يكي از اختلالات شايع هنگام خواب، آپنه خواب يا وقفه تنفسي در خواب است. اختلال آپنه خواب باعث به هم خوردن چرخه خواب و بيداري مي‌شود و تأثير زيادي بر عملكرد روزانه افراد مي‌گذارد. آپنه خواب در بيماران قلبي مي‌تواند باعث مرگ ناگهاني در طول خواب شود. اختلال در خواب باعث مي‌شود فرد در طول روز احساس خستگي كرده و بازدهي لازم را نداشته باشد. از طرفي كم خوابي بر خلق فرد نيز تأثير مي‌گذارد. آپنه خواب در هر سني احتمال بروز دارد. آگاهي از نشانه‌ها، عوارض و روش‌هاي درماني به شمت كمك مي‌كند، اين بيماري را بهتر بشناسيد و از آسيب‌ها و عوارض آن جلوگيري كنيد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه ديگر اختلالات خواب كليك كنيد.
 

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلالات خواب و بي خوابي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : آپنه خواب

آپنه خواب چيست؟

آپنه خواب يك اختلال جدي در خواب است كه در آن تنفس مكررا متوقف و مجدد شروع مي‌شود. هر دوره آپنه خواب 10 تا 30 ثانيه طول مي‌كشد. توقف تنفس مي‌تواند حتي تا صدها بار در خواب تكرار شود. شخص ممكن است با احساس خفگي و نفس تنگي به طور مكرر از خواب بيدار شود. افرادي كه به اختلال وقفه تنفسي مبتلا هستند، حتي اگر يك شب خواب كامل داشته باشند باز هم احساس خستگي خواهند كرد. آپنه خواب اغلب باعث بروز بي‌خوابي در افراد مبتلا مي‌شود. در اين زمينه پيشنهاد مي‌كنيم مقاله بي خوابي و دلايل بي خوابي را مطالعه كنيد.

انواع آپنه خواب

آپنه خواب معمولا به سه صورت رخ مي‌دهد:

آپنه انسدادي: آپنه انسدادي شايع‌ترين شكل وقفه تنفسي در خواب است و هنگامي اتفاق مي‌افتد كه عضلات گلو در حالت آرامش قرار دارد و بافت نرم پشت گلو راه تنفس را مسدود مي‌كند.

آپنه مركزي خواب: آپنه مركزي زماني اتفاق مي‌افتد كه مغز سيگنال‌ها و دستورات لازم را براي عضلات كنترل تنفس، ارسال نمي‌كند.

آپنه خواب مركب: اين نوع از اختلال خواب زماني اتفاق مي‌افتد كه فرد هم آپنه خواب انسدادي و هم مركزي را تجربه مي‌كند.

علائم آپنه خواب

علائم و نشانه‌هاي آپنه انسدادي و مركزي تقريبا با هم يكسان است و گاهي اوقات تعيين نوع آن مشكل مي‌شود. شايع‌ترين علائم و نشانه‌هاي آپنه انسدادي و مركزي عبارت‌اند از:

• خر و پف با صداي بلند
• وقفه‌هاي تنفسي در طول خواب كه توسط اطرافيان گزارش مي‌شود
• نفس نفس زدن در طول خواب
• بيدار شدن با دهان خشك
• سردرد صبحگاهي
• بي خوابي و مشكل در خواب
• خواب بيش از حد در طول روز
• مشكل در توجه و تمركز در طول روز
• تحريك پذيري بالا

خر و پف با صداي بلند معمولا يك مشكل جدي را نشان مي‌دهد اما لزوما آپنه خواب نيست. اگر برخي از اين علائم يا هر مشكلي مربوط به خوابيدن داريد، حتما به پزشك مراجعه كنيد.

علل آپنه خواب انسدادي

آپنه انسدادي زماني اتفاق مي‌افتد كه به دليل انسداد مسير تنفسي، فرد نمي‌تواند هوا را به ميزان كافي دريافت كند؛ در نتيجه سطح اكسيژن در خون پايين مي‌آيد. مغز در اين حالت به دستگاه تنفسي هشدار مي‌دهد و فرد را از خواب بيدار مي‌كند تا دوباره بتواند راه تنفس خود را باز كند. اين بيداري معمولا خيلي كوتاه بوده و به ياد آورده نمي‌شود. انسداد راه تنفسي به دليل مشكل در لوزه‌هاي بزرگ، بافت بيش از حد در مسير تنفس و زبان بزرگ ايجاد شود.

علل آپنه خواب مركزي

آپنه مركزي كمتر رايج است و علت آن، اختلال عملكرد مغز در ارسال پيغام به عضلات تنفسي است. اختلال عملكرد مغزي مي‌تواند به دليل عفونت يا سكته ايجاد شده باشد. اين حالت باعث مي‌شود فرد مدت كوتاهي براي نفس كشيدن تلاش نكند. در نتيجه بيداري به همراه نفس تنگي اتفاق مي‌افتد كه باعث اختلال در خوابيدن مجدد يا ماندن در خواب مي‌شود.

عوامل خطر و عوامل ايجاد كننده آپنه خواب

وقفه تنفسي در خواب مي‌تواند براي هر كسي، حتي كودكان اتفاق بيفتد اما عوامل خاصي هستند كه باعث افزايش خطر ايجاد وقفه‌هاي تنفسي مي‌شوند.

عوامل مؤثر در ايجاد آپنه انسدادي خواب

_ اضافه وزن: چاقي به ميزان زيادي خطر آپنه خواب را افزايش مي‌دهد. رسوبات چربي در اطراف راه هوايي فوقاني مي‌تواند تنفس شما را مختل كند.

_ اندازه دور گردن: افرادي كه گردن زخيم دارند ممكن است راه هوايي تنگ‌تر داشته باشند.

_ راه هوايي محدود: ممكن است شما داراي گلوي باريك باشيد. لوزه‌ها و گرفتگي بيني مي‌تواند راه‌هاي هوايي را به ويژه در كودكان مسدود كند.

_ مرد بودن: مردان حدود دو تا سه برابر بيشتر از زنان احتمال وقفه‌هاي تنفسي را در خواب تجربه مي‌كنند. با اين حال زنان در صورت اضافه وزن، خطر ابتلا به اين بيماري را افزايش مي‌دهند. همچنين بعد از يائسگي نيز خطر ابتلا بيشتر مي‌شود.

_ افزايش سن: با افزايش سن خطر ابتلا به اين بيماري افزايش پيدا مي‌كند.

_ الكل و دارو‌هاي آرام بخش: اين دارو‌ها عضلات گلو را آرام مي‌كنند و مي‌تواند وقفه تنفسي انسدادي را تشديد كند.

_ سيگار كشيدن: سيگاري‌ها سه برابر بيشتر از كساني كه سيگار نمي‌كشند، آپنه انسدادي را تجربه مي‌كنند. سيگار كشيدن مي‌تواند مقدار التهاب و نگهداري مايعات را در راه تنفسي افزايش دهد.

عوامل مؤثر در ايجاد آپنه مركزي خواب

_ سن بالا: با افزايش سن خطر ابتلا به آپنه انسدادي افزايش پيدا مي‌كند.

_ مرد بودن: آپنه مركزي خواب در مردان بيشتر از زنان اتفاق مي‌افتد.

_ اختلالات قلبي: داشتن نارسايي‌هاي احتقاني قلب مي‌تواند خطر ابتلا را افزايش دهد.

_ دارو‌هاي مسكن و آرام بخش: دارو‌هاي با تجويز طولاني مدت مثل دارو‌هاي ضد افسردگي و متادون خطر آپنه مركزي خواب را افزايش مي‌دهند. براي كسب اطلاعات در زمينه دارو‌هاي ضد افسردگي كليك كنيد.

متادون دارويي شبه مخدر است كه براي ترك مواد مخدر به كار مي‌رود اما در صورت مصرف غير اصولي وابستگي مي‌آورد و از عوارض مهم آن آپنه خواب است. براي كسب اطلاعات در زمينه ترك متادون كليك كنيد.

_ سكته مغزي: با داشتن تجربه سكته مغزي، خطر آپنه مركزي خواب در معرض افزايش قرار مي‌گيرد.
 

عوارض جانبي آپنه خواب

1. خستگي روزمره

بيداري‌هاي مكرر مربوط به آپنه خواب، باعث مي‌شود خواب طبيعي مختل شود و موجب خواب آلودگي در طول روز بشود. همچنين تمركز شما را در هنگام كار دچار اختلال مي‌كند و باعث افزايش احتمال خطر در هنگام رانندگي يا كارهاي حساس مي‌شود. كودكان و نوجوانان مبتلا به وقفه تنفسي ممكن است در مدرسه دچار مشكل شوند و يا مشكلات رفتاري در آن‌ها بروز پيدا كند.

2. فشار خون بالا و مشكلات قلبي

سقوط ناگهاني سطح اكسيژن خون در طول وقفه‌هاي تنفسي خواب، مي‌تواند باعث افزايش سطح فشار خون شود؛ همچنين سيستم قلبي عروقي را تحت فشار مي‌گذارد. آپنه انسدادي خواب خطر ابتلا به حمله قلبي، سكته مغزي و ضربان قلب غير طبيعي را افزايش مي‌دهد. اگر فرد دچار بيماري قلبي باشد، وقفه تنفسي مي‌تواند منجر به مرگ ناگهاني در خواب شود.

3. ديابت نوع دو

آپنه خواب، باعث بالا رفتن خطر افزايش ابتلا به انسولين و ديابت نوع دو مي‌شود كه در آن بدن توانايي خود را براي ذخيره گلوكز و استفاده از آن از دست مي‌دهد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه ديابت كليك كنيد.

4. اختلالات سوخت و ساز

اختلالاتي شامل فشار خون بالا، سطح كلسترول غير طبيعي و قند خون بالا و اختلالاتي كه به بيماري‌هاي قلبي مربوط است مي‌تواند تحت تأثير آپنه خواب ايجاد شود و مشكلات بسياري را براي فرد مبتلا به وجود آورد.

5. اختلالات كبدي

نتيجه تست‌هاي عملكرد كبد در افراد مبتلا به آپنه خواب ممكن است غيرطبيعي باشد و كبدشان گاه نشانه‌هايي از زخم را نشان مي‌دهد؛ عارضه‌اي كه آن را بيماري كبد چرب غير الكلي مي‌نامند.

6. بي‌خواب شدن اطرافيان

خرو پوف عارضه‌اي است كه گاه به دنبال آپنه خواب مي‌آيد و اطرافيان شما را مي‌آزارد. خرو پوف با صداي بلند مانع از استراحت و خواب كافي همسرتان مي‌شود. ممكن است مجبور شود به اتاق ديگري برود تا بتواند استراحت كند. در صورتي كه محل خوابش را هم تغيير ندهد دچار كم‌خوابي و بي‌خوابي مي‌شود. جهت درمان بي‌خوابي مي‌توانيد از روش‌هاي تن آرامي، روان درماني و مشاوره تلفني فردي استفاده كنيد.

تشخيص آپنه خواب چگونه است؟

پزشك علائم و نشانه‌هاي شما را بر اساس گفته‌هاي خودتان بررسي مي‌كند و يا ممكن است شما را به يك مركز مربوط به اختلالات خواب ارجاع دهد. در اين مراكز اغلب ارزيابي‌هاي دقيق‌تري صورت مي‌گيرد كه شامل نظارت شبانه بر تنفس و نظارت بر عملكردهاي بدن در طول شب مي‌شود. برخي از تست‌هايي كه براي آپنه خواب مورد استفاده قرار مي‌گيرند شامل موارد زير است:

پلي‌سومنوگرافي شبانه: تست به صورتي است كه شما را به دستگاهي متصل مي‌كنند و به اين واسطه عملكرد قلب، ريه، مغز، الگوهاي تنفس، حركات دست و پا و سطوح اكسيژن خون را مورد ارزيابي قرار مي‌دهند.

تست‌هاي خانگي: در برخي موارد مي‌توانيد از تست‌هاي خانگي ساده براي تشخيص بيماري استفاده كنيد. اين تست‌ها را مي‌توانيد در خانه استفاده كنيد و شامل اندازه‌گيري ضربان قلب، جريان هوا،  سطح اكسيژن خون و الگوهاي تنفسي است.

پزشك ممكن است براي تشخيص بهتر هم تست‌هاي خانگي و هم پلي‌سومنوگرافي را پيشنهاد كند. در صورتي كه تشخيص آپنه خواب انسدادي دريافت كنيد پزشك متخصص شما را به متخصص گوش و حلق و بيني ارجاع مي‌دهد تا از وجود و يا عدم وجود هر گونه انسداد در بيني و حلق مطمئن شود. علاوه بر اين براي تشخيص علت آپنه مركزي شما را به متخصص قلب و سا متخصص سيستم عصبي ارجاع مي‌دهد.

راه‌هاي پيشگيري و درمان 

درمان سنتي نوعي ماسك به نام  CPAP است كه سعي مي‌كند هنگام قطع تنفس، به فرد اكسيژن وارد كند. اما اين روش سنتي و معمولا آزار دهنده است. برخي داروها نيز هستند كه مزاياي مشابهي دارند اما در اينجا چند درمان و روش رفتاري جايگزين براي كاهش علائم آپنه خواب ذكر خواهيم كرد. علم روانشناسي نيز درمان‌هاي غير دارويي را خط اول درمان وقفه تنفسي مي‌داند. براي كسب اطلاعات در زمينه روانشناسي و روان‌درماني‌هاي مرتبط با آن كليك كنيد.

1. حفظ وزن سالم

معمولا افراد داراي وقفه تنفسي، اضافه وزن نيز دارند. چاقي مي‌تواند خطر انسداد مجاري تنفسي را افزايش دهد و تنفس شما را به طور ناگهاني هنگام خواب قطع كند. كاهش وزن براي اين افراد بسيار حياتي است.

2. ورزش

ورزش منظم و هوازي مي‌تواند سطح انرژي شما را افزايش دهد، قلب شما را تقويت كند و آپنه خواب را بهبود ببخشد. يوگا به طور خاص مي‌تواند توانايي تنفسي شما را بهبود ببخشد و جريان اكسيژن را تقويت كند. آپنه خواب با كاهش سطح اكسيژن در خون همراه است. يوگا سطح اكسيژن در خون را با تمرينات مختلف تنفسي افزايش داده و باعث كاهش ميزان اختلالات خواب شما مي‌شود. براي كسب اطلاعات در زمينه يوگا كليك كنيد.

3. حالت خواب

تغييرات هرچند كوچك در وضعيت خواب شما، مي‌تواند علائم آپنه خواب را تقويت كند و استراحت شبانه شما را بهبود ببخشد. بيش از نيمي از موارد وقفه تنفسي از موقعيت و حالت خواب شما تأثير مي‌گيرد. حالت خواب شما به پشت خروپف شما را افزايش مي‌دهد و مسير‌هاي هوايي را مسدود مي‌كند. در برخي از موارد خوابيدن به طرفين مي‌تواند به تنفس طبيعي شما كمك كند.

4. از مرطوب كننده استفاده كنيد

دستگاه‌هاي رطوبت ساز مي‌تواند به وقفه تنفسي شما كمك كند. هواي خشك مي‌تواند سيستم تنفسي را تحريك كند. اين دستگاه‌ها رطوبت و اكسيژن هوا را افزايش داده و تنفس شما را راحت‌تر مي‌كند. اضافه كردن روغن استوخودوس، اكاليپتوس يا نخود فرنگي مي‌تواند ضدالتهاب و تسكين كننده سيستم تنفسي باشد.

5. ممنوعيت مصرف الكل و سيگار

تغييرات در سبك زندگي مي‌تواند سلامت شما را بهبود ببخشد و خواب شما را بهتر كند. الكل، عضلات گلو را كنترل مي‌كند كه مي‌تواند باعث خروپف شود و چرخه خواب شما را مختل كند. همچنين باعث التهاب و تورم لوله‌هاي تنفسي شما مي‌شود.

استفاده از تنباكو اثرات مشابه با الكل دارد و باعث تورم و التهاب راه‌هاي هوايي شما مي‌شود و وقفه‌هاي تنفسي شما در خواب را افزايش مي‌دهد. ترك سيگار و ترك مصرف الكل در روند بهبودي تاثير به سزايي دارد. براي كسب اطلاعات در زمينه ترك سيگار و الكل كليك كنيد.

دستگاه‌هاي مخصوص در درمان آپنه خواب

همانطور كه گفتيم يكي از روش‌هاي معمول و سنتي در درمان آپنه خواب، روش CPAP است؛ اما علاوه بر آن دستگاه‌هاي فشار راه هوايي، دستگاه فشار مثبت بازدمي راه هوايي و ابزارهاي دهاني‌‌ نيز براي درمان آپنه خواب مورد استفاده قرار مي‌گيرند كه در ادامه به توضيح آن‌ها پرداخته‌ايم:

دستگاه‌ فشار راه هوايي BiPAP

در صورتي كه نمي‌توانيد از دستگاه CPAP استفاده كنيد، دستگاه‌هاي ديگري وجود دارند كه به تنظيم هوا در طول خواب كمك مي‌كند. كار اين دستگاه به صورت اتوماتيك است و Auto-CPAP نام دارد. دستگاه ديگري نيز با همين كاركرد وجود دارد كه هنگام دم فشار هوا را افزيش مي‌دهد و در بازدم از ميزان آن مي‌كاهد. نام اين دستگاه BiPAP يا فشار مثبت راه هوايي است.

دستگاه فشار مثبت بازدمي راه هوايي

اين دستگاه‌ها بسيار كوچك هستند و قبل از خواب بر روي سوراخ‌هاي بيني قرار مي‌گيرند. اين دستگاه‌ها به صورت دريچه‌اي است كه در هنگام دم شرايط عبور هوا را براي فرد فراهم مي‌كند و هواي بازدم از سوراخ‌هاي ريز موجود در آن رد مي‌شوند. اين دستگاه راه هوايي را باز نگه مي‌دارد. اين دستگاه به كاهش خروپوف و خواب آلودگي در افراد كمك مي‌كند و گزينه مناسبي براي درمان آپنه خواب است.

ابزارهاي دهاني‌‌

يكي ديگر از گزينه‌هاي موجود در اين زمينه ابزارهاي دهاني است. اين ابزارها براي باز نگه داشتن راه گلو طراحي شده‌اند و راحت‌تر از دستگاه CPAP است. اين ابزارها به گونه‌اي هستند كه هنگامي كه فرد فكش را به جلو مي‌آورد راه گلو باز مي‌شود و خروپوف و آپنه خواب انسدادي كاهش مي‌يابد. مي‌توانيد اين ابزارها را از دندان‌پزشك دريافت كنيد.

جراحي در درمان آپنه خواب

در صورتي كه هيچ كدام از روش‌هاي ذكر شده در درمان آپنه خواب مؤثر نبوده باشند، در نهايت ممكن است پزشكتان جراحي را پيشنهاد دهد. به طور كلي قبل از جراحي پيشنهاد مي‌شود يك دوره سه ماهه از درمان‌هاي جايگزين را امتحان كنيد. در افرادي كه مشكلات ساختاري در ناحيه فك وجود دارد، جراحي مي‌تواند بهترين گزينه در درمان وقفه تنفسي باشد. هدف از جراحي گسترش مجاري عبور هوا در بيني و داخل حلق است كه مجموعه‌اي از مراحل خارج كردن بافت از پشت دهان و بالاي گلو، جابه‌جايي فك به سمت جلو و كاشت ميله‌هايي پلاستيكي در داخل كام را شامل مي‌شود. در صورتي كه اين روش نيز مؤثر نباشد پزشك سعي مي‌كند با جراحي، مسير هوايي جديدي ايجاد كند.
 

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلالات خواب و بي خوابي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : آپنه خواب