ميكروسفالي

ميكروسفالي يكي از بيماري‌هايي است كه در زمان كودكي به وجود مي‌آيد. در اين اختلال سر نوزاد از حالت عادي آن نسبت به سر بقيه كودكان هم‌سنش كوچك‌تر است. در اين حالت مغز فرد به طور عادي رشد مي‌كند تا جايي كه جمجمه او جا داشته باشد و بعد از متوقف شدن رشد آن، نمو مغز هم متوقف مي‌شود. بيماري ميكروسفالي عدم رشد مغز در زمان جنيني يا متوقف شدن آن بعد از تولد است. ميكروسفالي مي‌تواند به تنهايي وجود داشته باشد يا اين كه با نوع ديگري از بيماري همراه شود.

علت به وجود آمدن ميكروسفالي

علت به وجود آمدن ميكروسفالي به سه دسته تقسيم مي‌شود. در بسياري از كودكان به وجود آمدن اين بيماري دلايل مشخصي ندارد.

اختلال در كروموزوم‌ها

در يك سري از كودكان به وجود آمدن ميكروسفالي ممكن است اختلال در ژنتيك و كروموزم‌هايي باشد كه از والدين به ارث مي‌رسد.

اختلالاتي كه مي‌توانند باعث بروز ميكروسفالي شوند عبارتند از 

سندروم داون

سندروم ادوارد

سندروم فرياد گربه

كرنليا دي لانگ

روبنشتاين تايپي

اسميت لملي اوپيتز

براي آشنايي كامل با سندروم داون كليك كنيد.

اتفاقات دوره جنيني

بخش مهمي از رشد در زمان جنيني اتفاق مي‌افتد و اگر در اين دوران مشكلاتي به وجود بيايد، مي‌تواند رشد فرزندتان را مختل كند و زمينه ايجاد ميكروسفالي را برايش فراهم كند.

اتفاقاتي كه در دوران بارداري مي‌تواند باعث اين بيماري شود شامل

*مبتلا شدن مادر به بيماري‌هاي عفوني مثل سرخچه، توكسوپلازموز و سيتومگالوويروس.

*اگر خون به هر دليلي به مغز كودك نرسد.

*قرار گرفتن در برابر اشعه‌هاي خطرناك هنگام بارداري مخصوصا قبل از 4 ماه اول.

*نداشتن تغذيه مناسب توسط مادر و نرسيدن مواد مغذي به بدن او.

*مقدار فنيل كتونوري در بدن مادران درصورتي كه كنترل نشده باشد.

*مصرف مواد ممنوعه كه در دوران بارداري به هيچ‌وجه نبايد استفاده شوند مانند موادمخدر، الكل و مواد داراي سم. اگر مادر در دوران بارداري از الكل استفاده كند باعث مي‌شود كه كودك دچار سندروم جنين الكلي شود و اين سندروم مي‌تواند زمينه را براي ميكروسفالي فراهم كند.

براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه سندروم جنين الكلي كليك كنيد.

*به وجود آمدن ويروس زيكا در بدن مادر.

اتفاقات بعد از تولد

بعضي از نوزادان در زمان جنيني هيچ مشكلي نداشته‌اند و هيچ نشانه‌اي از ميكروسفالي تشخيص داده نشده اما بعد از تولد دچار بيماري ميكروسفالي مي‌شوند.

دليل ابتلا به اين‌بيماري بعد از تولد مي‌تواند بسته شدن زودتر از موعد درز ميان جمجه باشد. اين استخوان‌ها قبل از رشد كامل مغز بسته مي‌شوند و اجازه تكامل را از آن‌ها مي‌گيرند.

علائم ميكروسفالي

اولين علامتي كه در اين بيماري خودش را نشان مي‌دهد و بارزترين علامت‌ است؛ كوچك بودن سر او نسبت به استانداردي كه در جدول رشدي‌اش مشخص شده است مي‌باشد. اين اندازه بايد تفاوت فاحشي با استانداردها داشته باشد كه بتواند نشانه وجود اين بيماري باشد.

علاوه بر كوچك بودن اندازه سر اين بيماري نشانه‌هاي ديگري‌هم دارد كه شامل

*كم‌تواني ذهني

*تشنج‌هاي مكرر در زمان‌هاي مختلف

*رشد كند در عملكرد‌هاي فيزيكي و ذهني

*از نظر جسمي بسيار كوچك هستند

*در شنوايي و بينايي او اختلال وجود دارد

*در فرآيند غذا خوردن مشكل وجود دارد

براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه كم توان ذهني كليك كنيد.

تشخيص ميكروسفالي

تشخيص اين بيماري در دو دوره مي‌تواند صورت بگيرد.

تشخيص در زمان بارداري

سونوگرافي در زمان بارداري راهي است كه با آن مي‌توان وجود ميكروسفالي را تشخيص داد، در اين‌جا دور سر كودك در سونوگرافي اندازه گيري مي‌شود و پزشك متوجه مي‌شود كه سالم است يا اين‌كه دچار ميكروسفالي شده. در بيشتر موارد اين اختلال فقط در سه ماه آخر بارداري توسط سونوگرافي تشخيص داده مي‌شود.

تشخيص بعد از تولد

در اين‌جا پس از تولد نوزاد ، متخصص با اندازه‌گيري سر او و مقايسه با جدول تعيين شده رشدي نسبت به جنسيت و سن بيماري ميكروسفالي را تشخيص مي‌دهد. براي روز اول تولد اندازه‌هايي معين شده كه علاوه بر سن و جنسيت معيار اساسي در تشخيص ميكروسفالي است. براي اطمينان از اين كه اين بيماري وجود دارد، بهتر است با تجويز پزشك آزمايش‌هايي مثل CT SCAN و MRI صورت بگيرد.

جلوگيري از ميكروسفالي

براي پيشگيري از به وجود آمدن اين بيماري در فرزندتان بهتر است از اتفاقاتي كه موجب ميكروسفالي مي‌شوند باخبر باشيد و احتياط لازم را در نظر بگيريد.

عدم مصرف مواد مخدر

موادمخدر، الكل و بقيه مواد سمي احتمال اين بيماري را افزايش مي‌دهد و بهتر است براي اين كه اين خطر را از جنين دور كنيد قبل از بارداري و هنگام بارداري از آن استفاده نكنيد.

براي آگاهي بيشتر در زمينه عوارض اعتياد در دوران بارداري كليك كنيد.

بررسي ژنتيك

حتما قبل از ازدواج يا بارداري ژنتيك والدين بررسي شود مخصوصا اگر در خانواده يكي از آن‌ها، شخصي وجود داشته باشد كه اين بيماري را دارد. با اين كار مي‌توان احتمال بروز ميكروسفالي را تشخيص داد و از مشكلات جلوگيري كرد و در صورت وخيم بودن اجازه بارداري داده نمي‌شود.

ارتباط با پزشك

بهتر است براي اين كه تا حد زيادي از اين بيماري پيشگيري كنيد در قبل و زمان بارداري هم مادر هم جنين تحت نظر پزشك باشند و با او ارتباط مداوم داشته باشند.

پيشگيري از ابتلا به عفونت‌هاي مختلف

بايد قبل و در دوران بارداري از بروز عفونت‌هايي مثل سرخچه، توكسوپلازموز و سيتومگالوويروس جلوگيري كرد و از محل‌هايي كه ابتلا به اين بيماري‌ها را افزايش مي‌دهند دوري كرد. در غير اين صورت احتمال افزايش ميكروسفالي بيشتر مي‌شود. اگر به اين بيماري دچار شديد حتما به پزشك مراجعه كنيد كه خطر را تا حد امكان كاهش دهد.

درمان ميكروسفالي

اين بيماري به طور كامل درمان نمي‌شود و علائم آن از بين نمي‌رود اما مي‌توان با يك‌سري از فعاليت‌ها به بهبود آن كمك كرد كه باعث كنترل‌اش بشود.

درمان پزشكي

دارودرماني : بعضي از علائم ميكروسفالي ممكن است با دارو كنترل شوند و از شدت آن‌ها كاسته شود اما به طور كامل درمان نمي‌شود. با تشخيص پزشك براي بعضي از اين علائم مثل تشنج يا بيش‌فعالي دارو تجويز مي‌شود كه به بهتر عمل كردن آن‌ها كمك مي‌كند.

جراحي: يكي از دلايل به وجود آمدن ميكروسفالي بسته شدن درز بين جمجه زودتر از زماني است كه بايد بسته شود. در اين جا با تشخيص پزشك ممكن است جراحي صورت پذيرد و اين فضا دوباره باز شود. 

توانبخشي

در توانبخشي هم به طور كامل درماني وجود ندارد. اما به فرزندتان كمك مي‌كند كه از نهايت توانايي كه در آن‌ها وجود دارد استفاده كنند و به زندگي‌شان ادامه دهند و شرايط را كنترل كنند. اگر كودك دچار ميكروسفالي خفيف شده باشد به جلسات كمتري از توانبخشي نياز دارند و اگر اين بيماري در آن‌‌ها بسيار شديد باشد به جلسات مداوم و بيشتري براي رسيدن به نتيجه نياز دارد.

كاردرماني : در كاردرماني با توجه به استعداد و توانايي‌هاي فرزندتان براي رسيدن به عملكرد بهتر در زمينه حسي و حركتي و ادراكي كمك كنند.

براي آشنايي كامل با كاردرماني كليك كنيد.

گفتار درماني: كودكان ميكروسفالي در گفتار و بلع و زبان هم دچار مشكل مي‌شوند كه گفتاردرماني سعي دارد با انجام تمرينات اين مشكلات را تا حدود زيادي پايين آورد. در اينجا توجه زيادي به بهبود ارتباط اشخاص با اطرافش مي‌شود.

شنوايي سنجي: شنوايي در كودكان ميكروسفالي ممكن است دچار مشكل بشود و در شنوايي سنجي به تشخيص و اندازه‌گيري ميزان مشكل و درمان و بهبود آن پرداخته مي‌شود. درمان قطعي در اين مرحله صورت نمي‌گيرد اما مي‌شود آن‌را تا حدودي كنترل كرد.

بينايي سنجي : در ميكروسفالي ممكن است بينايي كودكتان هم دچار مشكل شود كه در بينايي سنجي به ارزيابي و تشخيص آن پرداخته مي‌شود تا كارهاي لازم براي بهبود اين عملكرد را انجام دهد.

فيزيوتراپي: در اين بيماري ممكن است عملكردهاي فيزيولوژيكي و عضلاني فرد هم مختل شود كه با انجام فيزيوتراپي به وسيله يك سري از ورزش‌ها و با استفاده از دستگاه‌هاي مخصوص به كنترل و تا حدودي رسيدن به وضعيت بهتر مي‌پردازند.

سوالات متداول‎‌‌

ميكروسفالي از چندماهگي قابل تشخيص است؟

آزمايشات ميكروسفالي عموما يا در3 ماه دوم يا در 3 ماه آخر انجام مي‌شود اما تشخيص آن بيشتر در زمان 3 ماه آخر صورت مي‌گيرد.

كوچيك بودن سر كاملا مشخصه ؟ اطرافيان متوجه ميشن؟

كوچك تر بودن سر بايد خيلي بيشتر از استاندارد باشد كه تشخيص داده شود و عموما اطرافيان آن را متوجه مي‌شوند.

اندازه استاندارد سر در هنگام به دنيا آمدن چقدر است؟

اندازه استاندارد سر در زمان تولد بايد حدود 32 تا 35 باشد اما بايد تفاوت فاحشي در اندازه سر وجود داشته باشد كه تشخيص ميكروسفالي داد.

براي دريافت مشاوره در زمينه ميكروسفالي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : ميكروسفالي | علل، علائم و درمان اختلال ميكروسفالي