پرخاشگري كودكان

پرخاشگري كودكان شكلي از رفتار است، كه در واقع شكل بيروني احساس خشم مي‌باشد. خشم يك احساس طبيعي است كه همه انسان‌ها در طول زندگي آن را تجربه مي‌كنند. از همان بدو تولد كودك مي‌تواند دچار خشم بشود. ولي هر كسي كه دچار خشم مي‌شود آن را به شكل پرخاشگرانه بروز نمي‌دهد. در حقيقت پرخاشگري نوعي رفتار ناسازگارانه براي نشان دادن احساس خشم مي‌باشد. گاهي اين رفتار‌ها مي‌تواند نشانه‌اي از افسردگي در كودكان و يا مشكلات ديگر از جمله اختلال سلوك باشند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه افسردگي در كودكان و اختلال سلوك كليك كنيد.

پرخاشگري كودكان و ابتلا به بيش فعالي

اغلب كودكان بيش فعال پرخاشگري و تكانشگري بسياري دارند. بيش فعالي اختلالي است كه از نشانه‌هاي آن مي‌توان به بي‌توجهي، پريدن وسط حرف ديگران، بي‌قراري، برانگيختگي، نداشتن مهارت‌هاي ارتباط اجتماعي، گم كردن وسايل شخصي و لجبازي اشاره كرد. در صورتي كه پرخاشگري كودك با موارد ذكر شده همراه باشد، لازم است براي تشخيص از مشاوره كودك و متخصص در اين زمينه بهره بگيريد تا هر چه سريعتر براي درمان آن اقدام كنيد. اما توجه كنيد پرخاشگري كودك لزوما به معناي وجود اختلال در او نيست. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه بيش فعالي كليك كنيد.

پرخاشگري كودكان در جريان رشد

به ندرت مي‌توان رفتارهاي كودكان زير دو سال را پرخاشگرانه تلقي كرد. آن‌ها به دليل محدوديت كلامي گاهي اوقات با گريه‌هاي بيش از حد، جيغ زدن، غُر زدن و رفتارهايي كه ظاهرا پرخاشگرانه هستند نياز‌هاي خود را نشان مي‌دهند. اگر در اين سن نيازهاي كودك به موقع برطرف شوند، اعم از نيازهاي عاطفي و جسماني، والدين شاهد پرخاشگري كودكان زير دو سال شان نخواهند بود. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه پرخاشگري كودكان زير دو سال كليك كنيد.

در حدود سن 3سالگي كودك شديدا استقلال طلب مي‌شود و دوست دارد كارهايش را خودش انجام دهد. مثلا دوست دارد خودش غذا بخورد، لباسي كه قرار است بپوشد را خودش انتخاب كند و در مورد امور زندگي خود كنترل نسبي داشته باشد. در اين سن اگر اين فضا به كودك داده نشود، لجباز و پرخاشگر مي‌شود. ممكن است كلمات زشتي را كه مي‌داند والدين روي آن حساس هستند را تكرار كند يا كودك همبازي خود را كتك بزند يا اگر والدين خواسته‌هايش را قبول نكنند قشقرق به راه اندازد. پيشنهاد مي‌كنيم مقاله كنترل خشم در كودكان را مطالعه كنيد.

گسترش قلدري به دنبال رشد جسماني

به موازات رشد كودك بيشتر شدن قدرت جسماني و كلامي اش ممكن است قلدري‌هاي بيشتري از خود نشان دهد يا پرخاشگري‌هاي كلامي اش افزايش يابد. در هرحال انتظار اين است كه كودك با گذر از سن سه سالگي لجبازي اش كمتر شود ولي اين مسئله تا حدودي طبيعي است.

در دوره رشدي بعدي يعني حدود 4-5 سالگي لجبازي فروكش مي‌كند ولي ممكن است پرخاشگري كودك به والد همجنسش ادامه دهد. اين مسئله در عقده اديپ طبيعي است و نهايتا كودك در سن 6 سالگي اين شكل از پرخاشگري را كنار گذاشته و با وارد شدن به مدرسه كم كم وارد مدرسه شده و دچار فروكش مي‌شود. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد عقده اديپ كليك كنيد.

علل پرخاشگري كودكان

گذشته از علل رشدي پرخاشگري كودك، براي پرخاشگري دلايل مختلفي وجود دارد:

1. الگوبرداري از پرخاشگري والدين

كودك در معرض پرخاشگري بزرگتر‌هاي خود قرار گرفته باشند. در واقع كودكان از والدين خود ياد مي‌گيرند كه چگونه برخورد كنند، چگونه به خواسته‌هاي خود برسند، احساس خشم خود را چگونه كنترل كنند و مواردي از اين دست. در اين زمينه مطالعه مقاله كنترل خشم در برابر كودك مي‌تواند راهكارهاي مفيدي را در اختيارتان قرار دهد.

2. پرخاشگري؛ رفتاري آموخته شده

ممكن است يك كودك، پرخاشگري را راهي براي رسيدن به خواسته‌هايش يافته باشد. بعضي از والدين درمقابل پرخاشگري كودك هول مي‌شوند و سريعا خواسته وي را برآورده مي‌كنند. يعني پرخاشگري كودك با هر مرتبه كه والدينش چنين كاري مي‌كنند، تقويت مي‌شود و در نتيجه كودك ياد مي‌گيرد با پرخاشگري مي‌تواند به خواسته‌اش برسد.

3. خلق و خوي كودك و ويژگي‌هاي فردي

تجربيات عاطفي كودك تأثير بسيار زيادي در بروز پرخاشگري در او دارد. ممكن است مواردي همچون فقدان احساس دلسوزي، مهارت ارتباطي ضعيف، عملكرد هوشي ضعيف و خلق و خوي دشوار، در كودكان پرخاشگر وجود داشته‌باشد و پرخاشگري آن‌ها را تقويت كند. 

4. نقش رسانه‌هاي در پرخاشگري كودكان

تماشاي بيش از حد تلويزيون و يا بازي زياد از حد با كامپيوتر و تبلت، پرخاشگري كودكان را تشديد مي‌كند. كودكاني كه به تلويزيون و لب‌تاپ اعتياد دارند، اغلب روابط خوبي با همسالان و والدين ندارند. علاوه بر اين مشاهده صحنه‌هاي خشونت بار در رسانه‌ها منجر به تمايل آن‌ها براي بروز خشونت در دنياي واقعي مي‌شود.

5. تأثير ژنتيك و محيط زندگي

نگراني‌ها واضطراب‌هاي خانواده، مشكلات معيشتي اقتصادي، فشارهاي رواني، از دست دادن والدين، درگيري‌هاي والدين همگي ممكن است موجب پرخاشگري كودك شوند. بخشي از علت پرخاشگري به مسائل ژنتيكي بر مي‌گردد. در واقع پرخاشگري يكي از مواردي است كه كودكان به ارث مي‌برند و در واقع مي‌توان گفت برخي كودكان ذاتا از برخي ديگر پرخاشگرتر هستند.

نحوه صحيح واكنش نشان دادن به پرخاشگري كودكان

بهتر است والدين اول از همه صبور بوده و در دوره‌هاي رشدي مختلف كه ممكن است كودك پرخاشگري طبيعي داشته باشد، صبر كنند. يكي از مهم‌ترين كارهايي كه والدين فهيم مي‌توانند براي كودك خود بكنند، آموزش مهارت كنترل خشم مي‌باشد. در واقع والديني كه خود بتوانند خشم خود را مديريت كنند و به نحوه جراتمندانه عمل كنند، الگوي خوبي براي كودك خود مي‌شوند. مي‌توان به كودك آموزش داد چگونه با صحبت كردن نياز‌هاي خود را بيان كرده و به خواسته‌هاي خود برسد. 

1. بررسي علت پرخاشگري 

اولين قدم براي كاهش پرخاشگري كودك اين است كه علت آن را كشف كنيد. اگر كودك شما به علت تنش‌هاي موجود در منزل پرخاشگري مي‌كند، با رفع كردن علت آن مطمئن باشيد در طي زمان پرخاشگري كاهش مي‌يابد. همينطور با شناساييي موقعيت‌هايي كه منجر به بروز پرخاشگري كودك مي‌شود، مي‌توانيد بهانه پرخاشگري را بگيريد. با رعايت نكات زير در كاهش پرخاشگري كودك خود قدم برداريد:

2. زمان مناسب مداخله

اگر پرخاشگري كودك شما فيزيكي است و براي مثال در حال آسيب زدن به كودك ديگري است فورا مداخله كنيد و كودك را محكم بگيريد تا آرام شود. برآوردن خواسته كودك بلافاصه منجر به بدعادتي وي مي‌شود. سعي كنيد با كودك صحبت كنيد و به او بگوييد تا زماني كه چنين رفتاري را نشان مي‌دهد به خواسته اش نمي‌رسد. كودك بعد از چنين كاري ممكن است گريه يا داد و فرياد كند، بهترين گزينه در مورد آن بي توجهي مي‌باشد.

3. صحبت كردن با كودك

وقتي كه كودك آرام شد مي‌توانيد در مورد رفتارش با او صحبت كنيد و توضيح دهيد كه چرا اين رفتار نامناسب بوده و انتظار داريد به جاي رفتار پرخاشگرانه چه كاري را انجام دهد. در اين مرحله بدون عصبانيت، داد و فرياد، تحقير و تمسخر صحبت كنيد. علاوه بر اين بازي درماني در كاهش خشم كودكان تأثير بسيار زيادي دارد. پيشنهاد مي‌كنيم مقاله بازي براي كنترل خشم كودكان را بخوانيد.

4. استفاده از تنبيه مناسب

تنبيه كردن گاهي اوقات مي‌تواند راهكار خوبي باشد. البته منظور از تنبيه بدني نيست. مثلا مي‌توانيد كودك را از ديدن برنامه مورد علاقه اش محروم كنيد، زمان بازي اش را محدود كنيد، او را به نقطه اي از خانه بفرستيد كه برايش جذابيت ندارد يا كارهايي مشابه اين موارد. براي اطلاع از تأثيرات تنبيه بدني كليك كنيد.

5. تقويت رفتار مناسب

كودك را براي كارهاي خوبش تشويق كنيد و بگذاريد كودكتان بداند براي چه مسئله اي تقويت شده است. مخصوصا موقعيت‌هايي كه انتظار مي‌رفته است كودك رفتار پرخاشگرانه نشان دهد، ولي نكرده است. والدين مي‌توانند با كسب آگاهي و دريافت مشاوره كودك در تربيت فرزندان خود روش‌هاي تربيتي بهتري اتخاذ نمايند.

براي دريافت مشاوره در زمينه پرخاشگري كودكان مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد

منبع : پرخاشگري كودكان | علل و نحوه واكنش به پرخاشگري كودكان