بيماري هاي روان تني

بيماري هاي روان تني ( اختلالات سايكوسوماتيك ) در دسته اختلالات اضطرابي قرار مي‌گيرند، اما علائم اضطراب به صورت بيماري‌ها و دردهاي جسمي بروز پيدا مي‌كند كه در واقع داراي ريشه و منشأ رواني است. رويكرد‌هاي متفاوتي در مورد علل بروز مشكلات روان تني وجود دارد. ولي مي‌توان گفت كه علت اصلي تمامي اين بيماري‌هاي روان تني استرس و فشار‌هاي رواني مي‌باشد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلالات اضطرابي كليك كنيد.

گروه سني در معرض آسيب بيماري هاي روان تني معمولا در سنين 20 تا 40 سال مي‌باشند. از جمله بيمارهاي روان تني مي‌توان به بيماري‌هاي گوارشي، سردرد‌ها، ترش كردن معده، مشكل قند خون، مشكلات تنش عضلاني و كمر درد‌هاي مزمن، مشكلات پوستي (كهير، جوش و آكنه)، اشكال در ترشح غدد درون ريز مانند پركاري و كم كاري‌هاي تيروئيد، مشكلات سردرد‌هاي ميگرني، بي خوابي‌ها و مشكلانت دستگاه تناسلي و ادراري مانند قاعدگي دردناك و يا فقدان قاعدگي و قطع شدن آن، سرگيجه، خستگي مفرط، تنگي نفس و ... اشاره داشت. در واقع تمام اين علائم و دردهاي جسماني به عنوان علادم اضطراب و استرس بروز پيدا مي‌كنند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه علائم اضطراب كليك كنيد.

گونه‌هاي مختلف اختلالات سايكوسوماتيك

اختلالات تبديلي: اين نوع از اختلالات روان تني زماني رخ مي‌دهند كه فرد استرس فراواني را تجربه مي‌كند و به تبع آن دچار مشكلات و يا دردهاي جسماني مي‌شود. براي مثال مشاهده شده برخي از افرادي كه استرس فراواني از صحبت كردن و سخنراني دارند، صداي خود را به صورت موقت از دست مي‌دهند.

هيپوكندريا: افراد مبتلا به اين اختلالات دردها و علائم بسيار جزئي را به بيماري‌هاي دشوار و ناعلاج نسبت مي‌دهند. مثلا فردي كه دچار سر درد مي‌شود، گمان مي‌كند تومور مغزي دارد و استرس ناشي از اين باور سر درد او را تشديد مي‌كند. اختلال علائم جسماني نيز به همين صورت است. براي كسب اطلاعات بيشتر از اختلال علائم جسماني كليك كنيد.

سايبر كندريا: در اين اختلال فرد با مطالعه بيماري‌هاي مختلف در اينترنت و يا جاهاي ديگر، تصور مي‌كند علائم آن‌ها را در وجود خود دارد. 

برخي از انواع بيماري هاي روان تني

1. اختلالات گوارشي از انواع بيماري هاي روان تني

زخم‌هاي گوارشي اغلب به خاطر فرسايش غشاء مخاطي كه در قسمت بالاي روده باريك قرار دارد، اتفاق مي‌افتد. در افرادي كه اسيد معده بيش از حد ترشح مي‌شود و يا دفاع مخاطي ضعيفي وجود دارد، احتمال ابتلا به زخم‌هاي گوارشي بيشتر است. اين اتفاق مي‌تواند ارثي باشد؛ همچنين افرادي كه دچار ضعف در روده هستند، هنگام مواجهه با شرايط استرس‌زا دچار زخم‌ها و اختلالات گوارشي مي‌شوند. تحقيقات بسياري نشان مي‌دهد بروز خشم و اضطراب در افراد، ترشح اسيد معده را افزايش مي‌دهد و در نتيجه منجر به ايجاد زخم‌هاي گوارشي مي‌شود. بسياري از افرادي كه در مشاغل پر اضطراب مشغول به كار هستند، به زخ معده و معده درد دچار مي‌شوند.

2. اختلالات قلبي عروقي از جمله بيماري هاي روان تني

اغلب بيماري‌هاي قلبي عرقي بر اثر تجمع چربي در شريان‌هاي كرنري اتفاق مي‌افتند. گاه گرفتگي رگ‌ها مانع از خون‌رساني به قلب و در نتيجه منجر به حمله قلبي و مرگ مي‌شود. علاوه بر عوامل جسماني نظير پيري، سيگار كشيدن، عوامل ارثي، كلسترول و فشار خون بالا، مجموعه‌اي از عوامل رواني كه با تيپ شخصيتي A شناخته مي‌شود، در بروز بيماري‌هاي قلبي عروقي نقش دارند. افرادي كه دائما نگران هستند، رقابت طلب و جاه‌طلب هستند و خصومت و پرخاشگري زيادي دارند، اغلب مشكلات و دردهاي قلبي عروقي را به ميزان زيادي تجربه مي‌كنند. اين اختلالات زماني شديدتر مي‌شوند كه شخصيت‌هاي تيپ A امكان و مهارت‌هاي تخليه خشم خود را نداشته‌باشند.

3. اختلالات تنفسي و به ويژه آسم

از جمله بيماري‌هاي تنفسي آسم است كه در آن مجاري تنفسي به صورت منتشر مسدود و يا تنگ مي‌شود. تنگي نفس، سرفه، خس خس كردن از جمله علائم اين بيماري است. زمان‌هايي كه افراد دچار هيجانات رواني پيچيده و شديد مي‌شوند، اغلب به نفس نفس مي‌افتند و تنفس برايشان سخت مي‌شود. البته آسم تنها به علل رواني محدود نمي‌شود؛ در واقع عوامل رواني و استرس‌ها تشديد كننده‌ي علل جسماني اين بيماري هستند.

4. فشار خون از جمله اختلالات سايكوسوماتيك

فشار خون بر اثر عوامل قلبي كليوي و غددي اتفاق مي‌افتد؛ اما در بسياري موارد مشاهده شده اين بيماري علت جسماني خاصي ندارد. افرادي كه به بيماري فشار خون مبتلا مي‌شوند، اغلب در مورد مسائل و مشكلات انعطاف ناپذيرند؛ بسيار كمال‌گرا هستند و به دليل عدم تطابق توانايي‌ها و خواسته‌هايشان اضطراب و تنش رواني زيادي را تجربه مي‌كنند. البته نمي‌توان نقش وراثت را در ابتلا به اين بيماري ناديده گرفت اما استرس به ميزان زيادي بر تشديد علائم تأثيرگذار است.

5. دردهاي ستون فقرات و به ويژه دردهاي كمر

علت بروز دردهاي ستون فقرات و كمر مي‌تواند ديسك، ساييدگي مهره ها، تومورهاي نخاع و ستون فقرات باشد؛ اين دردها علت عضوي دارند اما نوع ديگري از دردهاي مربوط به ستون فقرات كه اغلب در مهره‌هاي اوليه پشت و گردن بروز پيدا مي‌كند، منشأ رواني دارند. اغلب افرادي كه نمي‌توانند خود را با محيط منطبق كنند و يا توانايي سازگاري هيجاني ندارند، به دردهاي گردن و كمر مبتلا مي‌شوند. اين افراد ممكن است در دراز مدت نشانه‌هاي خلق پايين را تجربه كنند.

6. مشكلات تيروئيد از جمله اختلالات سايكوسوماتيك

در برخي افراد استرس‌هاي طولاني مدت و يك‌نواخت منجر به بروز پركاري تيروئيد مي‌شود. همچنين افرادي كه مدام نسبت به مسائل و عقايد ديگران حالت تدافعي داشته و يا نمي‌توانند تعامل و ارتباط مناسبي با محيط پيراموني خود برقرار كنند، ممكن است مشكلات تيروئيدي را تجربه كنند.

7. اختلالات تغذيه‌اي و خوردن

دو تا از مهم‌ترين بيماري‌هاي تغذيه‌اي كه هر دو علت رواني دارند، پرخوري عصبي و بي‌اشتهايي رواني هستند. بي‌اشتهايي رواني از خود كم‌بيني و احساس اضافه وزن غير واقعي نشأت مي‌گيرد. اين افراد گمان مي‌كنند بسيار چاق هستند و به صورت مداوم از خوردن امتناع مي‌كنند؛ اغلب وزن آن‌ها به نصف وزن طبيعي مي رسد.

در پر خوري عصبي نيز فرد تمايل به مصرف بيش از اندازه غذا دارد و مدام در حال خوردن است اما از ترس اضافه وزن با استفاده از روش‌هايي همچون انگشت كردن در حلق، مصرف ملين و مسهل و ورزش‌هاي بسيار سنگين سعي در دفع موارد غذايي مي‌كند. بين پرخوري عصبي و افسردگي ارتباط بسيار نزديكي وجود دارد. اين بيماري‌ها مشكلات فراواني را براي فرد به وجود مي‌آورند و درمان آن‌ها جز از روش‌هاي روان درماني و مداخلات تخصصي امكان پذير نيست.

عوامل تأثير گذار در بيماري هاي روان تني يا اختلالات سايكوسوماتيك

شما بايد نسبت به اتفاقاتي كه در درونتان رخ مي‌دهد، كاملا آگاه باشيد و سعي كنيد نسبت به كوچك‌ترين تغييري كه بي دليل اتفاق مي‌افتد حساس و دقيق شويد. اگر فردي هستيد كه زود خسته مي‌شويد، در تمركز كافي مشكل داريد، دائما احساس نگراني و دل شوره داريد كه منشأ آن را  نمي‌يابيد، يا حتي دائم دچار مشكلات گوارشي با منشأ نامشخص مي‌شويد، علت آن مي‌تواند روان تني يا همان عصبي باشد. با استفاده از روش هاي كنترل استرس اين نشانه ها را كاهش دهيد.

علت بيمار‌ي هاي روان تني

استرس و فشار‌هاي رواني عامل اصلي ابتلا به بيماري هاي روان تني ( اختلالات سايكوسوماتيك ) هستند. پس اگر از آن گونه افراد هستيد كه يك شغل پر استرس يا موقعيت زندگي پر استرس و پر تنشي داريد و يا خانواده‌ي آشفته و اتفاقات منفي بسياري در زندگي خانوادگي شما در حال رخ دادن است، بيشتر در معرض ابتلا به بيماري‌هاي روان تني قرار خواهيد گرفت. هيستري نيز امروزه در كتب تخصصي به عنوان نوع ديگري از بيماري روان تني شناخته مي‌شود. پيشنهاد مي‌كنيم مقاله هيستري را مطالعه كنيد.

نكته‌ي مهم: علائم روان تني در كودكان متفاوت است و صرفا نبايد به علائم بروز شده در بزرگسالان بسنده كرد. اگر كودك شما  بي قراري‌هاي ناگهاني در رفتارش ديده مي‌شود  به طوري كه قبلا سابقه نداشته است، نا آرامي و اختلال در رفتار مانند خراب كردن اشياي دور و اطراف و ... همه‌ي اين‌ها مي‌تواند يك زنگ خطر براي بروز بيماري‌هاي روان تني باشد. در اين شرايط مراجعه به يك روان شناس براي بررسي دقيق علت‌ها و تشخيص مناسب ضروري است.

تفاوت ميان بيماري‌هاي جسمي و اختلالات سايكوسوماتيك

بيماري‌هاي جسماني بر اثر تغييرات فيزيولوژيكي‌ در بدن، ورود عفونت‌ها، ويروس‌ها و ... رخ مي‌دهند و با استفاده از آزمايشات مختلف علت‌هاي آن قابل تشخيص است؛ اما اغلب بيماري‌هاي روان تني علل فيزيولوژيكي ندارند و در آزمايشات نيز علل آن‌ها مشخص نمي‌گردد. اختلالات سايكوسوماتيك برخلاف بيماري‌هاي جسماني ارتباط مستقيمي با خلق و خو دارند. در صورتي كه در ميان اعضاي خانواده خود سابقه افسردگي و اضطراب را داريد، لازم است بيشتر احتياط كنيد و مراقب و گوش به زنگ باشيد. اغلب بروز بحران و شرايط استرس‌زا علائم بيماري‌هاي رواني را تشديد مي‌كند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه علائم افسردگي كليك كنيد.

درمان بيماري‌هاي روان تني ( درمان اختلالات سايكوسوماتيك )

درمان بيماري هاي روان تني در صورت مراجعه و تشخيص به موقع آسان است. براي درمان بيماري هاي روان تني بايد ابتدا عامل اصلي به وجود آورنده اين بيماري را تشخيص داد. در صورت شديد بودن علائم و شدت بيماري بايد علاوه بر استفاده از جلسات مشاوره روانشناسي و روان درماني از دارو درماني نيز استفاده كنيد. در دارو درماني از داروهاي آرام بخش و ضد افسردگي استفاده مي‌گردد. براي اطلاع از انواع داروهاي ضد افسردگي كليك كنيد.

زمان مورد نياز براي درمان اين بيماري‌ها بسته به پيگيري و شدت بيماري در فرد متفاوت است. توجه داشته‌باشيد كه براي درمان بيماري‌هايي كه منشأ رواني دارند، از روش‌هاي روان درماني استفاده كنيد و ابتدا استرس و اضطراب خود را كنترل كنيد. مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي آماده است تا با استفاده از خدمات مشاوره تلفني و حضوري خود پاسخگوي سوالات شما باشد. شما مي‌توانيد با دريافت مشاوره كنترل استرس ، عوامل پنهان بروز بيماري را تشخيص داده و درمان نماييد.

روش‌هاي كنترل اختلالات سايكوسوماتيك

افرادي كه دچار اين اختلالات مي‌شوند، مسلما فشارهاي رواني و شرايط بحراني زيادي را تجربه مي‌كنند؛ بنابراين راه كنترل اين بيماري‌ها علاوه بر مصرف دارو، مي‌تواند ايجاد تغيير در باورها و تفكرات، سبك زندگي و يا كاهش عوامل محيطي پر تنش باشد.

واكنش‌هاي صحيح و يادگيري مهارت‌ حل مسئله: برخورد منطقي با مشكلات، يادگيري روش‌هاي كاهش استرس و مسئوليت پذيري در مورد تصميمات مي‌تواند كمك كننده باشد. لازم است زمان‌هايي را به خود استراحت دهيد و يا به انجام فعاليت‌هاي لذت بخش بپردازيد. پيشنهاد مي‌كنيم در اين زمينه مقاله كاهش استرس را مطالعه كنيد.

تغيير شرايط محيط زندگي: براي افزايش سلامت رواني و رفع اختلالات سايكوسوماتيك لازم است برخي از شرايط استرس‌زا را تغيير دهيد و يا از آن‌ها دوري كنيد. بهبود و ارتقاي سطح اجتماعي، اقتصادي و ارتباطات ميان فردي به شما كمك مي‌كند بهتر با استرس‌ها مقابله كنيد. 

رفتار درماني شناختي: با استفاده از اين روش بر روي افكار منفي و تحريف آن‌ها كار مي‌شود و روش‌هاي مقابله با استرس به او آموزش داده مي‌شود. تكنيك توقف فكر، بلوكه كردن افكار و از بين بردن باورهاي غير واقعي از جمله روش‌هاي رفتار درماني شناختي است.

براي دريافت مشاوره در زمينه تشخيص و درمان اختلالات سايكوسوماتيك مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : بيماري هاي روان تني | علل و راه هاي درمان اختلالات سايكوسوماتيك