تعريف خودشناسي

خودشناسي يعني تلاش انسان براي يافتن بهترين مسير زندگي، تلاشي كه عوامل ارثي و محيطي در آن تأثيرگذار هستند. همه افراد به دنبال رسيدن به  سعادت و كمال هستند، اما خودشناسي به افراد كمك مي‌كند تا جست و جو را به شكلي سنجيده و آگاهانه دنبال كنند. شناخت خود يعني شناختن قدرت‌ها و ضعف‌ها، علايق و ترس‌ها، خواسته‌ها و آرزوها كه در نهايت به شناخت هدف در زندگي منجر مي‌شود. از طرفي خودشناسي به ما كمك مي‌كند تمام الگوهاي فكري مخرب و عادت‌هاي ناسالم خود را بشناسيم و آن‌ها را اصلاح كنيم. با تقويت اين مهارت، مي‌توانيد در زندگي تصميمات بهتري بگيريد و درموقعيت‌هاي گوناگون، واكنش‌هاي رفتاري عاقلانه‌تري نشان دهيد. مطالعه كتاب‌هاي خودشناسي به شما كمك مي‌كنند تا اطلاعات خود را در اين زمينه افزايش دهيد و عميق‌تر در مورد خود بينديشيد. پيشنهاد مي‌كنيم مقاله كتاب هاي خودشناسي را مطالعه كنيد.

خودشناسي اساس زندگي

با خودشناسي مي‌توانيم سلامت زندگي فردي و اجتماعي خود را ارتقا بدهيم. زماني كه متوجه شويم رفتارها و عواطف ما تا چه حدي به باور‌هاي ما وابسته است، خودشناسي اهميت مي‌يابد. در واقع احساس ما نسبت به دنيا و آدم‌ها براساس نگرش و باور خاص ماست. به عنوان مثال از دروغ گفتن ديگران دلخور مي‌شويم به اين دليل كه طبق قضاوت ما كار ناپسندي است. با استفاده از خودشناسي مي‌توانيد رفتارهاي ناپسند خود را تغيير دهيد. براي كسب اطلاعات در زمينه تغيير رفتار كليك كنيد.

جالب اينجاست كه ما درباره خودمان هم براساس اين ارزش‌ها قضاوت مي‌كنيم و نسبت به خود احساس غرور و رضايت يا برعكس احساس سرافكندگي يا سرزنش مي‌كنيم. روشن است كه احساسات ما نقش بزرگي در سلامت روان و روحي ما بازي مي‌كند. طرز فكر انسان، مهم‌ترين عامل ارادي تعيين كننده در سرنوشت اوست. براي كسب اطلاعات در زمينه سلامت روان كليك كنيد.

انسان خودشناس، فردي آگاه است كه خود را از بند تعصبات و تحميل‌هاي محيطي آزاد مي‌كند و مسيري آگاهانه را براي زندگي خود انتخاب مي‌كند. بي شك چنين انساني در سطح اجتماع نيز با روشن بيني و شناخت صحيح از رفتار‌هاي خويش به انتخاب‌هايي خردمندانه و دورانديشانه دست مي‌زند.

قدم هايي به سمت خودشناسي

چند عامل كليدي براي رسيدن به خود شناسي وجود دارد كه در ادامه آن‌ها را توضيح خواهيم داد.

1. علايق خود را بشناسيد

سعي كنيد به احساسات، سرگرمي‌ها و هر چيزي كه توجه شما را به خودش جلب مي‌كند توجه داشته باشيد. مردم ترجيح مي‌دهند در حوزه اي بيش‌تر فعاليت كنند كه به آن علاقه بيش‌تري دارند. هر چه شما از علايق خود بيش‌تر آگاهي داشته باشيد بهتر مي‌توانيد مسير زندگي خود را مشخص كنيد و به موفقيت‌هاي شغلي و تحصيلي دست يابيد.

2. ارزش‌هايتان را مشخص كنيد

مشخص كردن ارزش‌ها مي‌تواند راهنماي ما در تصميم گيري و ايجاد انگيزه براي حركت در مسير اهداف باشد. داشتن ارزش‌ها باعث مي‌شود گام‌هاي درست تري در زندگي خود برداريم. همچنين به ما كمك مي‌كند تا بتوانيم سختي‌هاي موجود در راه رسيدن به خواسته‌هاي خود را تحمل كنيم و با قدرت و انگيزه بيش تري به سوي اهداف خود در زندگي حركت كنيم.

3. شناسايي ويژگي‌هاي شخصيتي

وقتي با خصوصيات فردي خود آشنا باشيد حركت شما به سمت شكوفايي بيشتر استعدادها و توانايي هايتان تسهيل مي‌يابد. اگر شخصيت خود را بشناسيد، مي‌توانيد به راحتي نقاط قوت خود را بهبود ببخشيد و نقاط ضعف خود را مديريت كنيد. با درك نقاط قوت و استعدادهاي خود مي‌توانيد به موفقيت‌هاي بيشتري دست يابيد هيچ‌كس كامل و بي‌نقص نيست. همه‌ ما به خوبي از ديگران انتقاد مي‌كنيم، اما نقص‌هاي خود را نمي‌بينيم. خودشناسي به ما كمك مي‌كند تا عيب‌هاي خود را ببينيم و اشتباهات خود را بپذيريم.

4. تعيين اهداف براي رسيدن به خودشناسي

تعيين اهداف به صورت درست، اصولي و واقع بينانه از اهميت زيادي برخوردار است. هدف گذاري‌ها و روياهاي اشتباه، عزت نفس ما را خدشه دار مي‌كند. خودشناسي به افراد كمك مي‌كند كه اهداف خود را بر پايه باور‌هاي درست و شناختي كه از نقاط قوت و ضعف خود دارند تعيين كنند.

5. سبك زندگي

از شرايط و سبك زندگي خود آگاه باشيد. به اثراتي كه بر روي شما ايجاد مي‌كنند توجه داشته باشيد. به عنوان مثال توجه كنيد در چه ساعاتي از شبانه روز انرژي و بازدهي بيش تري داريد. شناسايي اين عوامل و نحوه تاثير گذاري آن، مي‌تواند شما را در رسيدن به هدف هايتان هدايت كند.

مزيت هاي خودشناسي

1. رسيدن به شادكامي

خودشناسي به شما براي حركت به سوي تحقق آرزوهايتان كمك مي‌كند. در واقع هر چه بيشتر خود را بشناسيد تصوير روشن تري از آرزوهاي خود خواهيد داشت. و با آگاهي ببيش تري در اين مسير حركت خواهيد كرد. از طرفي وقتي رفتار شما با احساسات، ارزش‌ها و باورهاي شما تطابق داشته باشند، با تضاد و چالش كمتري مواجه خواهيد شد. پس آرامش و شادي بيشتري را در زندگي تجربه خواهيد كرد. پيشنهاد مي‌كنيم مقاله آرامش را بخوانيد.

2. تصميم گيري بهتر

وقتي خودتان را بهتر بشناسيد چهارچوب‌هايي براي زندگي خود مشخص مي‌كنيد و مطابق با آن اصول عمل مي‌كنيد كه به شما در تصميم گيري مناسب و حل مشكلات زندگي كمك مي‌كند.

3. افزايش خودكنترلي

خودشناسي باعث مي‌شود كه نقاط ضعف و قوت خود را بهتر بشناسيد. پس سعي مي‌كنيد نقاط ضعف خود را كاهش دهيد و نقاط قوت خود را تقويت كنيد. به گونه اي كه بتوانيد بر عادت‌هاي بد خود غلبه كرده و با آگاهي در جهت رفع محدوديت‌ها و مشكلات خود قدم برداريد.

4. مقاومت در برابر فشارهاي اجتماعي

همۀ ما، در خانواده و تحت شرايط محيطي به خصوصي متولد مي‌شويم و رشد مي‌كنيم. در واقع انسان در هر كجا كه رشد كرده باشد تحت تأثير مجموعه اي از آموزش‌هاي آن محيط بخصوص است. كه بر تفكر و رفتار ما تاثير مي‌گذارد و آن را شكل مي‌دهد. خيلي اوقات تصميم‌هايي مي‌گيريم كه ناخودآگاه تحت تاثير محيطي كه در آن رشد كرده ايم است. خودشناسي فرايندي ست كه به هر انساني كه خواهان دست يافتن به انتخاب آگاهانه است كمك مي‌كند. هنگامي كه شما ارزش‌ها و اولويت‌هاي خود را در زندگي مشخص كنيد براي انجام كاري كه تمايلي براي پذيرش آن نداريد كمتر تحت تاثير فشار‌هاي اجتماعي قرار مي‌گيريد.

خود شناسي در ازدواج نيز اهميت زيادي دارد، بسياري از افراد نمي توانند خودشان به چنين آگاهي برسند، به همين دليل مشاوره ازدواج هميشه توصيه مي شود.

تمرين‌هاي خودشناسي براي رسيدن به موفقيت

1. نه گفتن به خود را تمرين كنيد

براي اينكه بتوانيد به موفقيت‌هاي بزرگ و دستاورهاي پايدار برسيد لازم است كه به برخي از لذت‌ها و خوشي‌هاي زودگذر نه بگوييد. نه گفتن به خود يك مهارت است و مانند بسيار از مهارت‌هاي ديگر با تمرين كردن تقويت مي‌شود. هرچه بيشتر در برابر امور كوچك به خود نه بگوييد، قوي‌تر شده و در مقابل وسوسه‌هاي بزرگ مقاومت بيشتري نشان مي‌دهيد.

تماشاي فيلم، رسانه‌هاي اجتماعي و فعاليت‌هاي مجازي از كارهاي بسيار لذت بخشي است كه روزانه وقت بسيار زيادي از افراد مي‌گيرد و اجازه نمي‌دهند كه افراد به كارهاي ديگر خود بپردازند. البته استفاده از اين امكانات اشتباه نيست اما لازم است كه زمان پرداختن به آن‌ها را كمي محدود كنيد تا وقت بيشتري براي كارهاي مهم خود داشته باشيد.

2. از واكنش‌هاي ناخودآگاه بپرهيزيد

تقويت خودشناسي باعث مي‌شود كه افراد در موقعيت‌هاي مختلف واكنش‌هاي عاقلانه اي از خود نشان دهند. افرادي كه به خودشناسي نرسيده‌اند در شرايط بحراني واكنش‌هاي عجولانه اي مي‌دهند كه منجر به بدتر شدن شرايط مي‌شود. در شرايط استرس زا كه خشمگين هستيد يا احساس سرخوردگي مي‌كنيد، يك نفس عميق بكشيد تا آرام شويد. در اين صورت مي‌توانيد شرايط را ارزيابي كنيد و مناسب‌ترين برخورد را داشته باشيد.

3. عيب و نقص‌هاي خود را بشناسيد

همه‌ي انسان‌ها عيب‌هايي دارند و هيچ كس كامل نيست. اينكه افراد عيب‌هاي خود را بدانند ولي مسئوليت آن‌ها را قبول نكنند هيچ فايده اي نخواهد داشت. اكثر مردم به ديگران انتقاد مي‌كنند اما از عيب‌هاي خود چشم پوشي مي‌كنند. مهارت خودشناسي كمك مي‌كند كه افراد عيب‌هاي خود را بپذيرند. با پذيرش عيب‌ها مي‌توانيد در جهت بهبود آن‌ها تلاش كنيد.

4. توجه به حرف‌هاي خود

افكاري كه به ذهن انسان وارد مي‌شود همواره مثبت نيست. بسياري از اين افكار منفي هستند و به راحتي مي‌توانند زمينه افسردگي و استرس را در انسان ايجاد كنند. واكنش‌هايي كه نسبت به پيروزي، شكست و ساير اتفاقات زندگي تان مي‌دهيد بر ذهن شما تاثير مي‌گذارد. سعي كنيد كه نسبت به خود مهربان‌تر باشيد. اشتباهات را ببخشيد و براي پيروزي‌ها به خود جايزه دهيد.

5. درك زبان بدن براي رسيدن به خودشناسي

زبان بدن بر افكار و حال روحي شما تاثير زيادي مي‌گذارد. براي درك بهتر حركات بدني مي‌توانيد از خود فيلم بگيريد و خود را تماشا كنيد. افرادي كه خميده راه مي‌روند و آهسته و نامفهوم صحبت مي‌كنند، سطح كورتيزول در بدن شان افزايش مي‌يابد و اعتماد به نفس آن‌ها كاهش مي‌يابد. در مقابل كساني كه با صداي بلند حرف مي‌زنند و راست مي‌ايستند اعتماد به نفس بيشتري دارند. اين رفتارها باعث افزايش ترشح هورمون تستسترون در بدن شده و به بهبود كارايي فرد كمك مي‌كند.

سخنراني‌هاي افراد بزرگ را ببينيد و به زبان بدن و نحوه برخورد آن‌ها توجه كرده و از اين طريق مهارت‌هاي خود را تقويت كنيد.

6. به عقايد متفاوت توجه كنيد

به عقايد و نظرات ديگران گوش دهيد و در مورد آن‌ها فكر كنيد. اين كار به شما كمك مي‌كند كه باورهاي خود را بررسي كنيد. البته منظور اين نيست كه باورهاي شما اشتباه و باورهاي ديگران درست و منطقي است. تبادل نظر و فكر كردن به عقايد ديگران ذهن شما را باز مي‌كند. به اين صورت مي‎‌توانيد تصميم بگيريد كه كدام باور درست و كدام باور غلط است.

7. پيشنهاد‌ها و انتقادهاي سازنده

هر كسي ممكن است باورهاي اشتباه داشته باشد. براي برطرف كردن اين اشتباهات بهتر است كه ديدگاه تك بعدي خود را كنار بگذاريد و از نظرات اطرافيان استفاده كنيد. البته بهتر است كه براي اين كار به سراغ افراد صاحب نظر برويد. مربيان و اساتيد كساني هستند كه شما را درك كرده و مي‌توانند در اين زمينه كمك كنند.

8. مراقبه و مديتيشن را فراموش نكنيد

مديتيشن يك تمرين بسيار مهم و تاثيرگذار براي رسيدن به خودشناسي است. در هنگام مديتيشن بر شيوه تنفس خود متمركز مي‌شويد و به اين صورت افكار منفي از شما دور مي‌شود. براي افراد مبتدي، يك جلسه ده دقيقه اي كافي است. در يك مكان ساكت بنشينيد. از بيني نفس بكشيد و از دهان خارج كنيد.‌ تعداد نفس‌هاي خود را بشماريد و بر روي آن تمركز كنيد. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد مديتيشن كليك كنيد.

عدم خودشناسي

افرادي كه مهارت خودشناسي را در خود تقويت نمي‌كنند، در موقعيت‌هاي گوناگون نمي‌توانند رفتار عاقلانه‌اي داشته باشند. آن‌ها به سرعت عصباني مي‌شوند و واكنش‌هايي بر اساس هيجان از خود نشان مي‌دهند. در صورتي كه فردي كه با خودشناسي و آگاهي عمل مي‌كند شرايط را ارزيابي مي‌كند تا بهترين واكنش را نشان دهد.

سخن آخر

خودشناسي محدود به جامعه، مليت يا آيين خاصي نيست. اگرچه جامعه تاثير زيادي در شيوه نگرش و احساس فرد دارد ولي يكي از چالش‌هاي مهم انسان در هر كجاي دنيا، تعيين مسيري شفاف براي زندگي  به دور از هر تعصبي است. تا بتواند بر پايه آگاهي، شناخت و برنامه ريزي سرنوشت خود را تعيين كند. براي رسيدن به خودشناسي و كشف استعدادها و علاقه‌مندي‌هاي خود مي‌توانيد از مشاوره روانشناسي كمك بگيريد.

خودشناسي يك فرآيند سيستماتيك است كه به شيوه‌اي روشن و با هدفي مشخص صورت مي‌گيرد. به عبارت ديگر، خودشناسي بستري ضروري براي خودشكوفايي است. بدون خودشناسي، تلاش‌هاي انسان بي هدف خواهد بود. ولي هر كس با شناخت خويش و نيازها و قابليت‌هاي خود مي‌تواند در مسيري روشن گام بردارد. آزمون‌هاي روانشناسي و روانكاوي به افراد كمك مي‌كند تا خود را بهتر بشناسند. هر روانشناسي با استفاده از روش‌هاي خاص خود به افراد كمك مي‌كند تا در مسير رشد قدم بردارد. براي كسب اطلاعات در زمينه روانكاوي كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه خودشناسي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : خودشناسي | مراحل و منظور از خودشناسي چيست ؟