اختلال دو قطبي چيست؟

اختلال دو قطبي، باعث تغييرات شديد در خلق و خو و رفتار افراد مي گردد. دوره شيدايي با افزايش سطح انرژي و تحريك پذيري، عدم تمركز و پرش افكار، كاهش نياز به خواب، افكار خود بزرگ بينانه همراه است. برخي از بيماران مبتلا به دوقطبي هر دو نوع دوره افسردگي و شيدايي را تجربه مي كنند و برخي ديگر، فقط به دوره هاي مانيا يا شيدايي دچار مي شوند. مردان و زنان به يك اندازه در معرض ابتلا به اين اختلال قرار دارند. دوره مانيا آنچنان براي فرد مبتلا مي تواند خوشايند باشد كه مصرف داروهاي خود را در دوران افسردگي متوقف كند تا دوباره به حالت شيدايي بازگردد. 

دلايل بروز افسردگي شيدايي

علت بروز اين اختلال به طور قطعي مشخص نشده است. اما تحقيقات انجام شده بر روي اختلال دو قطبي نشان مي دهد كه ژنتيك در بروز اين اختلال بسيار موثر است. به طور كلي تعامل عوامل زيست شناختي، روانشناختي و اجتماعي در بروز افسردگي شيدايي موثر هستند. رويدادهاي پر استرس نيز با شروع اين اختلال رابطه اي قوي دارند.

انواع اختلالات دو قطبي

بر اساس تحقيقات انجام شده توسط موسسه ملي سلامت ذهن، انواع اختلالات دوقطبي عبارتند از :

اختلال دوقطبي نوع اول: به شرايطي اطلاق مي شود كه تنها يك دوره شيدايي يا مانيا وجود داشته باشد و فرد پيش از آن هيچ دوره افسردگي اساسي را تجربه نكرده باشد. اختلال دو قطبي نوع اول در صورت عدم اقدام براي درمان دوره هاي شيدايي به مدت 3 تا 6 ماه طول مي كشد. دوره افسردگي اين افراد نيز 6 تا 12 ماه مي باشد.

اختلال دوقطبي نوع دوم: در اختلال دو قطبي نوع دوم يك دوره افسردگي شديد وجود دارد. در صورتي كه تغييرات خلق و خود در فرد بيمار كم باشد، به عنوان اختلال دو قطبي خفيف شناخته مي شود.

اختلال خلق ادواري يا سيكلوتايميا: اختلال دو قطبي ادواري، شكل خفيف اختلال دوقطبي نوع دوم است؛ با اين تفاوت كه شدت علايم افسردگي و دوره شيدايي كمتر است.

اختلال دوقطبي پيش رونده: در اختلال دو قطبي پيش رونده فرد بيمار بيش از چهار بار در روز دچار تغييرات خلق وخو مي شود. اين نوع اختلال در 10 درصد افرادي كه مبتلا به اختلال افسردگي شيدايي هستند ديده مي شود و مي تواند با اختلال دو قطبي اول و دوم نيز همراه باشد.

علائم اختلال افسردگي شيدايي

بسته به نوع اختلال دو قطبي كه افراد به آن مبتلا هستند، علائم مي تواند متفاوت باشد. ولي در اكثر اين افراد علائمي مشابه است كه عبارتند از :

1- افسردگي

احساس غم و اندوه همراه با لذت نبردن از موقعيت ها، از علايمي است كه ممكن است در افراد مبتلا به افسردگي شيدايي ديده مي شود. آمار روانشناسي باليني نشان مي دهد كه علائم افسردگي شديد در بيماراني كه مبتلا به اختلالات دو قطبي هستند، بيشتر است. در اين حالت، احساس افسردگي براي طولاني مدت باقي مي ماند و حتي انجام امور عادي زندگي را سخت يا غير ممكن مي كند. در صورتي كه شما افسرده باشيد متوجه اين تغييرات در خود مي شويد. حتما در اين شرايط بايد براي درمان افسردگي و درمان اختلال دو قطبي اقدام نماييد.

2- تغيير حالت روحي 

افراد در زماني كه مبتلا به اختلال دو قطبي مي شوند از لحاظ روحي بسيار آسيب پذيرند و احساسات زير در آنان بسيار پررنگ تر مي شود:

1- نوسان بين احساس غمگيني و سرخوشي

2-  افكار خودكشي

3- بيقراري و انرژي زياد

4- افزايش اعتماد به نفس

5- بيش برآورد كردن قدرت و توانايي

6- حساسيت زياد و زودرنجي

3- تغيير افكار 

در اين اختلال بيمار افكار، نگرش و باورهايش دستخوش تغيير مي شود:

1- قضاوت ضعيف

2- افزايش خلاقيت و ايده هاي جديد

3- مشكل در تمركز كردن و پرش افكار
4- خودبزرگ بيني و افكار بزرگ منشانه

4- تغيير حالات جسمي

از جمله تغييرات حالات جسمي كه در افراد ديده مي شود مي توان به موارد زير اشاره داشت:

1- افزايش انرژي

2- كاهش نياز به خواب

3- افزايش تمايل به رابطه جنسي

5- تغييرات ناگهاني در تمايل به برقراري رابطه جنسي

افراد مبتلا به اختلال افسردگي شيدايي در برقراري رابطه جنسي با مشكل مواجه مي شوند. چرا كه در دروه هاي شيدايي تمايل بالايي در برقراري رابطه جنسي دارند كه گاهي به رفتارهاي پر خطر جنسي نيز منجر مي شود. از طرفي در دوره هاي افسردگي تمايلي به برقراري رابطه جنسي ندارند. داروهاي تثبيت كننده خلق نيز كه درمان اين اختلال به كار برده مي شود باعث سرد مزاجي و عدم تمايل به برقراري رابطه جنسي مي گردند.

6- تغييرات رفتاري در افراد

از جمله تغييرات رفتاري در بيماران مبتلا به بيماري اختلال دو قطبي مي توان به موارد زير اشاره داشت:

1- پرحرفي، ابراز بيش از حد احساسات و صميمي شدن غير معمول

2- تحريك پذيري مفرط و تصميم گيري عجولانه

3- ولخرجي هاي بسيار، رفتارهاي تكانشي، سو مصرف مواد

علائم اورژانسي اختلال افسردگي شيدايي

در صورت عدم درمان به موقع، به مرور زمان اين اختلال مي تواند تبديل به جنون گردد. از جمله علائم اوژانسي اين اختلال مي توان به موارد زير اشاره داشت:

1- بروز رفتار هاي خشونت آميز و فحاشي

2- بروز رفتار هاي خطرناك در فرد

3- شروع افكار خودكشي و صحبت كردن مداوم در مورد خودكشي

4- خودكشي هاي ناموفق

5- صحبت كردن در ارتباط با مرگ

تشخيص اختلال دو قطبي

تشخيص علائم اختلال افسردگي شيدايي مشكل است. فقط در مواردي كه بيماري پيشروي كرده و به جنون شديد يا مانيا رسيده است، نشانه ها به راحتي قابل تشخيص هستند. افرادي كه دچار جنون خفيف شده اند ممكن است پر انرژي تر از حد معمولشان باشند؛ به طوري كه با اعتماد به نفس كامل و سرشار از انرژي و ايده هاي جديد به كار و زندگي خود مشغول باشند.

درمان اختلال دو قطبي

 به طور كلي درمان اختلال دوقطبي به دو شيوه روان درماني و دارو درماني اختلال دو قطبي صورت مي گيرد. داروهاي تثبيت كننده خلقمانند ليتيوم، كاربامازپين، كلونازپام و... در پيشگيري از دوره هاي شيدايي و درمان موثر است. سيكل دارو درماني بايد حتما تحت نظر يك روان پزشك متخصص صورت گيرد. از درمان هاي غير دارويي نيز مي توان به درمان شناختي_رفتاري و روان درماني بين فردي، خانواده درماني اشاره كرد. با مشاوره روانشناسي امكان تشخيص به موقع دوقطبي و درمان آن امكان پذير مي شود.

براي مشاوره درمان اختلال دو قطبي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : اختلال دو قطبي چيست؟ | انواع، علائم و علل دو قطبي