هورمون پرولاكتين چيست؟

هورمون پرولاكتين كه يك هورمون پروتئيني است، از غده ي هيپوفيز در مغز ترشح ميشود و عمدتا باعث شيردار شدن سينه ي زن پس از زايمان ميشود. اين هورمون به مقدار كم در مردان و زنان غير باردار هم وجود دارد. پرولاكتين در ترشح هورمون هاي استروژن و تستوسترون موثر است همچنين در بارور شدن شخص نقش اساسي را ايفا ميكند و اگر ميزان اين هورمون كم باشد پزشك با تشخيص و تجويز دارو سعي در برقرار كردن ميزان تعادل آن ميكند.

هورمون پرولاكتين چه كاركردهايي دارد؟

پرولاكتين كه با نام هاي لاكتوژن، ماموتروپ و لاكتوتروپ هم شناخته ميشود نقش اصلي را در تحريك غدد شيرساز در سينه ايفا ميكند. در قسمت هايي از كبد و كليه و غدد تناسلي هم گيرنده هاي پرولاكتين وجود دارد. همچنين اين هورمون در بروز ميل جنسي نقش مهمي دارد و غالبا با مكيدن سينه ميزان آن افزايش ميابد به همين دليل گاها از آن به عنوان هورمون عشق نام برده ميشود. ميزان ترشح اين هورمون در شب ها بيشتر از روزها است.

نشانه‌هاي ترشح نامتعادل هورمون پرولاكتين

ميزان نرمال ترشح اين هورمون در مردان 20-0 ميلي گرم و در زنان 23-0 ميلي گرم است. از نشانه ها و علائم ترشح نامتعادل پرولاكتين ميتوان به موارد ذيل اشاره كرد:

- ترشحات غير طبيعي سينه، پريود نشدن يا باردار نشدن خانم ها

- حساسيت بيش از حد به سينه يا خشكي ناحيه ي واژينال براي خانم ها

- كاهش تمايلات جنسي يا احساس مشكل هنگام نعوظ در مردها (براي اطلاع از نشانه هاي اختلال نعوظ كليك كنيد)

- بزرگ شدن سينه يا در موارد بسيار نادر ترشح از سينه در مردها

- كاهش و ضعف بينايي يا سردرد هاي مكرر و بي دليل براي هر دو

بيماري‌هاي ناشي از ترشحات غير طبيعي هورمون پرولاكتين

پرولاكتينوما

پرولاكتينوما يك تومور داخل هيپوفيز است كه باعث افزايش بيش از حد ترشح پرولاكتين ميشود. در درمان اين بيماري از درمان‌هاي كاهش دهنده ي پرولاكتين نظير كابرگولين (داستينكس) و بروموكريپتين استفاده ميشود. ميزان مصرف داستينكس بايد كنترل شود زير مصرف اين قرص در دوز بالا باعث بروز مشكل در دريچه ي قلب ميشود.

هيپرپرولاكتينمي ناشي از مصرف داروها

ممكن است پزشك شما تصور كند مصرف داروهايتان باعث افزايش پرولاكتين ميشود. در اين صورت به شما ميگويد مصرف قرص هايتان را تقريبا 3 روز قطع كنيد و سپس دوباره آزمايش خون بدهيد. بعد از مشخص شدن نتيجه ي آزمايش خون بايد در مورد دارويي كه مصرف ميكرديد تصميم گرفته شود.

كم كاري غده‌ي تيروئيد

اگر هيپرپرولاكتينمي بخاطر كم كاري تيروئيد باشد، بايد از درمان هورمون هاي تيروئيدي استفاده كرد. اصولا اين نوع درمان تا آخر عمر ادامه دارد و بايد آن را مداوم انجام داد. براي اطلاع از نشانه‌هاي اين بيماري به مقاله‌‌ي كم‌كاري تيروئيد مراجعه كنيد.

هيپرپرولاكتينمي بي علت

اين نوع هيپرپرولاكتينمي كه به آن ايديوپاتيك هم ميگويند زماني است كه پزشكان نتوانند علت اصلي مشكل را پيدا كنند. در برخي از بيماران با گذشت زمان سطح ترشح پرولاكتين به حالت نرمال برميگردد اما اگر بعد از چند ماه اين اتفاق نيفتد بيمار تحت درمان با قرص هاي كابرگولين و يا بروموكريپتين قرار ميگيرد.

آزمايش پرولاكتين چگونه انجام مي‌شود؟

براي اطلاع از ميزان پرولاكتين و تشخيص طبيعي بودن آن بايد آزمايش بدهيد. اين آزمايش مانند يك نمونه برداري ساده از خون است. مانند ساير آزمايش ها با سرنگ از شما خون گرفته ميشود و سپس نمونه خون شما بررسي ميشود.

شرايط آزمايش هورمون پرولاكتين

• بهترين زمان براي انجام اين آزمايش صبح ها و تقريبا 2 ساعت بعد از بيدار شدن است
• قبل از انجام آزمايش سعي كنيد فعاليت هاي بدني مثل ورزش يا پياده روي انجام ندهيد
• حداقل از 12 ساعت قبل فعاليت و تماس جنسي يا تحريك سينه نداشته باشيد
• شب قبل از آزمايش لبا خواب راحت بپوشيد و از پوشيدن لباس تنگ مخصوصا در ناحيه ي سينه اجتناب كنيد
• اگر به هر دليلي نتوانستيد موارد بالا را رعايت كنيد، آزمايش را به روز ديگري موكول كنيد

كدام داروها روي هورمون پرولاكتين اثر مي‌گذارند؟

داروهاي زير باعث افزايش بيش از حد پرولاكتين ميشوند:

• داروهاي ضد افسردگي سه حلقه اي
• خواب آورها
• آمفتامين ها
• داروهاي فشار خون بالا (رزرپين، وراپاميل، متيل دوپا)
• داروهاي درمان رفلاكس معده مانند سايمتدين
• و استروژن

روش هاي درمان پرولاكتين چيست؟

تجويز دارو

داروهاي بروموكريپتين و كابرگولين باعث كاهش پرولاكتين ميشوند. دارو درماني روي اكثر افراد مبتلا به پرولاكتينوما جواب دهي مثبت دارد.

جراحي

اگر دارو درماني موثر نباشد، براي برداشتن تومورهاي غده ي هيپوفيز از جراحي استفاده ميشود. همچنين در مواردي كه اين تومورها باعث اختلالات بينايي بشوند هم بايد از جراحي استفاده كرد.

پرتو درماني

اگر هر دو روش دارو درماني و جراحي جواب ندهند، براي كوچك كردن تومورهاي غده ي هيپوفيز از پرتودرماني استفاده ميشود.

براي دريافت مشاوره روانشناسي در زمينه ي مشكلات جسماني و رواني ميتوانيد با مشاوران مركز هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره ي 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد

منبع : هورمون پرولاكتين | كاركرد پرولاكتين و بيماري‌هاي ناشي از آن