رفتار با كودك 

چگونگي رفتار با فرزندان از مسائل حياتي هر پدر و مادري است. والدين مي‌توانند از طريق مطالعه و يا مشورت با روانشناس متحصص مهارت رفتار با كودك را كسب كنند. براي آنكه بتوانيد بهترين رفتار را با كودكتان داشته باشيد بايد نسبت به تغييرات زيستي، شناختي، اجتماعي و رواني فرزندتان در هر دوره سني آگاهي داشته باشيد. به اين ترتيب مي‌توانيد با كسب شناخت از نيازهاي كودك مناسب‌ترين شيوه رفتاري را در پيش بگيريد. در ادامه مطلب با توجه به نيازها و تغييرات كودك در ابعاد مختلف به ارائه مهمترين نكات تربيتي پرداخته‌ايم.

رفتار با كودك | تربيت كودك 2 تا 3 سال

توجه داشته باشيد كه همواره در كنار نيازهاي جسماني به نيازهاي عاطفي  كودك خود نيز اهميت دهيد. نقش مادر در تربيت فرزندان در اين مراحل برجسته‌تر از ديگران است. فرزند شما در اين دوره سني از لحاظ عاطفي و هيجاني به مراقبت ويژه‌اي نياز دارد. شايد براي شما باورنكردني باشد اما دريافت محبت و مراقبت هيجاني از جانب والدين بر ميزان ترشح هورمون رشد و يا ابتلا به اختلالات سازگاري در دوران بعدي زندگي تأثير مي‌گذارد. در نتيجه تلاش كنيد تا سطح متعادلي از محبت و توجه را براي فرزندتان فراهم كنيد.

مهم‌ترين مسئله‌اي كه از نظر روان شناختي در سنين 2 تا 3  سال رخ مي‌دهد اين است كه كودك شما نياز به استقلال پيدا مي‌كند. به همين خاطر ممكن است براي انجام هر كاري مانع شما شود و بخواهد خودش آن كار را انجام دهد. لازم است تا زماني كه انجام كارها خطري براي سلامت كودك ايجاد نمي‌كند به او اين فرصت را بدهيد تا استقلال در انجام امور را تجربه كند. اين كار شما به رشد روان شناختي و اجتماعي كودكتان كمك خواهد كرد. در حالي كه مقاومت بيش از حد شما در برابر كودك در اين سن ممكن است منجر به لج بازي شديد و پرخاشگري او شود يا نياز به استقلال را در او سركوب كند.

هم‌چنين اين مسئله را در نظر بگيريد كه فرزندتان هنوز به مهارت‌هاي حركتي كافي دست پيدا نكرده پس ممكن است كه در انجام كارها اشتباه كند. در برابر اين اشتباهات تلاش كنيد كه صبور باشيد و كودك را سرزنش يا تحقير نكنيد. ايجاد احساس تحقير و شرمندگي مي‌تواند در دوره‌هاي بعدي رشد كودك اختلال ايجاد كرده و به سلامت هيجاني او آسيب بزند.

وقايع مهم تا قبل از 4 سالگي

در اين دوره دو رويداد حساس وجود دارد: از پوشك گرفتن و قطع استفاده از پستانك. اين دو معمولاً تا قبل از 4 سال و در دوره 2 تا 3 سال انجام مي‌شوند. متخصصان به طور كلي در مورد اين دو رويداد معتقدند كه نبايد فشار زيادي به كودك وارد شود و قبل از انجام آن‌ها بايد تلاش كنيد تا از طريق گفت و گوهاي صميمانه علت از پوشك گرفتن و از پستانك گرفتن را براي كودكتان توضيح دهيد؛  بخصوص هنگامي كه مي‌خواهيد فرزندتان را از شير يا پستانك بگيريد بايد بسيار تلاش كنيد تا رابطه عاطفي صميمانه‌تان را با او حفظ كنيد چرا كه  نبود حمايت عاطفي مي‌تواند گذر از اين مرحله را براي كودك دشوار كند.

در واقع ايجاد آمادگي در كودك اصل اساسي در اين دوران است كه حتماً بايد مورد توجه قرار بگيرد. برخي از دانشمندان نظير فرويد معتقدند فشار زياد والدين هنگام از پوشك گرفتن كودك در روند رشدي او اختلال ايجاد مي‌كند و در آينده خود را به صورت حساسيت بيش از حد به نظم و پاكيزگي و يا شلختگي و بي‌نظمي آشكار مي‌كند.

رفتار با كودك | 4 تا 6 سال ( سنين پيش دبستاني)

از اينجا بايد به رشد شناختي كودك توجه شود. در اين دوران بازي كردن براي كودكان بسيار اهميت دارد. در واقع بازي به رشد شناختي، اجتماعي و رواني كودك كمك بسياري مي‌كند. براي آموزش مفاهيم اخلاقي، رشد زبان و بهبود مهارت‌هاي اجتماعي مي‌توانيد از بازي كردن كمك بگيريد. در اين دوران كودكان خلاق‌تر مي‌شوند و دست به ابتكار عمل‌هاي بيشتري مي‌زنند. به همين جهت شما در اين سنين مي‌توانيد به ميزان بسيار زيادي بر پرورش تفكر خلاق در فرزندتان تأثير بگذاريد. انجام فعاليت‌هاي هنري نظير نقاشي همراه با كودك كمك بسياري در اين زمينه به شما خواهد كرد. هم‌چنين با رشد هوش هيجاني در  سنين 3 تا 6 سال، دلبندتان به فهم بيشتري از احساسات ديگران مي‌رسد.

اين امر به پرورش و افزايش مسئوليت‌پذيري در او كمك بسياري خواهد كرد. البته توجه داشته باشيد كه براي ايجاد و تقويت مسئوليت‌پذيري در فرزندتان هرگز  او را به خاطر اشتباهاتش سرزنش نكنيد. بلكه تنها مي‌توانيد به او نشان دهيد كه رفتارش چه تأثيري بر ديگران مي‌گذارد. سرزنش و شرمنده كردن كودك منجر به ايجاد احساس گناه زيادي در او مي‌شود كه مي‌تواند در آينده نيز بر سلامت روان فرد تأثير منفي بگذارد.

رفتار با فرزند | 7 تا 11 سال

به مدرسه رفتن معمولاً كودك و والدين او را وارد دنياي جديدي مي‌كند. در اين زمان فرزند شما با ارزش‌هاي اجتماعي رو به رو مي‌شود و بايد بتواند توانايي‌هاي لازم را براي خوب عمل كردن در جمع به دست بياورد. عزت نفس او در حال شكل‌گيري است و نحوه رفتار شما در جمع با او بسيار مي‌تواند بر روحيه او تأثير گذار باشد.

در حقيقت اگر والدين رفتارهايي نظير مقايسه كردن كودك با ساير همسالان، سرزنش كردن و تحقير كودك را پيش بگيرند نه تنها باعث پيشرفت او در مدرسه و دنياي اجتماعي نمي‌شوند، بلكه احساس بي‌كفايتي را در كودك پرورش خواهند داد. اين احساس بي‌كفايتي همراه با عزت‌نفس پايين ورود به دنياي نوجواني را براي فرزندتان بسيار دشوار خواهد كرد. هم‌چنين در دوران بعدي زندگي نيز او را با افزايش خطر ابتلا به اختلالاتي نظير فوبياي اجتماعي رو به رو خواهد كرد. رفتار درست با كودكان آنقدر مهم است كه بهتر است از همه منابع داراي صلاحيت تخصصي كمك بگيريد. 

براي دريافت مشاوره در زمينه رفتار با فرزند مي‌توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره‌ 9092305265تماس بگيريد.

منبع : رفتار با كودك چگونه بايد باشد؟ (در سنين مختلف)