ماكروسفالي

در ماكروسفالي، سر نوزاد تحت تاثير قرار مي‌گيرد و از حد معمولي آن بسيار بزرگتر مي‌شود. وجود سر بزرگتر هميشه نشانه بيماري و خطر نيست اما در بعضي موارد مي‌تواند از يك اختلال مغزي خبر بدهد. سر نوزاد بايد حداقل از 98 درصد كودكاني كه در سن و سال او هستند بزرگتر باشد تا تشخيص ماكروسفالي داده شود.

علت به وجود آمدن ماكروسفالي

ماكروسفالي به طور مستقل يك بيماري نيست و نشانه‌اي از وجود مشكلات ديگر است كه با بزرگتر شدن سر، خودش را نشان مي‌دهد.

هيدروسفالي: در بعضي از موارد يك مشكل در ساختار مغز باعث به وجود آمدن ماكروسفالي مي‌شود مثل هيدروسفالي كه مايع درون بطن‌ها و حفره‌ها جمع مي‌شود.

عفونت در سيستم عصبي: ممكن است وجود باكتري و ويروس باعث بروز عفونت در سيستم عصبي كودكتان بشود و با به وجود آوردن بيماري‌هايي مثل مننژيت، عفونت غشاي مغزي و آنسفاليت و التهاب قوي در بافت‌هاي مغز موجب به وجود آمدن آن شود. 

راشيتيسم: در بيماري راشيتيسم ويتامين D در بدن كودك شما كم مي‌شود و در اين حالت اختلالي در رشد متناسب اسكلت بدن صورت مي‌گيرد كه استخوان سر را تحت تاثير قرار مي‌دهد و باعث مي‌شود از حد معمول آن بزرگتر شود.

اختلالات مغزي: مشكلاتي مانند تومور اگر در مغز به وجود بيايند ممكن است باعث ماكروسفالي شود. بعضي از نقص‌هاي مادرزادي در قسمت سر نيز مي‌تواند باعث بزرگ‌ شدن سر شود. مانند هيدرانسفالي (وجود نداشتن يكي از نيم‌كره‌هاي مغز) و مگالنسفالي (افزايش ماده مغز به طور غيرعادي) از جمله اين موارد هستند.

اختلالات ژنتيكي : بعضي از مشكلات و نقص‌هاي ژنتيكي مثل سندروم سوتوس مي‌تواند منجر به بزرگ‌شدن سر نوزاد بشود. اين اختلال ممكن است بر جمجه تاثير بگذارد و باعث ماكروسفالي و مدل سر غيرعادي شود. نوزاداني كه اوتيسم دارند ممكن است در كودكي دچار اين بيماري بشوند.

براي آگاهي بيشتر در زمينه بيماري‌هاي ژنتيكي كليك كنيد.

ضربه خوردن: ضربه خوردن به سر مي‌تواند باعث خونريزي داخلي مغز و تورم آن شود كه در اين حالت ماكروسفالي به صورت موقت ايجاد مي‌شود.

برخي از بيماري‌هاي ديگر كه مي‌توانند موجب ماكروسفالي بشوند شامل

هماتوم طولاني مدت و برخي از جراحي‌هاي مغزي

سندروم موركيو

سندروم هولر

علائم ماكروسفالي

عموما در كودكاني كه ماكروسفالي آن‌ها ارتباطي به ژنتيك ندارد و به دليل بيماري‌هاي ديگر به وجودآمده به جز داشتن سر بزرگتر از حد متناسب آن، علائم ديگري ندارد اما چند نشانه وجود دارد كه ممكن است با ماكروسفالي ديده شود. اين نشانه‌ها عبارتند از

يادگيري به زودي اتفاق نمي‌افتد و طول مي‎كشد

معلوليت و عقب‎‌افتادگي ذهني

رشد بسيار زود سر

رشد كند بدن

همراه شدن با بيماري‌هايي مثل اوتيسم و صرع

براي كسب اطلاعات بيشتر درباره بيماري صرع كليك كنيد.

تشخيص ماكروسفالي

متخصص با بررسي ويژگي بدني نوزاد حداقل در 1 سال اول مي‌تواند وجود ماكروسفالي را تاييد كند و براي تشخيص از يك سري ابزار و آزمايشات استفاده مي‌كنند.

معاينه اسكلت بدني

اولين كاري كه پزشك براي تشخيص ماكروسفالي انجام مي‌دهد بررسي كردن ويژگي‌هاي بدني است. اولين قسمتي كه در معاينه فيزيكي مورد بررسي قرار مي‌گيرد قسمت نرمي است كه در سر نوزاد وجود دارد. بعضي از مشكلات مانند هيدراننسفالي كه باعث ماكروسفالي مي‌شوند با معاينه كردن اين قسمت از جمجه تشخيص داده مي‌شود. متخصص مي‌تواند خونريزي ناشي از آسيب فيزيكي را هم در اين روش تشخيص دهد.

سونوگرافي

سونوگرافي مي‌تواند آن‌چه كه در زير استخوان جمجمه وجود دارد را به سرعت نشان دهد و به تشخيص پرشك كمك كند.

سي‌تي‌اسكن

اسكن پرتو نگاري كامپيوتري از اشعه x استفاده مي‌كند تا بتواند يك تصوير سه بعدي از جمجمه داشته باشد. اين به پزشك كمك مي‌كند كه بتواند كل مغز را بررسي و نقطه آسيب ديده را پيدا كند.

ام‌آر‌آي

ام‌آرآي از يك ميدان مغناطيسي استفاده مي‌كند تا يك تصوير واضح و قابل اطمينان از همه قسمت‌هاي جمجمه داشته باشد. براي دقيق و قابل اعتماد بودن اين تصوير لازم است كه كودك مدتي را آرام و بدون حركت باشد پس ممكن است در اين روش متخصص از مقداري آرام‌بخش كه براي آرام‌ كردن كودك لازم است استفاده كند.

آزمايش‌هاي مختلف

با آزمايش‌هاي مختلف خون و يا نمونه برداري از مايع مغزي نخاعي پزشك مي‌تواند بعضي از تشخيص‌هاي لازم را انجام دهد. با آزمايش خون مي‌توان علت‌هاي بيماري ژنتيكي را تشخيص داد. اگر متخصص لازم بداند قسمتي از مايع نخاعي را از قسمت پايه نخاع استخراج مي‌كند و آن را مورد بررسي قرار مي‌دهد. در صورت نياز اين نمونه برداري از لايه‌هاي بالاي مغز انجام مي‌شود.

بررسي علائم ديگر

شدت حساس بودن كودك، ضعف در عملكرد مكيدن، بي‌انرژي بودن و وجود مشكل در فرآيند رشدي، از جمله علائم ژنتيكي مي‌باشند.

چه‌ چيزهايي باعث افزايش احتمال ميكروسفالي مي‌شود

وجود بعضي از شرايط باعث مي‌شود كه احتمال بروز ماكروسفالي در نوزادتان بيشتر شود. ژنتيك يكي از مسائلي است كه مي‌تواند زمينه به وجود آمدن اين بيماري را افزايش دهد. اگر در يكي از اقوام و خانواده شما يك شخص مبتلا به ماكروسفالي وجود داشته باشد مي‌تواند اين ژن را به فرزند شما نيز بدهد و او را مبتلا كند. بعضي از بيماري‌ها(مانند اوتيسم) اگر در خانواده شما وجود داشته باشد مي‌تواند باعث وجود اين بيماري بشود. (در5 تا 15 درصد كودكان مبتلا به اوتيسم ممكن است اين اتفاق بيوفتد.)

براي آگاهي بيشتر در زمينه اختلال اوتيسم كليك كنيد.

عوامل ديگري كه زمينه را براي ماكروسفالي تا حد زيادي فراهم مي‌كنند شامل

بيماري الكساندر

كاناوان

نوروفيبروماتوز

مبتلا شدن مادر به زيكا در دوران بارداري

درمان ماكروسفالي

درمان ماكروسفالي به علت به وجودآورنده آن بستگي دارد كه چه عاملي باعث بروز اين بيماري شده است. اما چند روش وجود دارد كه مي‌توان با استفاده از آن‌ها تاحدودي اين بيماري را كنترل كرد.

جراحي: جراحي تنها روشي است كه ممكن است براي انواع ماكروسفالي‌ها مورد استفاده قرار بگيرد. نوع جراحي كه انجام مي‌شود نسبت به ميزان بزرگي و علت به وجود آورنده آن فرق مي‌كند. در نوعي از ماكروسفالي مثل موقعي كه علت آن ضربه است، كاملا درمان صورت مي‌پذيرد اما در زماني كه علت هيدروسفالي است فقط با جراحي كنترل مي‌شود.

دارودرماني: ممكن است كه پزشك براي كنترل ماكروسفالي از دارو استفاده كند. در بعضي از دلايل ماكروسفالي مثل راشيتيسم مي‌توان با دارو يا موادغذايي مناسب آن را درمان و كنترل كرد. ماكروسفالي كه ناشي از اختلالات ژنتيكي باشد درمان نمي‌شود و فقط مي‌توان آن را كنترل كرد.

سوالات متداول

ماكروسفالي درمان قطعي داره؟

درمان قطعي ماكروسفالي به علت به وجود آمدن آن بستگي دارد. در بعضي موارد به طور كامل درمان مي‌شود و در بعضي موارد تنها مي‌توان آن‌را كنترل كرد

ماكروسفالي هميشه به معناي غيرعادي بودن و مشكل مغزيه؟

در كودكاني كه دچار ماكروسفالي شده‌اند ممكن است كه دليل اصلي آسيب مغزي نباشد و در مغز هيچ مشكلي وجود نداشته باشد. در اين حالت فقط بزرگي جمجمه باعث ماكروسفالي شده است. پس هميشه ماكروسفالي به معني وجود اختلال در مغز نيست.

براي دريافت مشاوره در زمينه ماكروسفالي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : ماكروسفالي | علل، علائم و درمان اختلال ماكروسفالي