ريتالين چه دارويي است؟

ريتالين (متيل‌فنيدات) نوعي داروي محرك است كه توسط متخصصان اعصاب و روان معمولا براي درمان اختلال كمبود توجه و بيش‌فعالي (ADHD) تجويز مي‌شود. داروي ريتالين در دسته مواد محرك قرار مي‌گيرد و از نظر شدت اثرگذاري و عوارض در ميانه طيفي قرار دارد كه يك طرف آن كافئين و در طرف ديگر موادي با اثرات شديد مانند كوكائين، MDMA (اكستازي) و مت‌آمفتامين (شيشه) قرار دارد.

اثرات مصرف ريتالين

به دليل خواص تحريك‌كنندگي سيستم خودمختار مغز توسط ريتالين، اين دارو در افراد مبتلا به بيش‌فعالي باعث افزايش توجه و حافظه، احساس آرامش و تمركز بيشتر مي‌شود. در افرادي كه مبتلا به اختلال خاصي نيستند، ريتالين اثراتي شبيه به ديگر مواد محرك دارد. كاهش نياز به خواب، افزايش دقت و تمركز، افزايش هوشياري، كاهش اشتها و وزن از جمله اثراتي است كه باعث جذابيت داروي ريتالين براي دانشجويان و افرادي مي‌شود كه به خاطر شيفت‌هاي شب‌كاري مجبور به بيدار ماندن طولاني هستند. مقاله عوارض ريتالين براي شب امتحان را بخوانيد.

همچنين اثراتي مانند سرخوشي و انرژي بالا و حالت لذت شديد بعد از مصرف دوز بالاي داروي ريتالين نمايان مي‌شود كه اثري شبيه به مصرف كوكائين و يا شيشه دارد. اما ريتالين مانند هر ماده اعتيادآوري بعد از مدتي علائم تحمل را ايجاد مي‌كند. به اين معني كه ديگر مصرف دوز قبلي داراي نتايج دلخواه نيست و فرد مجبور است دوز مصرفي خود را بالا ببرد و شخص نياز دارد تا ماده را صرفا براي باقي ماندن در وضعيت رواني عادي خود مصرف كند.

اعتياد به ريتالين

افرادي كه به سوءمصرف ريتالين بدون تجويز پزشك يا بدون توجه به دستور پزشك روي مي‌آورند، پس از مدتي مقدار و نحوه مصرف داروي ريتالين از دستشان خارج مي‌شود و به فكر قطع مصرف يا ترك ريتالين اين ماده مي‌افتند. صرف وقت زياد براي تهيه، مصرف و گذراندن حالت سرخوشي ماده، اقدامات ناموفق زياد براي درمان و قطع مصرف، افزايش دوز مصرفي و ايجاد علائم ترك بعد از قطع مصرف دارو از علائم اعتياد به ريتالين است.

علائم ترك ريتالين 

در صورتي كه ريتالين به صورت خودسرانه و بدون تجويز پزشك به طور اعتياد آميزي مصرف شود، كنار گذاشتن آن منجر به علائم ناخوشايندي مي‌شود. از جمله اين علائم مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:

- عدم توانايي در تمركز

- خواب‌آلودگي، خستگي و بي‌خوابي،

- افزايش اشتها و وزن

- تحريك‌پذيري، پرخاشگري

- نوسانات خلقي

- افسردگي

- يبوست

- نامنظم شدن ريتم ضربان قلب

در بسياري از موارد افراد براي رها شدن از اين علائم ناخوشايند به مصرف مجدد ريتالين روي مي آورند.

چرا بايد براي ترك ريتالين اقدام كنيم؟

براي پاسخ دادن به اين سوال بايد چيزهايي را كه با ترك ريتالين به دست مي‌آوريد و از دست مي‌دهيد را با فوايد و مضرات مصرف مقايسه كنيد. ليستي از اين موارد تهيه كنيد و به هر كدام امتيازي براي درجه اهميتشان بدهيد همچنين مشخص كنيد كه اين پيامدها تا كي ادامه دارند.

براي مثال در قسمت مضرات ترك ريتالين مي نويسيد كه اگر ريتالين را ترك كنم ديگر حالت سرخوشي را تجربه نمي‌كنم و تمركزم كاهش پيدا مي‌كند. و در قسمت فوائد ترك ريتالين مي نويسيد كه اما حالت سرخوشي تنها چند دقيقه طول مي‌كشد و كاهش تمركز فقط مربوط به چند روز اول ترك است. يا آن كه اگر ريتالين را كنار بگذارم بدنم سالم مي‌ماند و بيشتر زمانم صرف تهيه و مصرف ريتالين نمي‌شود و اين اثر تا بلندمدت يا هميشه باقي مي‌ماند. در كنار اين روش توصيه مي‌كنيم فهرستي از ارزش‌ها و مسائل مهم زندگي خود را تهيه كنيد و بنويسيد كه مصرف يا عدم مصرف ريتالين بيشتر در رسيدن به كدام يك از اين اهداف و ارزش‌ها به شما كمك مي‌كنند.

آيا داروهاي گياهي و تغذيه‌درماني به ترك ريتالين كمك مي‌كند؟

جايگزين كردن ماده ريتالين با داروهاي گياهي مانند جينكو يا گياهاني مانند ريشه سوسن اصغر و گياه آب‌قاشقي در بعضي منابع توصيه شده است. اما به دليل اطلاعات محدود و تحقيقات كمتر در اين زمينه توصيه مي‌شود بدون مشورت با پزشك متخصص،  اين داروهاي گياهي را مصرف نكنيد.

با اين حال در نظر داشته باشيد كه رسيدگي به سلامت جسمي به وسيله تغذيه مناسب به تسريع در بهبود پس از ترك مصرف كمك فراواني مي‌كند. براي مثال گردو، گوجه فرنگي، زنجبيل و عدس حاوي مواد معدني و چربي‌هاي مفيدي هستند كه مواد مصرفي اصلي مغز را تشكيل مي‌دهند و به همين دليل در مسير ترك ريتالين بسيار مفيد هستند. همچنين استفاده از مواد غذايي داراي امگا 3 مانند ماهي سالمون و كتان و غذاهاي حاوي فلاونوئيدها از جمله چاي سبز و مركبات به افزايش قدرت تمركز و حافظه كمك مي‌كنند و براي بهبود علائم ترك و جبران آسيب‌هاي مواد مفيد هستند. مصرف ريتالين همچنين آسيب زيادي به كبد مي‌زند و عملكرد سمزدايي آن را دچار اختلال مي‌كند. سير، پياز، كلم، چغندر و ليمو خوراكي‌هايي هستند كه به بازسازي عملكرد كبد كمك مي‌كنند و بهبودي را تسريع مي‌بخشند.

ترك ريتالين با سم زدايي

اولين قدم براي ترك اعتياد، سم‌زدايي از آن ماده است. در واقع سم زدايي به معناي از بين بردن وابستگي جسمي به ماده و گذراندن علائم ترك است. براي كاهش علائم ترك برخي ماده‌ها داروهايي تجويز مي‌شود كه به اصطلاح داروهاي نگهدارنده ناميده مي‌شوند. اما متاسفانه  براي قرص ريتالين و ترك مواد محرك داروي نگهدارنده‌اي وجود ندارد.

ترك ريتالين؛ روش‌هاي بستري و سرپايي

براي ايجاد محيطي امن و بدون مواد و همچنين ارائه همزمان مشاوره‌هاي درماني طرح‌هاي بستري 24ساعته به نام درمان بازپروري طراحي شده‌اند كه معمولا 30 روز به طول مي‌انجامد و توسط مراكز درماني يا خانه‌هاي بهبودي (كمپ‌ها) ارائه مي‌شوند. اين برنامه‌هاي بستري به دليل نظارت پزشكي و تخصصي و مراقبت از علائم ترك مانند كنترل خطر خودكشي در اثر افسرگي فرد به سم‌زدايي در محيط خانه ترجيح داده مي‌شوند.

در روش‌هاي سرپايي درمانجو به مدت معيني مانند 9 ساعت در هفته (بستري سرپايي حاد) يا 20 ساعت در هفته (بستري جزئي) در بيمارستان و مراكز مريوطه حاضر مي‌شود و خدمات مشاوره فردي يا گروهي همراه با مراقب‌هاي پزشكي را دريافت مي‌كند.

ترك ريتالين؛ روش‌هاي رواني و اجتماعي

متخصصان درمان اعتياد باور دارند كه جنبه رواني وابستگي به مصرف مواد 97 درصد بيماري اعتياد را تشكيل مي‌دهد و جنبه جسمي اعتياد تنها 3 درصد از بيماري را شامل مي‌شود. اين مسئله در مورد مواد محرك كه وابستگي جسمي اندك و لذت رواني شديدي دارند بيشتر صدق مي‌كند. پس توجه به بهبودي رواني از طريق برنامه‌هاي رواندرماني و اجتماعي نقش ويژه‌اي در تداوم ترك ريتالين دارد. در ادامه به برخي از اين روش ها و برنامه هاي رواني و اجتماعي موثر در ترك ريتالين اشاره خواهيم كرد:

درمان شناختي-رفتاري

تكنيك‌هاي درماني شناختي و رفتاري بر روي افكار و باورها و رفتارهايي تمركز مي‌كنند كه باعث تداوم مصرف مواد مي‌شود. اين شيوه درماني روي جلوگيري از بازگشت كار مي‌كند. يكي از شيوه‌هاي روان‌شناختي براي پيشگيري از عود شناسايي كردن محرك‌ها و يا شرايط بيروني و حالات دروني است كه در شما ايجاد وسوسه مي‌كند.در درمان شناختي-رفتاري تلاش مي شود تا با به كارگيري برنامه‌هايي وسوسه ها كنترل و محدود شوند. در كنار اين راهبردها در اين روش به شما آموزش داده مي‌شود چگونه با روش‌هاي ذهن‌آگاهي و و ديگر راهبردهاي كنترل فكر، افكار مرتبط با مصرف و وسوسه خود را كنترل كنيد. براي دريافت اين راهبردها مي‌توانيد به متخصصين مشاوره ترك اعتياد و كلينيك‌هاي درمان اعتياد مراجعه كنيد.

خانواده‌ درماني

به دليل اطلاعات محدود خانواده‌ها نسبت به بيماري اعتياد به خصوص اعتياد به داروهايي نظير ريتالين و نحوه بهبودي آن، در برخي مواقع شاهديم كه شرايط حاكم در خانواده و رفتارهاي غلط از جانب اعضاي خانواده باعث بازگشت به اعتياد در فرد مي شوند. به همين جهت آموزش‌هاي خانوادگي و خانواده درماني اعتياد به خانواده و اطرافيان مصرف كننده ريتالين توصيه مي‌شود. براي اطلاع بيشتر مقاله نقش خانواده در ترك اعتياد را بخوانيد.

مشاركت اجتماعي

از آن جهت كه اعتياد بيماري جسمي-رواني-اجتماعي به حساب مي‌آيد افزايش نقش‌هاي اجتماعي مثبت و سازنده به وسيله شركت در گروه‌هاي خودياري متشكل از افراد بهبوديافته و يا شركت در گروه‌هاي فعاليت‌هاي اجتماعي داوطلبانه مي‌تواند به بهبود اجتماعي و رواني افراد درمانجو كمك كند. اين گروه ها به فرد براي ترك ريتالين نيز موثر هستند.

براي دريافت مشاوره در زمينه ترك ريتالين و اطلاع از روش مصرف ريتالين مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره9099075228  و از تهران با شماره 9092305265  تماس بگيريد.

منبعترك ريتالين | معرفي بهترين روش هاي ترك اعتياد به ريتالين :