اهميت يادگيري مهارت هاي زندگي

طبق تعريف سازمان بهداشت رواني، مهارت هاي زندگي، مهارت هايي هستند كه براي افزايش توانايي هاي رواني اجتماعي افراد آموزش داده مي شوند و فرد را قادر مي سازند كه به طور موثر با مقتضيات و كشمكش هاي زندگي رو به رو شود. در واقع بسياري از شكست ها، ناكامي ها و مشكلاتي كه افراد در زندگي خود تجربه مي كنند به خاطر وجود نقص هايي است كه در اين زمينه دارند. مهارت هاي زندگي ويژگي هايي نيستند كه به طور ذاتي در افراد وجود داشته باشند بلكه نيازمند آموزش و تمرين بسيار در موقعيت هاي مختلف هستند.

1- مهارت خودآگاهي از اولين مهارت هاي زندگي

مهارت خودآگاهي به اين معني است كه بتوانيد به شناخت دقيق و درستي از خود دست پيدا كنيد. خود آگاهي يعني فهم صحيحي از نگرش ها، آرا، عقايد، انديشه ها، هيجان ها، توانايي ها، مهارت ها و كاستي هايتان داشته باشيد. اگر شناخت درستي از خودتان نداشته باشيد در انتخاب هاي مهم و سرنوشت ساز زندگي با مشكلات زيادي رو به رو خواهيد شد.

براي تقويت مهارت خود آگاهي، بايد فرصتي فراهم كنيد تا دربارۀ خود بيانديشيد و از خود سوال كنيد كه "من كيستم؟" در واقع تلاش كنيد كه نقاط ضعف و قوت خود را شناسايي كنيد. براي به دست آوردن اين شناخت مي توانيد دربارۀ خصوصيات خود با افراد نزديك خود گفت و گو كنيد و نظر آن ها را نيز جويا شويد.

2- حل مسئله و تصميم گيري 

حل مسئله فرايندي است كه فرد سعي مي كند راه حل هاي موثر و سازگارانه اي براي مسائل زندگي روزمره خود پيدا كند. اگر حل مسئله به صورت درستي صورت بگيرد منابع رواني مثبت (مانند رضايت از زندگي و عزت نفس) را افزايش مي دهد و منابع رواني منفي (مانند علائم بيماري هاي رواني و مشكلات سلامت روان) را كاهش مي دهد.

افراد در زمان مواجهه با مسائل معمولا به دو شيوه هيجان مدار و مساله مدار برخورد مي كنند. در رويكرد هيجان مدار افراد بيشتر تمركز بر هيجانات دارند، پس فرد براي كاهش احساسات منفي خود در مواجهه با مشكلات، به رفتارهاي مخربي نظير سيگار كشيدن يا مشروب خوردن روي مي آورد.

اما اگر رويكرد مساله مدار داشته باشيد، در وهلۀ اول مي پذيريد كه مشكل تان قابل حل است. در ادامه تمام راه حل هاي ممكن را مورد بررسي قرار مي دهيد و با توجه به پيامدها، بهترين گزينه را براي حل مشكل خود انتخاب مي كنيد.

3- همدلي يا هوش هيجاني

مهارت همدلي به معني توانايي شناخت، درك و پذيرش احساسات و نيازهاي ديگران است. افرادي كه هوش هيجاني مناسبي دارند درك بهتري از ديگران دارند، اين مساله باعث مي شود آن ها دوستان بيشتر و بهتري داشته باشند و رفتارهاي تخريب گري نظير خشونت و پرخاشگري كمتري در رفتار با ديگران از خود نشان دهند.

4- مهارت نه گفتن و جرات ورزي

همۀ ما بايد اين توانايي را داشته باشيم كه هنگامي كه درخواستي متضاد با توانايي ها و خواسته هايمان مطرح مي شود، آن را رد كنيم. در واقعمهارت نه گفتن داشته باشيم. اما اين اتفاق براي همه آسان نيست. فقدان اين مهارت باعث بروز رفتارهاي منفعل پرخاشگر در فرد مي شود.

رفتار منفعلانه وقتي صورت مي گيرد كه افراد در ظاهر مهربان و فروتن هستند و درخواست همه را مي پذيرند و تاييد مي كنند؛ اما همۀ اين بله گفتن ها ناشي از اين است كه نمي توانند جراتمندانه رفتار كنند و نه بگويند. افراد منفعل دائما از درون احساس ناراحتي و عصبانيت مي كنند.

رفتار پرخاشگرانه زماني روي مي دهد كه افراد جراتمندي را با پرخاشگري اشتباه مي گيرند. آن ها با روش هايي مثل ناسزا گفتن و دعوا براي احقاق حقوق خود تلاش مي كنند. اما مهارت جرات ورزي در افرادي ديده مي شوند كه مي توانند براي احقاق حقوق خود اقدام كنند بدون اينكه حقوق ديگران را ناديده بگيرند. اين افراد اگر با نظر ديگران مخالف باشند حرف خود را به شيوۀ مودبانه و مناسبي بيان مي كنند.

5- تفكر خلاق از مهارت هاي كاربردي در زندگي

مهارت تفكر خلاق به اين معني است كه فرد مي تواند وقايع را به نوع ديگري ببيند. در حقيقت اين مهارت منجر به اين مي شود كه فرد تنها به يك حالت، تعبير يا تفسير از يك رويداد اكتفا نكند. عواملي مثل آزادي در ابراز عقيده، اعتماد به دانش و مهارت هاي شخصي، رو به رو شدن با موقعيتهاي چالش برانگيز در ايجاد تفكر خلاق موثر هستند.

6- تفكر انتقادي

تفكر انتقادي به افراد اين قابليت را مي دهد كه درباره ي شيوۀ تفكر خود فكر كنند و آن را مورد تحليل و بازيابي قرار دهند. به كمك تفكر انتقادي انديشۀ فرد به صورت پخته و رشد يافته اي شكل مي گيرد و بهداشت رواني او كمتر تحت تاثير آسيب هاي جدي قرار مي گيرد.

آموزش هاي سال هاي ابتدايي در ايجاد تفكر نقادانه تاثير بسزايي دارد. هدايت كودكان به نحوي كه بتوانند مسائل را به چالش بكشند و ايجاد سوال در ذهن آن ها به پرورش اين مهارت كمك زيادي خواهد كرد.

7- مهارت مقابله با استرس

مهارت مقابله با استرس به افراد كمك مي كند تا بتوانند تغييرات و دگرگوني هاي زندگي را به بهترين شيوه مديريت كنند. از نظر علمي راهبردهاي مقابله با استرس فعاليت هاي دروني، رواني و رفتاري هستند كه فرد براي از بين بردن استرس يا به حداقل رساندن و كنار آمدن با آن استفاده مي كند. افراد مقاوم در برابر استرس ويژگي هاي خاصي نظير متعهد و مسئول بودن، مبارزه طلبي، چالش جو بودن و توانمندي در زمينۀ ابراز وجود دارند كه در مقابله با استرس به آن ها كمك زيادي مي كند.

8- مهارت كنترل خشم

خشم يكي از قدرتمند ترين هيجاناتي است كه بيشتر افراد در كنترل آن با مشكل مواجه مي شوند. كنترل خشم لزوما به معني ابراز كمتر خشم نيست بلكه به معني فراگيري شيوه اي از ابراز كردن است كه براي شما و كساني كه پيرامون شما هستند مناسب و مفيد مي باشد.

در زمينه كنترل خشم تكنيك هاي زيادي نظير تغيير انديشۀ خشم آلود، ريلكسيشن، حل مساله، ورزش و... وجود دارد. اگر خشم در شما به طور كنترل ناپذيري رخ مي دهد، براي بهبود و درمان خشم خود حتما يكمشاوره روانشناسي دريافت كنيد.

9- ارتباط موثر و مهارت هاي بين فردي

افرادي كه در مهارت هاي ارتباطي توانايي كافي كسب كرده اند، به راحتي و با گشاده رويي با ديگران ارتباط برقرار مي كنند، پيام هاي خود را به وضوح به ديگران منتقل مي كنند و ديگران پس از برخورد با آن ها احساس مثبتي دارند. مهارت هاي ارتباطي شامل دو بخش مهارت هاي ارتباطي پايه و مهارت هاي پيشرفته است. در مهارت ارتباطي پايه تاكيد بر گوش دادن كامل و بيان موثر مي باشد. اما در مهارت ارتباطي پيشرفته، زبان بدن اهميت بيشتري پيدا مي كند. اين دو همان مهارت ارتباط كلامي و مهارت ارتباط غير كلامي را در واقع شامل مي شوند. 

10- اعتماد به نفس از مهارت هاي لازم در زندگي

اعتماد به نفس عبارت است از آنچه دربارۀ خود مي انديشيد و احساسي كه دربارۀ خود داريد. اين احساس به شما كمك مي كند كه از خود تصويري مثبت و واقعي بسازيد. عواملي مثل انتخاب درست هدف، تشويق شدن از جانب ديگران، همانند سازي كردن با الگوهايي كه از اعتماد به نفس كافي برخوردارند در افزايش اعتماد به نفس افراد تاثير بسزايي دارد.

براي آگاهي بيشتر در زمينه مهارت هاي زندگي و كاربرد آن ها در زندگي روزمره مراجعه به يك مشاور روانشناس كمك شاياني به شما خواهد كرد. همچنين شركت در همايش ها و كارگاه هاي مهارت هاي زندگي نيز مي توانند راهي براي افزايش توانايي هاي شما باشند.

براي دريافت مشاوره در زمينه مهارت هاي زندگي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره ي 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : مهارت هاي زندگي | همه آنچه كه بايد داشته باشيم