اختلال سلوك (DC)

اختلال سلوك در دسته اختلالات رفتاري كودكان و نوجوانان قرار مي‌گيرد. اين اختلال شامل مجموعه‌اي از رفتارهاي مستمر و مكرر است كه هنجارهاي اجتماعي يا حقوق ديگران را نقض مي‌كند. اين افراد ممكن است در تنظيم هيجانات قوي و خشمگينانه خود مشكل داشته باشند و يا از بعضي هيجانات مانند همدلي يا عذاب وجدان و احساس گناه برخوردار نباشند.

براي كسب منافع خود از ديگران بيگاري مي‌كشند. سطح اضطراب اين افراد كم است و به همين دليل فعاليت‌هايي را ترجيح مي‌دهد كه هيجان انگيز و حتي خطرناك باشند. براي اطلاعات بيشتر در زمينه اختلالات رفتاري كودكان كليك كنيد.

نشانه‌ها و علائم اختلال سلوك (DC)

رفتارهايي كه افراد مبتلا به اختلال سلوك انجام مي‌دهند، به چهار گروه تقسيم مي‌شود:

1. پرخاشگري

كودكان و نوجوانان مبتلا رفتارهاي پرخاشگرانه انجام مي‌دهند و به ديگران آسيب مي‌رسانند. پرخاشگري افراد معمولا به صورت رفتارهاي زير بروز پيدا مي‌كند:

_به ديگران زور مي‌گويد و قلدري مي‌كند و يا آنها را تهديد مي‌كند.

_اولين نفريست كه دعوا‌هاي فيزيكي را شروع مي‌كند.

_براي آسيب رساندن به ديگران از يك وسيله خطرناك استفاده مي‌كند.

_با مردم برخورد فيزيكي مي‌كند.

_حيوانات را مورد اذيت و آزار فيزيكي قرار مي‌دهد.

_ممكن است دست به دزدي و يا زورگيري بزند.

_كسي را به زور مجبور به برقراري رابطه جنسي كرده است.

2. خرابكاري و تخريب اموال

رفتارهايي كه به تخريب و آسيب املاك خصوصي منجر مي‌شود. براي مثال كودك يا نوجوان مبتلا عمدا و به قصد وارد كردن صدمات جدي، جايي يا چيزي را آتش مي‌زند؛ ممكن است دست به تخريب اموال ديگران بزند.

3. دروغگويي و دزدي از نشانه‌هاي اختلال سلوك

به شيادي و دروغگويي مي‌پردازد. ممكن است رفتارهاي زير را از خود بروز دهد:

_با استفاده از زور و به قصد دزدي، به خانه، ساختمان، يا اتومبيل كسي وارد شده است.

_براي به دست آوردن اشيا، يا براي اين كه ديگران لطفي در حقش بكنند، يا براي فرار از زير بار مسئوليت، معمولا دروغ مي‌گويد.

_كالاهاي گران قيمت يا نسبتا گران قيمت دزيده است.

4. قانون شكني

اهميتي به قوانين نمي‌دهد و به قانون شكني و نقض قوانين مي‌پردازد؛

_به رغم اجازه ندادن والدين، شب‌ها دير وقت خانه مي‌آيد و يا اصلا نمي‌آيد.

_حداقل دوبار از خانه فرار كرده باشد و يا يك بار براي مدت طولاني فرار كرده و به خانه برنگشته است.

_معمولا از مدرسه غيبت غير موجه مي‌كند (براي اطلاعات بيشتر در زمينه فرار از مدرسه كليك كنيد).

چه افرادي بيشتر در معرض ابتلا به اختلال سلوك قرار دارند؟

اين اختلال در پسرها بيش از دختران رواج دارد و احتمال ابتلا به آن در نوجواني بيش از كودكي است. نشانه‌هاي اين اختلال معمولا از كودكي در فرد آغاز مي‌شود و شروع اين نشانه‌ها بعد از سن 16 سالگي بسيار نادر است.

اختلال سلوك در كودكي، مي‌تواند تحت شرايط خانوادگي نامناسب، احتمال ابتلا به اختلال شخصيت ضد اجتماعي در بزرگسالي را پيش بيني كند. براي اطلاعات بيشتر در مورد نشانه‌هاي اين اختلال به مقاله شخصيت ضد اجتماعي مراجعه كنيد.

علل ابتلا به اختلال سلوك

علل اختلال سلوك را مي‌توان به دو دسته عوامل بيولوژيكي و عوامل رواني – اجتماعي تقسيم بندي كرد. اين عوامل به شرح زير هستند:

عوامل بيولوژيك

ژنتيك: به نظر مي‌آيد يك عامل ژنتيك در اختلال سلوك نقش دارد و پرخاشگري و خشونت نيز عنصر ژنتيكي داشته باشند.

عوامل پيش از تولد: در دوران بارداري، عواملي از جمله مصرف سيگار و الكل مادر حامله، سوء تغذيه در طول بارداري و بعد از زايمان مي‌توانند در ابتلا به اختلال سلوك نقش داشته باشند. براي پيشگيري از اين اختلال مطالعه مقاله بايدها و نبايدهاي دوران بارداري مي‌تواند مفيد باشد.

عوامل رواني-اجتماعي

محيط خانوادگي: يكي از مهمترين عوامل، محيط خانوادگي است. بد رفتاري با كودك، خشونت، محيط‌هاي خانوادگي بهم ريخته و پر از استرس، بيكاري والدين، ابتلا يكي از والدين به اختلال ضد اجتماعي همگي فاكتورهايي هستند كه فرد را نسبت به اين اختلال مستعد مي‌كنند.

تاثير دوستان و رسانه‌ها: اكثر كودكان به اين علت رفتارهاي پرخاشگرانه انجام مي‌دهند كه تحت تاثير رفتارهاي خشونت آميز رسانه‌هاي عمومي يا دوستان و همسالان خود هستند.

عوامل اجتماعي – اقتصادي: رفتارهاي خشنوت آميز با فقر، پايين بودن طبقه اجتماعي اقتصادي، عدم موفقيت تحصيلي مرتبط است. اگرچه اين عوامل ممكن است در پي ابتلا فرد به اين اختلال نيز به وجود بيايد.

چه آينده اي در انتظار مبتلايان به اختلال سلوك است؟

اگر اختلال سلوك تحت درمان قرار نگيرد، مي‌تواند منجر به مشكلات اساسي و حتي اتفاقات ناگوار در زندگي فرد شود. پيامدهاي اختلال در بزرگسالي فرد بسته به شدت علائم و عوامل خانوادگي و اجتماعي مي‌تواند متفاوت باشد.

مشكلات سلوك مي‌تواند با رفتارهاي بزهكارانه، زندان رفتن‌هاي پياپي، مشكلات روانپزشكي و حتي آسيب‌هاي جسماني و مشكلات اجتماعي مانند از بين رفتن روابط با ديگران و منزوي شدن همراه باشد.

درمان اختلال سلوك

شروع درمان در كودكي، مي‌تواند بهبودي سريع‌تر و بهتر را به همراه آورد و مقاومت فرد براي تغيير رفتارهاي آسيب رسان خود كمتر است. درمان تحت تاثير عواملي مانند شدت علائم، سن بروز و ميزان همكاري خود كودك قرار دارد.

در درمان افراد سلوك، خانواده و اطرافيان نقش مهمي دارند به همين سبب دو امر اساسي در درمان اين اختلال اهميت دارد كه در ادامه آن‌ها را ذكر كرده‌ايم:

آموزش كودك

در آموزش كودك، از تكنيك و روش‌هاي درماني مختلفي استفاده مي‌شود تا مهارت‌هاي خود كنتري و كنترل خشم خود، راه‌هاي حل مسئله و رفتارهاي مثبت اجتماعي به او ياد داده شود تا بتواند عملكرد سازش يافته تري داشته باشد.

همچنين از تكنيك‌هاي رفتاري- شناختي استفاده مي‌شود تا الگوهاي غلط فكري كودك كشف شده و تغيير يابد. براي اطلاعات بيشتر در زمينه درمان شناختي رفتاري كليك كنيد.

آموزش والدين

برنامه‌هاي آموزشي براي والدين مي‌تواند مهارت‌هاي تربيتي آن‌ها در برخورد با فرزندشان را بهبود ببخشد و نحوه تعامل درست و شيوه‌هاي مناسب فرزند پروري را به آن‌ها بياموزند. آموزش مديريت والد نوعي برنامه آموزشي مختص والدين است كه به آن‌ها در جهت تقويت رفتارهاي مثبت در فرزندان آموزش مي‌دهد.

مثلا ياد مي‌گيرند به عنوان تنبيه تكنيك‌هاي انضباطي غيرخشن (مانند محروم كردن كودك از چيزي خوشايند مانند تلويزيون ديدن) را جايگزين شيوه‌هاي خشن كنند و ارتباط خود را بهبود ببخشند. توجه داشته باشيد كه رعايت نكات ذكر شده تنها با مراجعه به مشاوره كودك مي‌تواند راهگشا باشد.

سوالات متداول

تفاوت اختلال سلوك و ضد اجتماعي در چيست؟

اختلال سلوك در كودكي و نوجواني بروز مي‌كند و شكل خفيف‌تري از اختلال شخصيت ضد اجتماعي محسوب مي‌شود. همان‌طور كه ذكر كرديم اختلال سلوك در صورتي كه درمان نشود به شخصيت ضد اجتماعي در بزرگسالي مي‌انجامد.

براي دريافت مشاوره در زمينه مشكلات رفتاري فرزندان و درمان اختلال سلوك مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : اختلال سلوك | نشانه ها، علل و درمان اختلال سلوك