از آن ها پي برد و در نتيجه اصلاحشان كرد تا از عواقب ناخوشايند احتمالي جلوگيري شود.

شناخت انتظارات و خواسته ها: در مواجهه با موقعيت ها، عوامل دروني و بيروني متعددي نقش دارند. اما عامل دروني نقش پررنگ تري را در اين ميان دارد. اينكه فرد يك موقعيت را چگونه درك كند نشانگر انتظارات و خواسته هاي اوست.

شناخت ميزان اعتماد به نفس: به باور روانشناسان افرادي كه از داشتن اعتماد به نفس پايين رنج مي برند، انتظارات غيرواقع بينانه اي را از خود و از ديگران دارند. به همين دليل ميزان احساس رضايتشان از زندگي بسيار پايين است. فردي كه اعتماد به نفس بالايي دارد موقعيت ها را بر اساس انتظارات ديگران نمي بيند، بلكه بيشتر ازهر چيز و هر كس به ارزش ها و خواسته هاي خود اهميت مي دهد.

ويژگي افراد خودآگاه

افراد خود آگاه با طي كردن مراحل فوق به يك سري خصوصيات برتر انساني دست يافته اند كه در زير به برخي از آن ها اشاره مي كنيم. اين افراد :

• احساس رضايت از انتخاب ها و سبك زندگيشان دارند.
• تفكر واگرا دارند و مطلق نگر نيستند.
• در مقابل فشارها و ضربه هاي رواني اجتماعي مقام ترند.
• از موفقيت ها و شكست هاي خود آگاهند، به موفقيت هايشان افتخار مي كنند و از شكست هايشان درس مي گيرند.
• مسئوليت زندگي خود را مي پذيرند.
• نقاط ضعف خود را مي شناسند و در جهت اصلاح آن ها تلاش مي كنند.
• روحيه همكاري و مشاركت در كارهاي گروهي دارند.
• از مشورت با ديگران و افراد صاحب نظر استقبال مي كنند.
• ديگران را سرزنش نمي كنند، به همه احترام مي گذارند و مثبت انديش هستند.

براي دريافت مشاوره در زمينه خودشناسي و خود آگاهي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.