اختلال انفجار خشم متناوب (خشم انفجاري) چيست؟

افراد مبتلا به اختلال خشم انفجاري، همان طور كه از اسمش بر مي‌آيد، به طور ناگهاني دچار خشم و عصبانيت مي‌شوند. اين افراد با كوچك‌ترين حرف اطرافيان يا اتفاقاتي كه در اطرافشان مي‌افتد، عصباني مي‌شوند و دوره‌هايي از خشم شديد و خشونت آميز را از خود بروز مي‌دهند. در طي اين دوره‌هاي خشم، كنترل خود را از دست مي‌دهند و ممكن است هر وسيله اي كه دستشان بيايد مانند تلفن همراه، ظرف و ظروف، صندليو يا ميز را  پرت كنند. بعضي از اين افراد به ديگران حمله مي‌كنند يا اموال آن‌ها را تخريب مي‌كنند.

اين افراد در اكثر اوقات عصباني و يا پرخاشگر هستند. قبل از انفجار خشم خود، يك فشار و اجبار دروني براي عصبانيت احساس مي‌كنند و بعد از پرخاشگري خود، به آرامش و سبك باري مي‌رسند. اما در عين حال بعد از فروكش كردن خشم خود، دچار پشيماني و عذاب وجدان مي‌شوند و به توجيه رفتار خود مي‌پردازند.

نشانه‌هاي خشم انفجاري يا اختلال انفجار خشم متناوب

دوره خشم در افراد مي تواند به طور مكرر و يا به فاصله‌هاي هفتگي بروز كند. با دريافت آموزه هاي كنترل خشم تا حد زيادي مي توانند از اين نشانه ها جلوگيري كنند. اختلال خشم انفجاري داراي نشانه‌هاي زير است:

1- پرخاشگري كلامي (مانند جر و بحث كردن، دعوا كردن، غر زدن) و پرخاشگري فيزيكي نسبت به اموال خود يا ديگران، حيوانات يا ساير افرادكه به طور متوسط دوبار در هفته روي مي دهد و 3 ماه ادامه مي‌يابد.

2- در يك سال فرد سه بار دچار انفجار خشم مي‌شود كه طي آن به اموال و دارايي خود يا ديگران صدمه وارد كرده يا آن‌ها را تخريب مي‌كند و يا تهاجم فيزيكي داشته است كه طي آن به حيوانات يا ساير افراد جراحت وارد كرده‌است.

علل خشم انفجاري يا اختلال انفجار خشم متناوب

خشم انفجاري يكي از نشانه هاي افسردگي و از عوارض استرس در بسياري از مواقع تشخيص داده مي‌شود. اما در اين ميان برخي علل زمينه‌اي نيز بروز اين اختلال را بيشتر مي‌كنند. براي درك بهتر اين موضوع مقاله علائم افسردگي را مطالعه كنيد. از جمله علل خشم انفجاري يا اختلال انفجار خشم متناوب مي‌توان به موارد زير اشاره داشت:

سرتونين دچار نقص عملكرد شده

سرتونين يك نوع انتقال دهنده عصبي است كه وظيفه انتقال پيام‌ها در مغر را بر عهده دارد. اين انتقال دهنده عصبي مانند ترمزي براي پرخاشگري است كه مي‌تواند آن را كاهش دهد. در مغز افراد مبتلا به اين اختلال در سرتونين و عملكرد آن مشكل وجود دارد.

محيط بي تاثير نيست

اكثر افراد مبتلا به اختلال انفجاري در خانواده‌هايي زندگي مي‌كردند كه رفتارهاي انفجاري و آزار و اذيت كلامي و جسمي شايع بوده‌است. محيطي كه پرخاشگري در آن شايع باشد، احتمال بروز اختلال خشم انفجاري را زياد مي‌‌كند.

رابطه استرس و ابتلا به اختلال خشم انفجاري

يكي از عوارضي كه استرس طولاني مدت براي فرد ايجاد مي‌كند، تجمع خشم و عصبانيت زياد در روان آدمي و در نتيجه ابتلا به اختلال خشم انفجاري است. استرس باعث مي‌شود فرد در برابر محرك‌ها حساس‌تر شده و تغييرات خلقي زيادي را تجربه كند. اين تغييرات خلقي بيشتر به سمت خشم و عصبانيت معطوف مي‌شوند. بدين صورت زماني كه فرد استرس زيادي را تجربه مي‌كند، كنترل خود را از دست داده و معمولا بدون فكر واكنش نشان مي‌دهد. براي اطلاع از ديگر عوارض استرس كليك كنيد.

علاوه بر موارد ذكر شده ممكن است يك عنصر ژنتيكي وجود داشته باشد كه موجب انتقال اختلال از والدين به فرزندان مي‌شود.

چه كساني در معرض خطر ابتلا به اين اختلال قرار دارند؟

اين اختلال در افراد جوان تر (در افراد كمتر از 35 تا 40 سال) در مقايسه با افراد مسن‌تر (بالاتر از 50 سال) شايع تر است. همچنين آمارها نشان مي‌دهد شيوع آن در افراد داراي ديپلم يا تحصيلات كمتر، بيشتر است.

پيامدهاي خشم انفجاري (اختلال انفجار خشم متناوب)

از جمله مهم‌ترين پيامد‌هاي اختلال انفجار خشم متناوب مي‌توان به موارد زير اشاره داشت:

اختلال در روابط بين فردي

افراد مبتلا به اين اختلال در اكثر اوقات روز عصباني و پرخاشگر هستند و كنترل عصبانيت خود را ندارند. به همين سبب اين افراد در روابط خود با ديگران به مشكل بر مي خورند. افراد اندكي در كنار آن ها باقي مي مانند و حتي ممكن است به انزواو گوشه گيري كشيده شوند، دچار مشكلات خانوادگي، زناشويي و طلاق شوند.

مشكل در كاركرد‌هاي فردي

عدم كنترل پرخاشگري منجر مي‌شود تا فرد در تمامي عملكرد‌ها و فعاليت‌هاي شخصي خود مانند كار وتحصيل  و حتي در جامعه دچار مشكلات جدي شود. از محل كار خود اخراج شود و يا حتي به خاطر دعوا و پرخاشگري در خيابان دستگيرشود.

موارد ديگر

سوء مصرف مواد: همراه با اين اختلال مشكلات سوء مصرف مواد مخدر و الكل نيز بروز مي‌كند.

مشكلات جسماني: از پيامدهاي اين اختلال، مي‌تواند بروز مشكلات جسمي مانند: فشار خون بالا، ديابت، بيماري قلبي، سكته مغزي، زخم معده و دردهاي مزمن باشد.

درمان خشم انفجاري

براي درمان خشم انفجاري (اختلال انفجار خشم متناوب) از روش‌هاي درماني زير استفاده مي‌شود:

آموزش مديريت خشم: اين روش به افراد مبتلا به DEI كمك مي‌كند تا خشم خود را بهتر كنترل كنند و ياد بگيرند قبل از عمل كردن، چند لحظه صبر كنند، خود را آرام كرده و به نتيجه كار خود فكر كنند. اين روش مي‌تواند از پرخاشگري آن‌ها پيشگيري كند. مشاوره كنترل استرس در كنار اين روش درمان، نتيجه بهتري عايد فرد خواهد كرد.

دارو درماني: اگر چه دارودرماني، درمان رايجي براي اين اختلال نيست اما مي‌توان از داروهاي ضد افسردگي و ضد تشنج براي درمان استفاده كرد.

سؤالات متداول

چه راه‌هايي براي كنترل خشم انفجاري وجود دارد؟

اولين قدم اين است كه بتوانيد به موقع هيجانات خود را تشخيص دهيد و علائم خشم را بدانيد. مي‌توانيد از تكنيك وقفه اندازي استفاده كنيد؛ به اين معني كه هنگام خشم مدتي صبر كنيد و نفس عميق بكشيد. اگر مي‌خواهيد هيجانات منفي خود از جمله خشم را كنترل كنيد لازم است افكار خود را تغيير دهيد. از راه‌هاي ديگر اين است كه صادقانه و به دور از پرخاش در مورد احساس خود با فرد مقابل صحبت كنيد. در نهايت بهترين كار اين است، براي آموزش تكنيك‌هاي تغيير رفتار از روانشناس كمك بگيريد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلال خشم انفجاري مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : اختلال خشم انفجاري | نشانه‌ها و پيامدهاي اختلال خشم متناوب