انواع احتلالات رفتاري كودكان

از جمله انواع اختلالات رفتاري كودكان مي توان به موارد زير اشاره داشت :

اختلال نافرماني مقابله اي

كودكان مبتلا به اختلال نافرماني مقابله اي به طور رايج رفتارهايي مثل زود عصباني شدن، بدخلقي هاي مستدام، دعوا و جدل دائمي با بزرگسالان (بحث با والدين و نپذيرفتن قوانين)، آزار و اذيت ديگران، عزت نفس پايين و... از خود نشان مي دهند. اختلال نافرماني مقابله اي از شيوع بالايي برخوردار است، به طوري كه در بين كودكان زير 12 سال تقريبا يك نفر از دو نفر اختلال نافرماني مقابله اي دارند. ابتلاي پسرها در اين اختلال حدودا دوبرابر دختر هاست.

اختلال سلوك

كودكان داراي اختلال سلوك به صورت افراط گونه اي رفتارهاي ناشايست و ضد اجتماعي دارند و به همين دليل بيشتر به بچه هاي بد معروف هستند. طبق تحقيقات يك سوم مبتلايان به اختلال سلوك دچار بيش فعالي نيز هستند. برخي رفتارهاي رايج كودكان با اختلال سلوك عبارتند از:

• عدم پيروي از صاحبان قدرت خصوصا والدين
• سابقه فرار از مدرسه به دفعات
• تمايل زياد به مصرف سيگار و الكل در سنين كم
• فقدان حس همدردي با ديگران
• رفتارهاي خشونت آميز با حيوانات و طبيعت
• رفتارهاي ساديستي مثل قلدري، باج گيري، سوء استفاده جسمي و جنسي و...
• تمايل به دعوا
• استفاده از صلاح در دعوا
• دروغگويي افراطي
• تمايل به فرار از خانه
• مشاهده تمايلات خودكشي

اختلال بيش فعالي و نقص توجه

2 تا 5 درصد از كودكان به صورت تقريبي دچار بيش فعالي و نقص توجه هستند. پسرها نسبت به دختر ها سه برابر بيشتر به اين اختلال دچار مي شوند. از ويژگي هاي اين اختلال مي توان به موارد زير اشاره كرد:

• نقص توجه: فراموش كردن قواعد- دشواري در تمركز- پريدن از يك تكليف به تكليف ديگر- ناقص رها كردن تمام تكاليف
• تكانشگري: بدون تفكر رفتار كردن– بيش از حد حرف زدن – تحمل كم – انجام اشتباهات زياد
• بيش فعالي: جنب و جوش بيش از حد - بيقراري -  عدم توان نشستن و كاري نكردن

عوامل خطرساز در بروز اختلالات رفتاري در كودكان

علت هاي اصلي اختلالات رفتاري ذكر شده همچنان نامشخص است. اما عوامل خطرساز عبارتند از:

1- جنسيت: پسر بودن يكي از عوامل خطرساز براي ابتلا به اختلالات رفتاري است. هنوز نتوانسته اند ميان عوامل ژنتيكي و اجتماعي در بروز اين اختلالات تفاوتي قائل شوند.

2- بارداري و تولد: تولد زودهنگام و وزن كم، حاملگي هاي دشوار در برخي موارد در بروز مشكلات رفتاري كودكان در آينده تاثير دارند.

3- مزاج: احتمال ابتلا در كودكاني كه از تربيت دشوار برخوردار بوده اند و از سنين كم زودجوش و پرخاشگر هستند، بيشتر است.

4- زندگي خانوادگي: هرچه خانواده مشكلات بيشتري داشته باشد، احتمال بروز اختلال نيز افزايش مي يابد. مشكلات خانوادگي مثل خشونت خانگي، فقر، كم توجهي والدين يا سوء استفاده در بروزاختلالات رفتاري كودكان موثر شناخته شده اند.

5- مشكلات يادگيري: مشكلات رفتاري با مشكلات خواندن و نوشتن و يادگيري همبستگي دارند.

6- عقب ماندگي ذهني: كودكان عقب مانده دو برابر بيشتر در معرضاختلالات رفتاري قرار دارند.

7- رشد مغزي: برخي تغييرات در رشد مغز در اختلالات رفتاري موثر است. مثلا مطالعات نشان داده؛ بخش هايي از مغز كه كنترل توجه را بر عهده دارند دركودكان بيش فعال كمتر فعال هستند.

درمان اختلال رفتاري در كودكان

در صورتي كه كودك مبتلا به اختلال رفتاري درمان نشود، با مشكلات عديده اي در بزرگسالي روبرو خواهد بود. به صورت كلي مداخله هرچه سريع تر صورت بگيرد، نتيجه بهتري دريافت مي شود.

درمان معمولا چند جانبه صورت مي گيرد و بسته به نوع اختلال و عوامل تشخيصي، متفاوت است. ولي به صورت كلي شامل موارد زير است:

• آموزش به والدين: به مادران و پدران مي آموزند، چگونه با فرزندشان ارتباط بگيرند و كنترل بايد به چه شكل باشد.
• خانواده درماني: ارتباطات اعضاي خانواده سازمان دهي مي شود و به آنها كمك مي شود تا مهارت هاي حل مسئله خود را ارتقا دهند.
• درمان شناختي-رفتاري: مستقيم بر كودك تمركز كرده و به او كمك مي كند تا افكار و رفتار خود را كنترل كند.
• آموزش اجتماعي: اصول گفتگو و نحوه همكاري با ديگران و عضويت در جمع را به كودك مي آموزند.
• كنترل خشم: كودك مي آموزد، نشانه هاي ناكامي را در خود بشناسد و به جاي خشونت، مهارت هاي مقابله سازگارانه را ابراز كند.
• حمايت در مشكلات مرتبط: حمايت جزء مهمي از درمان است، خصوصا در كودكي كه مشكوك به اختلال يادگيري است.
• تشويق: تشويق كودك براي شكوفا كردن استعدادها و توانايي ها مي تواند به عزت نفس او كمك كند.
• دارو: معمولا در اختلالات رفتاري براي كنترل رفتارهاي تكانشگرانه از دارو استفاده شود.

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلالات رفتاري كودكان مي‌توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : اختلالات رفتاري كودكان