دلايل گرايش به مصرف سيگار

گرايش به مصرف سيگار تحت تأثير عوامل متعددي از جمله عوامل اجتماعي، خانوادگي، فشار دوستان و همسالان، عوامل فردي و شخصيتي و... قرار مي‌گيرد كه همه اين عوامل ارتباط چند جانبه اي با يكديگر دارند. در ادامه به اختصار هركدام را توضيح داده‌ايم:

1- عوامل خانوادگي

خانواده در شكل‌گيري شخصيت، ايجاد اعتماد به نفس، احساس ايمني و سبك‌هاي رفتاري نقش بسيار مهمي دارد. حمايت، توجه و حساسيت كافي والدين و خانواده مي‌تواند باعث سازگاري بهتر فرد با محيط، قدرت مقابله با مشكلات و افزايش مهارت‌هاي اجتماعي شود و خطرات رفتارهاي ناسالم و پرخطر فرد را كاهش دهد. خانواده مي‌تواند به فرد احساس امنيت دهد و يا برعكس باعث ناسازگاري و بروز اختلالات رواني در او شود.

هرچه والدين بيشتر جوان را ناديده بگيرند، او را در برابر محيط و اجتماع آسيب پذيرتر مي‌سازند جوانان در چنين خانواده‌هايي به احتمال بيشتري اضطراب، افسردگي و مشكلات در روابط را تجربه مي‌كنند، مرتب دچار شكست‌هاي گوناگون تحصيلي – اجتماعي مي‌شوند و اعتماد به نفسشان را بيشتر از دست مي‌دهند. در اين شرايط امكان بيشتري وجود دارد كه افراد به سيگار، الكل، يا موادي مانند مواد مخدر، ماده مخدر گل و ... براي رهايي از اين مشكلات روي آورند. علاوه بر اين‌ها، والدين مؤثرترين الگوهاي رفتاري براي فرزندان خود هستند امكان سيگاري شدن كودكاني كه هر دو  يا يكي از والدين آن‌ها سيگاري هستند، از ساير افراد بيشتر است.

2- عوامل فردي

ويژگي‌هاي فردي و شخصيتي عامل بسيار مهم و تعيين كننده‌اي براي روي آوردن به سمت مصرف سيگار است. عوامل شخصيتي بسياري مثل تنوع طلبي، هيجان‌طلبي زياد، ويژگي‌هاي اضطرابي، تمايل به انجام رفتارهاي مخاطره‌آميز، در روي آوردن به سيگار بسيار تأثيرگذار هستند. وجود كنجكاوي‌ها و گرايش به هيجان و تجربيات جديد در دوران نوجواني و جواني عوامل بسيار مهمي براي آغاز مصرف سيگار و ادامه آن است. خيلي از افراد به دليل ناتواني در مديريت هيجانات منفي خود و براي فرار از مشكلات و فشارهاي عصبي به سمت مصرف سيگار كشيده مي‌شوند. آرامش لحظه‌اي حاصل از سيگار فرد را تقويت كرده و در طول زمان مصرف سيگار را بيشتر مي‌كند. در اين افراد آگاهي از مهارت هاي كنترل احساسات و راهبردهاي كاهش استرس براي جلوگيري از مصرف سيگار بسيار مفيد هستند.

3- فشار دوستان

خيلي از افراد مصرف سيگار را از دوران نوجواني شروع مي‌كنند. برخي از نوجوانان به دليل سازگاري با دوستان و همسالان و همرنگ شدن با آن‌ها در برابر هر تقاضا و خواسته‌اي از آن‌ها تسليم مي‌شوند؛ چرا كه در اين دوره مورد پذيرش قرار گرفتن از جانب دوستان اهميت بسياري دارد. اين موارد هنگامي تشديد مي‌شوند كه فرد بخواهد هويت خود را از طريق ارتباط با گروه دوستي مورد علاقه خود تعريف كند. در اين شرايط احتمال قبول درخواست همسالان براي مصرف سيگار بيشتر است. در صورت رفتار صحيح والدين در سنين نوجواني احتمال گرايش آن‌ها به سمت دوستان كاهش مي‌يابد.

4- عوامل اجتماعي و رسانه‌ها

يكي از عوامل مؤثر در فزوني تمايل به مصرف سيگار جذابيت‌هاي اجتماعي و در دسترس بودن آن در بازار است. وجود انواع سيگار با شكل‌ها، رنگ‌ها طعم‌ها و پاكت‌هاي متنوع و جذاب، نمايش صحنه‌هاي جذاب فيلم‌ها و هنرپيشه‌هاي معروف و محبوب جوانان و مصرف توسط آن‌ها كه به طور غيرمستقيم مي‌تواند افراد را تحت تأثير قرار دهد، هم‌چنين عدم وجود وسايل و تبليغات لازم براي آگاهي جوانان از خطرات و مضرات سيگار، شكست‌هاي اجتماعي و تحصيلي ازجمله عوامل مؤثر روي آوردن به سيگار است.

5- كمبود اطلاعات و باورهاي غلط در مورد مصرف سيگار 

باوجود اينكه بسياري از متخصصان سلامت دائماً در مورد مضرات سيگار به افراد اطلاعات مي‌دهند، بسياري از مردم از عوارض دقيق مصرف آن اطلاعي ندارند. داشتن اطلاعات در مورد مرگ و مير سالانه ناشي از مصرف سيگار و  تعداد مبتلايان به سرطان ريه، سينه، پوست و... كه در اثر كشيدن سيگار ايجاد مي‌شود مي‌تواند در پيشگيري بيش‌تر از مصرف سيگار مؤثر باشد. نبود اين اطلاعات منجر به شكل‌گيري باورهاي غلطي در مورد مصرف سيگار و انواع تنباكو مي‌شود كه طبق آن‌ها، افراد عوارض مصرف را جدي نمي‌گيرند و فكر مي‌كنند، ابتلا به بيماري‌هاي جدي نظير سرطان از موارد نادر محسوب مي‌شود.

عوامل مؤثر در تداوم مصرف سيگار

عوامل رواني و فيزيولوژيك متعددي در تداوم مصرف سيگار مؤثر است و اين عوامل تأثير متقابلي بر يكديگر دارند.در ادامه به برخي از آن‌ها اشاره خواهيم كرد. 

1- عوامل فيزيولوژيكي گرايش به سيگار

ايجاد تحمل و وابستگي : افراد به تدريج با مصرف سيگار به نيكوتيني كه وارد بدنشان مي‌شود وابستگي پيدا مي‌كنند. نيكوتين به واكنش‌هاي فيزيولوژيكي متعددي از جمله افزايش هشياري، فشار خون و ضربان قلب مي‌انجامد. با اين وجود، اين آثار فقط تا زماني كه نيكوتين در جريان خون وجود دارد باقي مي‌ماند. هنگامي كه نيكوتين از جريان خون خارج شد، اين آثار از بين مي‌رود. بنابراين وقتي فرد عصبي است و كشيدن مقداري سيگار به او آرامش مي‌دهد و به‌تدريج به ميزان بيشتري از سيگار براي آرام شدن نياز دارد.

تأثير بر مركز پاداش: نيكوتين بخشي از سيستم عصبي را كه مركز القاي پاداش نام دارد، تحريك مي‌كند. اين تأثيرات هم‌زمان هشياري ذهني و آرميدگي جسمي را در پي دارد. چون تأثيرات مثبت پاداش دهنده‌اند، بنابراين افراد براي تجربه اين مزاياي فيزيولوژيكي به ادامه سيگار كشيدن ترغيب مي‌شوند. به عبارت ساده‌تر سيگار كشيدن احساسات خوشايند ايجاد مي‌كند، به همين دليل افراد به ادامه اين رفتار ترغيب مي‌شوند.

2- عوامل رواني گرايش به سيگار

ايجاد لذت: يكي از عوامل تداوم سيگار كشيدن، قابليت سيگار كشيدن در كمك به تنظيم خلق يا عاطفه است. افراد براي دستيابي به خلق مثبت يا كاهش خلق يا روحيه منفي سيگار مي‌كشند. سيگاري‌هايي كه خلق مثبت دارند ممكن است سيگار را وسيله‌اي براي افزايش لذت مرتبط با ديگر رويدادها، مثل يك غذاي عالي، رابطه جنسي خوب، يك مهماني لذت‌بخش و... بدانند. اين افراد سيگار كشيدن را بسيار لذت‌بخش دانسته و فقط زماني كه در حال تجربه احساس مثبتي باشند سيگار مي‌كشند. بنابراين تداوم مصرف سيگار برايشان بسيار ترغيب‌كننده است.

كاهش خلق منفي: بسياري از افراد سيگار را وسيله‌اي براي مقابله با خلق منفي يا كاهش اضطراب و تنش مي‌دانند. هرچند برخي از افراد تنها گاهي براي مهار خلق منفي سيگار مي‌كشند، اگر سيگار كشيدن را تنها راهبرد مؤثر براي مقابله با هيجان منفي بدانند، به مرور به سيگار وابستگي پيدا مي‌كنند.
براي پيشگيري از عوارض منفي مصرف سيگار و كنار گذاشتن آن در هر جايي كه هستيد مي‌توانيد از خدمات مشاوره تلفني و مشاوره ترك اعتياد حضوري مركز حامي هنر زندگي بهره‌مند شويد.

براي دريافت مشاوره در زمينه ترك سيگار مي‌توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : گرايش به سيگار | مهمترين عوامل و دلايل گرايش به سيگار