انتقاد مخرب و سازنده چه تفاوتي دارند؟

مهم‌ترين تفاوتي كه بين انتقاد مخرب و سازنده وجود دارد اين است كه انتقاد سازنده راه حل محور است و به فرد كمك مي‌كند تا عملكردش را در طول زمان افزايش داده و به پيشرفت بيشتري دست يابد. در حالي كه در انتقاد مخرب گوينده صرفاً مي‌خواهد نقاط منفي را كه مي‌بيند بازگو كند و راهكاري را به عنوان جايگزين مشكلات موجود ارائه نمي‌دهد. انتقاد مخرب معمولاً با لحني آزاردهنده همراه است و فرد مقابل را درگير احساساتي نظير شرم و نفرت مي‌كند.

براي آگاهي بيشتر در زمينه مهارت هاي ارتباطي كليك كنيد.

انتقاد مخرب و سازنده | راه‌هاي درست انتقاد كردن

اگر شما با روش‌هاي درست انتقاد كردن آشنا باشيد مي‌توانيد تأثيرگذاري بيشتري روي اطرافيان خود داشته باشيد و به شيوه‌اي حرف خود را مطرح كنيد كه به احتمال بيشتري مورد پذيرش قرار بگيرد. اين كار به شما كمك مي‌كند تا نقش سازنده‌اي داشته باشيد و به پيشرفت افراد كمك كنيد. در حالي كه انتقاد غلط با به هم ريختن روحيه فرد مقابل تنها نقشي مخرب و ويرانگر دارد و هيچ تأثير مثبتي برجا نمي‌گذارد.

1. قبل از انتقاد كردن به علت كار خود فكر كنيد

اولين گام براي داشتن انتقادي سازنده اين است كه از خود بپرسيد چرا دارم اين موضوع را مطرح مي‌كنم؟ توجه داشته باشيد كه انتقاد نبايد وسيله‌اي براي تسويه حساب شخصي شما باشد. در واقع بسياري از افراد از انتقاد كردن به عنوان نوعي فرصت براي نشان دادن قدرت خود استفاده مي‌كنند و اختلافات حل نشده قبلي آن‌ها با فرد مقابل در نحوه انتقاد كردنشان تأثير مي‌گذارد. به همين خاطر لازم است كه به آگاهي از اين موضوع از وقوع آن پيشگيري كنيد چرا كه چنين انتقادي نه تنها كمكي به فرد مقابل نمي‌كند بلكه معمولاً روابط را از آنچه كه هست آشفته‌تر مي‌كند و دقيقا تفاوت انتقاد مخرب و سازنده در اينجا مشخص مي‌شود.

در نتيجه تلاش كنيد تا به انتقاد به عنوان نوعي ايجاد فرصت براي پيشرفت فرد مقابل نگاه كنيد و به فكر دادن پيشنهاداتي براي بهتر كردن شرايط باشيد. نداشتن لحني سرزنش‌آميز يا تحقيركننده در اين فرايند نقش مهمي دارد و به شما كمك مي‌كند تا بتوانيد در مسير خود به درستي گام برداريد. 

2. به جاي تمركز بر ضعف‌هاي موجود نكات مثبتي را پيشنهاد دهيد

تحقيقات نشان مي‌دهد اگر هنگام انتقاد كردن بر ايجاد تغييرات مثبت در آينده تأكيد كنيد تأثير بيشتري روي عملكرد فرد مقابل خود خواهيد گذاشت. در واقع لازم است كه به جاي پرداختن به ضعف‌هاي موجود راهكارهايي براي بهبود اوضاع به فرد مقابلتان پيشنهاد دهيد. اين كار به او كمك مي‌كند تا بتواند روحيه خود را حفظ كرده و از حرف‌هاي شما بيشتر بهره بگيرد.

براي مثال اگر در كار يك فرد بي‌برنامگي احساس مي‌كنيد به جاي اينكه به او بگوييد "خيلي بي‌برنامه و نامنظم هستي" مي‌توانيد بگوييد "اگر در آينده با يك برنامه دقيق كار خود را انجام دهي به نظرم نتيجه بالاتر و بهتري كسب مي‌كني".

براي شناخت بيشتر در زمينه روابط اجتماعي كليك كنيد.

3. به عملكرد فرد بپردازيد نه به شخصيت او

يكي از عواملي كه انتقاد را به بازخوردي منفي و مخرب تبديل مي‌كند اين است كه افراد به جاي پرداختن به عملكرد فرد كل شخصيت او را نشانه مي‌گيرند. اين كار باعث مي‌شود كه فرد مقابل بيانات شما را نوعي تهديد نسبت به شخصيت خود قلمداد كرده و هرگز آن را نپذيرد. علاوه بر اين انتقاد كردن به اين سبك مي‌تواند آسيب‌هاي بسياري را به همراه داشته باشد و منجر به تخريب اعتماد به نفس فرد شود.

براي مثال اگر احساس مي‌كنيد كه فرد مقابلتان در كار خود نظم كافي را ندارد به جاي اين كه به او بگوييد "تو فرد شلخته‌اي هستي" مي‌توانيد بگوييد "اگر اين تكليف خاص را با نظم و ساختار بيشتري انجام دهي بيشتر موفق خواهي شد".

4. انتقاد را در يك فضاي خصوصي و مناسب مطرح كنيد

يك قاعده كلي در مورد بازخورد دهي وجود دارد كه به ما مي‌گويد تعريف و تمجيد را در جمع و انتقاد را در به طور خصوصي مطرح كنيد. هنگامي كه شما انتقاد را در يك فضاي سالم و خصوصي مطرح مي‌كنيد به فرد مقابل نشان مي‌دهيد كه براي احساسات او ارزش قائل هستيد و نمي‌خواهيد او را تحقير يا شرمنده كنيد. در نتيجه اين كار باعث مي‌شود كه او براي حرف‌هاي شما ارزش بيشتري قائل باشد و تأثير بيشتري از آن بگيرد.

براي آشنايي بيشتر در زمينه آداب معاشرت در زندگي كليك كنيد.

5. از هوش هيجاني خود بهره بگيريد

قبل از اينكه از فردي انتقاد كنيد به اين موضوع دقت كنيد كه از نظر هيجاني در چه وضعيتي قرار داريد؟ آيا عصباني يا ناراحت شده‌ايد؟ اگر جوابتان مثبت باشد احتمال اينكه انتقاد شما ناخواسته به حمله‌اي پرخاشگرانه تبديل شود بسيار زياد خواهد بود. هوش هيجاني شما در اين مسير مي‌تواند تا حد بسيار زيادي برايتان راهگشا باشد و كمك كند تا بتوانيد هيجانات خود را بيشتر درك كنيد و از تأثيرگذاري كلام خود بر فرد مقابل آگاهي بيشتري داشته باشيد.

سؤالات متداول درباره انتقاد مخرب و سازنده

- تفاوت انتقاد با نصيحت چيست؟

انتقاد نوعي بازخورد دهي راه حل محور است و به فرد مقابل كمك مي‌كند تا در ضمن آگاهي از نقاط ضعف خود بتواند گزينه‌هاي بهتري را در نظر گرفته و براي رسيدن به آن‌ها تلاش كند. اما در نصيحت كردن افراد با لحن فردي كه در جايگاه بالاتري قرار دارد تلاش مي‌كند تا ديگري را از عيب‌ها و نواقص رفتاري‌اش آگاه كند. لحني كه افراد در نصيحت كردن به خود مي‌گيرند باعث مي‌شود كه نتوانند تأثير مناسبي از خود به جاي بگذارند.

براي دريافت مشاوره در زمينه انتقاد مخرب و سازنده مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : انتقاد مخرب و سازنده | چگونه انتقاد كنيم تا ديگران ناراحت نشوند؟