بيماري ديابت چه علائم و نشانه‌هايي دارد؟ ميزان نرمال قند خون چقدر بايد باشد؟ چه كساني در معرض خطر ابتلا به اين بيماري قرار دارند؟ ديابت يا قند خون يكي از شايع‌ترين بيماري‌هاي متابوليكي است. تعداد زيادي از افراد در سرتاسر جهان به آن مبتلا هستند. متاسفانه ديابت بيماري مزمني است كه به آرامي پيش مي‌رود و ممكن است عوارض جانبي و مشكلات فراواني براي فرد به همراه داشته باشد. به دليل همين عوارض و پيامدها، آگاهي از علائم، علل بروز و روش‌هاي درمان آن اهميت مي‌يابد. بيماري‌هاي جسماني گاه منجر به بروز استرس در افراد مي‌شوند و به دليل ارتباط نزديك جسم و روان، استرس و اضطراب بيماري را تشديد مي‌كنند؛ در اين زمينه مشاوره تلفني فردي در كنار درمان‌هاي دارويي مي‌تواند مؤثر باشد.
 

براي دريافت مشاوره در زمينه قند خون بالا مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : ديابت يا قند خون

ديابت يا قند خون بالا

ديابت يا بيماري قند يك اختلال در سوخت و ساز (متابوليك) بدن است. ديابت بر اثر قطع توليد انسولين و يا عدم كاركرد مناسب آن در بدن به وجود مي‌آيد. انسولين هورموني است كه مواد غذايي قندي و نشاسته را در بدن به انرژي تبديل مي‌نمايد نقش اصلي انسولين پايين آوردن قند خون است، بنابراين اختلال در ترشح انسولين باعث مي‌شود سطح قند خون به طور پيوسته افزايش مي‌يابد.
 

انواع بيماري ديابت

ديابت به چهار زير گروه تقسيم مي‌شود:

1. ديابت نوع 1

2. ديابت نوع 2

3. ديابت بارداري

4. ديابت به علل متفرقه

ديابت نوع يك

در ديابت نوع يك، توليد انسولين در بدن به طور كامل قطع مي‌شود. در نتيجه قند موجود نمي‌تواند وارد سلول‌ها شود تا انرژي بدن را تامين نمايد. در واقع توليد انسولين از پانكراس به علت از بين رفتن سلول‌هاي سازنده انسولين،متوقف مي‌شود به همين دليل افراد مبتلا بايد از بدو تشخيص، انسولين مورد نياز را به صورت روزانه تزريق كنند تا ميزان قند خونشان كنترل شود. عوامل ژنتيكي و آلوده شدن به ويروس‌هاي خاص مي‌توانند باعث ابتلا به اين نوع ديابت شوند. ديابت نوع يك معمولا در كودكي و نوجواني رخ مي‌دهد اما امكان ابتلا در بزرگسالي نيز وجود دارد.

ديابت نوع دو

ديابت نوع دو، معمول‌ترين نوع ديابت است كه با عنوان ديابت بزرگسالي يا غير وابسته به انسولين شناخته مي‌شود. در اين نوع بدن نسبت به انسولين مقاوم مي‌شود در اين حالت انسولين ترشح شده تاثيري بر روي جذب قند ندارد و يا ترشح آن به ميزان كافي صورت نمي‌گيرد حالتي كه به آن مقاومت در برابر انسولين گفته مي‌شود. در اين نوع ديابت، بدن قادر به استفاده و ذخيره گلوكز نمي‌باشد در واقع گلوكز به جاي تبديل به انرژي به جريان خون باز مي‌گردد و سبب ايجاد علايم مختلف مي‌شود.

ديابت نوع دوم در افراد چاق بيش‌تر ديده مي‌شود در واقع چاقي خود عامل ايجاد مقاومت به انسولين است. ديابت نوع دو معمولا سال‌ها تشخيص داده نمي‌شود چرا كه افزايش قند خون به تدريج ايجاد مي‌شود. ريسك بروز ديابت نوع دو با افزايش سن، چاقي، كمبود فعاليت بدني، زنان با سابقه ديابت بارداري و افراد داراي فشار خون بالا يا اختلال چربي خون افزايش مي‌يابد. ديابت نوع دو به مرور زمان ايجاد مي‌شود. اين مسئله باعث بالا رفتن ميزان قند خون شده و اگر به آن توجهي نشود امكان دارد به مشكلات جدي تري منتهي گردد. سابقه ژنتيكي نقش بسيار قوي دارد.

ديابت حاملگي

ديابت حاملگي به ديابتي گفته مي ‌شود كه براي اولين بار در طول حاملگي تشخيص داده شود. اين نوع ديابت معمولاً گذراست و بعد از اتمام حاملگي بهبود مي‌‌يابد. خانم‌هاي مبتلا به ديابت حاملگي بعداً در معرض خطر ابتلا به ديابت نوع 2 هستند. براي كسب اطلاعات بيشتر از ديابت بارداري كليك كنيد.

ديابت با علل متفرقه

از علل متفرقه ديابت مي‌‌توان به جراحي، داروها (مثل كورتيكواستروئيدها)، رژيم غذايي نامناسب، سوء تغذيه و عفونت اشاره كرد.

عوامل مستعد كننده ابتلا به ديابت يا قند خون بالا

• افزايش سن
• سابقه فاميلي ابتلا به ديابت (به خصوص فاميل درجه اول)
• عدم تحرك و فعاليت
• افزايش وزن و چاقي
• فشار خون بالا
• افزايش تري گليسيريد خون يا كاهش HDL يا هر دو
• بيماري قلبي و عروقي
• سابقه ديابت بارداري
• سابقه تولد نوزاد با وزن 4 كيلو گرم و يا بيشتر
• سندرم تخمدان پلي كيستيك
• سابقه اختلال در تست تحمل گلوكز
• استرس
• رژيم غذايي نادرست

عوارض بيماري ديابت يا قند خون بالا

ديابت باعث مي‌شود سوخت و ساز گلوكز كاهش يابد به همين دليل ميزان قند خون افزايش يافته و در دراز مدت به تخريب رگ‌هاي بسيار ريز در بدن منجر مي‌شود كه مي‌توانند اعضاي مختلف بدن مانند كليه، چشم و قلب را درگير كند. عدم كنترل قند خون عوارض جانبي ديابت را افزايش مي‌دهد كه در طولاني مدت زندگي فرد را تحت تاثير قرار مي‌دهد. عوارض احتمالي عبارتند از:

1. بيماري قلب و عروق

بيماري ديابت به طور چشمگيري خطر ابتلا به انواع مشكلات قلبي _ عروقي، حمله قلبي، سكته مغزي و باريك شدن شريان‌ها را افزايش مي‌دهد.

2. آسيب عصبي

قند اضافي مويرگ‌ها را تحريك مي‌كند. اين موضوع مي‌تواند باعث سوزش، بي حسي يا درد شود كه معمولا در انگشتان دست يا پا حس مي‌شود و به تدريج گسترش مي‌يابد. آسيب اعصاب مربوط به هضم و گوارش به تهوع، استفراغ، اسهال يا يبوست شود.

3. آسيب كليه

ابتلا به ديابت باعث آسيب به عروق خوني كوچك در بدن مي‌شود. وقتي عروق خوني در كليه‌ها آسيب ببينند كليه‌ها نمي‌توانند خون را به درستي تصفيه و مواد اضافي و زائد را دفع كنند. در اين شرايط، مقدار نمك و آب باقي مانده در بدن بيشتر از حد طبيعي آن مي‌شود كه مي‌تواند منجر به افزايش وزن و تورم قوزك پا شود. در ادرار فرد ممكن است پروتئين يافت شود و مواد زائد در خون انباشته شوند

4. آسيب چشم

ديابت مي‌تواند به عروق خوني شبكيه چشم آسيب برساند. در نتيجه احتمال خطرات بينايي مانند آب مرواريد، گلوكوم (افزايش فشار داخل چشم) يا كوري را افزايش مي‌دهد.

5. آسيب پا

آسيب‌هايي مانند بريدگي‌ها و تاول‌ها مي‌توانند عفونت‌هاي جدي ايجاد كنند كه اغلب به ندرت بهبود مي‌يابند و در نهايت عفونت‌ها ممكن است به قطع انگشتان يا پا منجر شود.

6. آسيب پوستي

ديابت ممكن است شما را بيش‌تر در معرض مشكلات پوستي، از جمله عفونت‌هاي باكتري و قارچي قرار مي‌دهد.

7. اختلال شنوايي

با وجودي كه تمام افراد با بالا رفتن سن دچار كاهش عملكرد شنوايي مي‌شوند، اما اختلالات شنوايي در افراد مبتلا به ديابت دو برابر افراد ديگر است. حتي افرادي كه به پيش ديابت مبتلا هستند، احتمال از دست دادن شنوايي 30 درصد بيشتر است. ديابت به رگ‌هاي خوني داخل گوش آسيب مي‌رساند و از اين طريق باعث بروز مشكلاتي در شنيدن مي‌شود. براي جلوگيري از آسيب شنوايي بهتر است قند خون خود را به صورت مرتب چك كنيد.

8. افسردگي

بين روان انسان و جسم او ارتباط نزديكي وجود دارد؛ به همين برخي از افرادي كه ديابت دارند به افسردگي نيز دچار مي‌شوند. علائم افسردگي در افراد مبتلا به ديابت نوع يك و دو معمول است كه مي‌تواند بر مديريت و رعايت رژيم ديابت تأثير بگذارد. براي كسب اطلاعات در زمينه علائم افسردگي كليك كنيد.

9. بيماري‌هاي لثه‌اي

ديابت كلاژن موجود در بافت‌ها را تغيير مي‌دهد و موجب عفونت دهان و دندان و لثه‌ها مي‌شود. متاسفانه ارتباط بيماري‌هاي لثه‌اي و ديابت دو جانبه است؛ به صورتي كه بيماري‌هاي لثه‌اي باعث تشديد ديابت و ديابت باعث بدتر شدن بيماري‌هاي لثه‌اي مي‌شود. براي پيشگيري از بيماري‌هاي دهان و دندان بهتر است هر روز از مسواك و دهان شويه استفاده كنيد.

10. بروز اختلال در روابط جنسي

بيشتر مرداني كه به قند خون مبتلا هستند، اختلال نعوظ را در زندگي زناشويي خود تجربه مي‌كنند. چاقي و اضافه وزن بر اين مشكل مي‌افزايد. اختلال نعوظ ممكن است علت رواني داشته‌باشد و يا از كاهش تستسترون نشأت بگيرد. در افراد مبتلا به قند خون بالا تغيير در رگ‌هاي خوني و مشكل در خون‌رساني به آلت تناسلي وجود دارد. خانم‌هاي ميانسال مبتلا به ديابت نيز در خون رساني به اعصاب و رسيدن به ارگاسم مشكل دارند.

11. وقفه تنفسي در خواب

وقفه تنفسي در خواب يا آپنه خواب مشكل جدي است كه در آن فرد به هنگام خواب براي چند ثانيه تنفس خود را از دست مي‌دهد و مجاري هوا مسدود مي‌شود. حدود 50 درصد از افرادي كه ديابت دارند، به آپنه خواب هم دچار مي‌شوند. يكي از نشانه‌هاي شايع آپنه خواب، خروپوف با صداي بلند است. آپنه خواب ممكن است كنترل ديابت را سخت‌تر كند. 

درمان ديابت | كنترل ديابت

درمان قطعي براي ديابت وجود ندارد و تنها مي‌توان آن را كنترل كرد كه وارد مراحل حاد قرار نشود كه در ادامه به بررسي آن مي پردازيم:

آموزش

لازم است افراد مبتلا به ديابت در مورد اصول پايه در درمان ديابت آموزش ببينند تا بتوانند در كنترل ديابت خود بهتر عمل كنند. در واقع آموزش از اصول مهم در درمان ديابت مي‌باشد. يادگيري اصول تغذيه صحيح، داشتن رژيم غذايي مناسب، پايش سطح قند خون و فوايد ورزش و فعاليت بدني از جمله حوزه‌هايي است كه در بحث آموزش ضروري مي‌باشد.

تغذيه

تغذيه صحيح نه تنها به كنترل بهتر قند خون كمك مي‌كند بلكه به كم كردن وزن يا حفظ وزن مناسب و كنترل چربي يا فشار خون كمك مي‌كند. بايد توجه داشت كه تغذيه مناسب در پيشگيري و كنترل درمان موثر است. با رعايت يك رژيم غذايي شامل مصرف سبزيجات، غلات، حبوبات، ماهي و محدود كردن فرآورده‌هاي شيريني، شكر و كربوهيدرات مي‌توان قند خون را كنترل كرد.

ورزش

از اثرات مثبت ورزش، كاهش قند خون، كاهش مقاومت بدن به انسولين، تقويت دستگاه قلب و گردش خون مي‌باشد كه در افراد ديابتي از اهميت زيادي برخوردار است. همچنين در كاهش حمله‌هاي قلبي، نابينايي و آسيب‌هاي عصبي موثر است. ورزش نيز در پيشگيري از ديابت بسيار تاثير دارد.

داروها

درمان‌هاي دارويي نيز همزمان با درمان‌هاي غير دارويي مانند ورزش و رژيم غذايي تجويز مي‌شوند تا درمان به شكل مطلوب تري صورت پذيرد. در ديابت نوع يك، از همان ابتدا انسولين تجويز مي‌شود ولي در ديابت نوع دو، كنترل قند عموما با قرص شروع مي‌شود كه اين دارو‌ها با افزايش دادن ترشح انسولين از لوزالمعده و نيز كاهش مقاومت به انسولين به كنترل قند خون كمك مي‌كند. در ديابت نوع دو هر چه انسولين زودتر شروع شود، از عوارض نامطلوب قند خون مي‌تواند جلوگيري كند.

انسولين خود به 5 نوع كوتاه اثر، سريع اثر، انسولين با اثر طولاني مدت،  انسولين با اثر متوسط و تركيبي تقسيم مي‌شود. برخي از ديگر داروهاي تجويزي در درمان ديابت و قند خون شامل بي‌گوانيدها، متفورمين، سولفونيل اوره، مگليتينايدها و مهار كننده‌هاي آلفا گلوكوزيداز مي‌شود.

پايش قند خون

پايش قند خون به دو روش انجام مي‌گيرد:

1. پايش قند خون توسط خود بيمار كه به آن خود پايشي مي‌گويند

2. پايش قند خون توسط پزشك

در خود پايشي، قند خون توسط خود بيمار و با استفاده از دستگاه‌هاي خانگي اندازه گيري قند خون، انجام مي‌گيرد. گلوكز پلاسما اندازه گرفته مي‌شود كه ميزان كنترل قند خون را در كوتاه مدت نشان مي‌دهد. ارزيابي كنترل دراز مدت قند خون توسط پزشك انجام مي‌شود كه از طريق آزمايش هموگلوبين صورت مي‌گيرد و ميزان كنترل قند خون در دو تا سه ماه اخير را نشان مي‌دهد. اين دو روش مكمل يكديگر هستند.

تغذيه و رژيم غذايي در افراد مبتلا به ديابت

رعايت نكات تغذيه‌اي مهم‌ترين بخش پيشگيري و درمان ديابت است. در ادامه بهترين غذاها براي كاهش علائم قند خون بالا و بدترين مواد غذايي را نام برده‌ايم:

بهترين مواد غذايي در پيشگيري و درمان قند خون بالا

• نان سبوس دار
• ماهي بخار پز شده يا كبابي
• مرغ يا بوقلمون
• سيب زميني كباب شده
• سبزيجات تازه، خام يا كمي بخار پز شده، كباب يا گريل شده
• غلات سبوس دار مثل برنج قهوه‌اي
• آرد سبوس دار مثل آرد گندم
• ذرت يا محصولات تهيه شده از ذرت
• كاهو، سبزيجات سبز، اسفناج
• لبنيات كم‌چرب
• آب ميوه‌هاي طبيعي
• ميوه
• مرباي كم قند يا بدون شكر
• گوشت خورشتي يا كباب شده
• قسمت‌هاي كم چرب گوشت
• آب معدني، آب جو سبك، چاي تلخ، قهوه سياه بدون شكر

 مواد غذايي مضر براي افراد مبتلا به ديابت

در صورتي كه به بيماري قند خون مبتلا هستيد، از خوردن مواد غذايي زير پرهيز كنيد:

• كنسروهاي ميوه
• گوشت سرخ شده و چرب
• لبنيات پر چرب
• مرغ با پوست
• خوراك لوبياي چرب
• كره، روغن نباتي هيدروژنه شده
• آرد سفيد
• لواشك
• سبزيجات پخته شده با كره، پنير يا سس فراوان
• ترشيجات
• آب ميوه‌هاي آماده
• اسنك‌هاي سرخ شده از جمله چيپس
• كنسرو شور سبزيجات
• ماهي سرخ شده
• غلات تصفيه شده، مانند برنج سفيد
• نان سفيد
• نوشابه
• سيب زميني سرخ شده

روش‌هاي خانگي و گياهي در درمان ديابت

گياه ريحان: مصرف روزانه‌‌ي گياه ريحان باعث آسان‌تر شدن ترشح انسولين مي‌شود. ريحان كاركرد لوزالمعده و كبد را بهبود مي‌بخشد.

مصرف سير: سير قند خون را كاهش مي‌دهد، به بازسازي سلول‌هاي لوزالمعده و تحرك آن‌ها براي توليد انسولين كمك مي‌كند.

شنبليله: شنبليله گياهي كه بيشترين فايده را در كنترل ديابت دارد، باعث كاهش مقاومت انسولين در بدن مي‌شود و گيرنده‌هاي انسولين در گلبول‌هاي قرمز خون را افزايش مي‌دهد.

مصرف پياز: پياز ماده غذايي پر خاصيتي است كه بر سوخت و ساز گلوكز در كبد تأثيرات قابل ملاحظه‌اي مي‌گذارد و ترشح انسولين را افزايش مي‌دهد.

آلوئه ورا: شيره خشك شده‌ي آلوئه‌ورا به همراه ژل داخل برگ‌هاي آن، در كاهش گلوكز تأثير بسزايي دارد.

مصرف برگ‌هاي انبه: مي‌توانيد برگ‌هاي انبه را به مدت يك شبانه‌روز در آب خيس كنيد و سپس آب به دست آمده از برگ‌هاي انبه را ميل كنيد. همچنين مي‌توانيد برگ‌هاي انبه را خشك كرده، آسياب كنيد و روزي دوبار مصرف كنيد.

گياه اسفرزه: فيبر موجود در اين گياه يبوست را درمان مي‌كند و با كاهش قند خون و ميزان كلسترول از بروز بيماري‌هاي قلبي نيز پيشگيري مي‌كند.

براي دريافت مشاوره در زمينه قند خون بالا مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : ديابت يا قند خون