نوجوان و اعتياد | نقش دوستان در اعتياد

اعتياد يك پديده مهلك و مخرب در هر جامعه اي است. اعتياد نوجوانان به معناي از بين رفتن نيروي كار و والدين نسل بعد است. دو موضوع اصلي در ارتباط با سن اعتياد و علل گرايش به اعتياد داراي اهميت مي باشد:

1 – پايين آمدن ميانگين سني به اعتياد: به همراه پايين آمدن سن اعتياد مصرف برخي از مواد اعتياد آور از جمله حشيش، شيشه و ماريجوآنا در سنين نوجواني و جواني نسبت به گذشته افزايش يافته است.

2- گروه دوستان معتاد: در تحقيقاتي كه در زمينه علت يابي پديده اعتياد انجام شده است، مشخص گرديد كه يكي از مهم ترين دلايل اعتياد افراد به خصوص نوجوانان، فشار همسالان و داشتن دوستان مصرف كننده مواد است. 

چرا نوجوانان در برابر اعتياد آسيب پذيرتند؟

در دوران كودكي، فرد تحت تاثير خانواده است ولي با افزايش سن نقش همسالان و دوستان پررنگ مي شود و در دوران نوجواني به اوج خود مي رسد؛ چرا كه نوجوانان در اين سنين در جست و جوي استقلال هستند و تلاش مي كنند تا هويت خود را در كنار دوستان خود تعريف كنند. معمولا نوجوانان در برابر مواد مخدر و اعتياد بيش از ساير گروه ها آسيب پذير هستند؛ چرا كه هنوز به خودشناسي واقعي و مهارت نه گفتن دست نيافته اند.

علاوه بر اين ها نداشتن مهارت حل مسئله و دشواري در كنترل هيجانات منجر به تشديد ناتواني فرد در كنترل مصرف مواد خواهد شد. آگاهي از اهميت خانواده و اتخاذ يك سبك فرزندپروري مناسب از همان دوران كودكي، نوجوان را در برابر خطرات اين دوره ايمن خواهد كرد.

تاثير دوستان در اعتياد

نوجوانان در برابر مشكلات زندگي و مسائلي كه با آن ها مواجهه مي شوند، مانند عدم درك شدن توسط بزرگسالان، از خانواده و اجتماع دور مي شوند و درصدد پيدا كردن تكيه گاه هاي ديگري بر مي آيند پس به سمت دوستان جذب مي شوند زيرا دوستان نه تنها او را سرزنش نمي كنند بلكه احساس درك متقابل را در فرد ايجاد مي كنند. نوجوانان معمولاً تحت تأثير اعمال، رفتار، گفتار و افكار دوستان خود قرار مي گيرند و خواسته ها و نظرات آنان را با مقاومت كم تري مي پذيرند؛ چرا كه با بودن در كنار آن ها احساس فرديت و استقلال بيشتري مي كنند. در اين شرايط  نوجوانان آسيب پذيرترند و زمينه انحراف به سمت اعتياد فراهم مي شود.

علاوه بر موارد گفته شده يكي از ويژگي هاي نوجواني هيجان خواهي است. در جمع‌هاي نوجوانان اموري مانند استعمال سيگار و مواد مخدر و مصرف الكل براي براي افزايش هيجان و سرگرمي رواج دارد. ارتباط و دوستي با همسالان مبتلا به سوء مصرف مواد، عامل زمينه ساز قوي براي ابتلاي نوجوانان به اعتياد است. برخي در ابتدا مواد مجاني به دوست خود تعارف مي‌كنند و پس از معتاد شدن در قبال گرفتن مواد از آن‌ها پول مي گيرند و اين گونه برخي افراد مواد فروش كسب درآمد مي‌كنند. از طرفي شرط ورود به برخي از گروه ها همرنگ شدن با ساير اعضا است. بنابراين اصرار و فشار براي مصرف مواد و مسخره كردن افرادي كه از مشاركت امتناع مي كنند فرد را براي مصرف مواد سپس گرفتن تاييد دوستان تحريك مي كند.

عوامل زمينه ساز گرايش به دوستان معتاد

از پارامترهاي مهم دوره نوجواني، هويت يابي، استقلال از خانواده، افزايش گرايش نوجوان به دوستان و الگويابي است. ناتواني براي عبور موفقيت آميز از اين دوره شرايط را براي انحراف فرد به سمت سوء مصرف مواد و اعتياد فراهم مي كند.

1- هويت

فرد اگر نتواند هويت تثبيت شده اي پيدا كند، تعادل رواني وي به هم مي خورد و دچار نااميدي، گوشه گيري، انزوا، بي اعتمادي خواهد شد كه مي تواند زمينه ساز سوء مصرف مواد يا اعتياد شود. همچنين اختلال بحران هويت در طول زمان منجر به بروز اختلالات شخصيت در فرد مي شود. در اختلال شخصيت مرزي احتمال گرايش به مصرف مواد بسيار بالا مي باشد.

چنان چه خانواده و جامعه زمينه لازم را براي هويت يابي فرد فراهم آورند و اين نياز به صورت مناسب برآورده شود؛ فرد براي رسيدن به هويت و ابراز وجود راه هاي انحرافي يا عضويت در گروه هاي خلاف را انتخاب نمي كند. در غير اين صورت فرد جذب كساني مي شود كه فرصت ابراز وجود را در اختيار او قرار دهند. براي مثال وقتي والدين نوجوان را به رسميت نمي شناسند و با او مانند كودك برخورد مي كنند؛ باعث مي شوند تا نوجوان براي شنيده شدن با رفتارهايي مانند سيگار و اعتياد بخواهد نشان دهد كه ديگر كودك نيست.

2- گسست از خانواده

عدم صميميت و فقدان رابطه عاطفي بين والدين و فرزندان احتمال فرار از خانه، پناه بردن به شخص يا گروه هاي ديگر افزايش پيدا مي كند. در واقع هنگامي كه فرد فكر مي كند در خانواده و جامعه جايگاهي ندارد احساس انزوا و طرد شدگي مي كند و زمينه سركشي فراهم مي شود.

در واقع زماني كه نيازهاي عاطفي فرد در محيط خانواده برآورده نشود، او سعي مي‌كند اين نياز را با اتكا بر دوستان و گروه هاي ديگر حل كند. در اين شرايط آسيب پذيري او نسبت به اعتياد افزايش مي يابد و ممكن است براي كم كردن احساسات ناخوشايند و فراموش كردن كمبودهاي عاطفي فرد مصرف مواد را شروع كند. 

3- نياز به تعلق

نياز به تعلق داشتن، نياز به پذيرفته و تاييد شدن افراد در گروه دوستان و همسالان از جمله نيازهاي مهم به خصوص در نوجواني است.  پس برخي از افراد براي ارضا اين نياز، به راحتي با گروه مورد نظر خود همنوايي مي كنند، هنجار هاي گروه خود را مي پذيرد و از عقايد آن ها تقليد مي كنند. نوجوانان با هدف رسيدن به استقلال، شروع به سازمان دهي گروه هاي اجتماعي خاص خود مي كنند. معمولا اولين مصرف مواد به دنبال تعارف‌هاي دوستان رخ مي‌دهد، ارتباط دوستي با همسالان مبتلا به مواد مخدر، عامل زمينه ساز قوي براي ابتلاي نوجوان به اعتياد است. نوجوانان به تعلق داشتن به يك گروه بسيار نيازمندند و بيشتر پيوستن به گروه‌هايي كه مواد مصرف مي‌كنند، بسيار آسان است. هر چه پيوند فرد با خانواده، مدرسه و اجتماعات سالم كمتر باشد، احتمال پيوند او با اين قبيل گروه‌ها بيشتر است.

4- الگويابي و همانند سازي

وقتي فرد عضويت در گروهي را مي پذيرد، تمايل دارد با ارزش ها و نگرش هاي گروه هماهنگ شود. الگو پذيري و و همانند سازي از مهم ترين روش يادگيري اجتماعي در كودكي و نوجواني است. يكي از علل ناهنجاري هاي اجتماعي مانند اعتياد الگو برداري ناصحيح است. افرادي كه بيش از حد از دوستان و همسالان خود تاثير مي پذيرند، در زمينه هاي مختلف از جمله اعتياد با هم تعامل و همانند سازي مي كنند.

5- ترك مواد و تاثير دوستان در اعتياد فرد

بعد از ترك مواد  بايد رابطه خود را با دوستاني كه اعتياد دارند قطع كنيد. حتي اگر دوستان شما از ترك كردن شما احساس خوبي داشته باشند و شما را تشويق كنند، ديدار آن ها يكي از مهم ترين عواملي است كه احتمال لغزش مجدد رابراي شما به وجود مي آورد؛ چرا كه داشتن روابط با اين افراد زندگي گذشته را براي شما تداعي مي كند كه باعث ايجاد وسوسه براي مصرف دوباره است. نقش خانواده در ترك اعتياد در نوجواني بسيار اهميت مي يابد، خانواده ها بايد با دريافت مشاوره خانواده به پيدا و حل كردن علت اصلي اعتياد فرزندشان بپردازند.

سخن آخر در مورد تاثير دوستان در گرايش به اعتياد

علاوه بر نوجوانان، بزرگسالان نيز در برابر اعتياد آسيب پذير هستند. همان طور كه دوست معتاد بر نوجوان تاثير دارد بر يك فرد بزرگسال نيز مي تواند تاثير بگذارد. فراموش نكنيد هر موضوعي كه نابهنجار و معضل تلقي شود به مرور زمان براي فرد ممكن است امري عادي جلوه كند. بنابراين خطرات بودن در چنين گروه هايي را جدي بگيريد و قبل از درمان به فكر پيشگيري باشيد. همانطور كه نوجوانان به دلايل مختلف مي توانند آسيب پذير باشند، علل گرايش به اعتياد در بزرگسالان نيز عامل خطرناكي محسوب مي شود.

براي دريافت مشاوره در زمينه تاثير دوستان در اعتياد مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : تاثير دوستان در اعتياد | نقش دوستان در گرايش جوانان به مصرف مواد مخدر