ايجاد زمينه‌اي براي آموزش نظم به كودكان

آموزش نظم به كودكان يكي از وظايف والدين و در قدم بعدي اولياي مدرسه است. براي آنكه قوانين و چهارچوب‌هايي را به كودكتان آموزش دهيد، ابتدا بايد زمينه‌اي مناسب ايجاد نماييد تا كلام شما همانطور كه منظورتان است انتقال پيدا كند. در ادامه دو مورد به اختصار بررسي شده‌اند. براي كسب آگاهي از آموزش مهارت هاي زندگي به كودكان و تمامي آنچه كه براي آموزش به كودكان لازم هست، كليك كنيد.

آموزش نظم به كودكان با افزايش تعامل مثبت

براي بهبود رفتارهاي كودك اولين قدم ايجاد رابطه مثبت با او است. بهتر است پيش از ايجاد پيامدهاي رفتاري براي كودك روي ارتباط با او كار كنيد. كودك پيش از هر چيز به تعامل فعال و مستمر با پدر و مادر نياز دارد. بنابراين روزانه فعاليتي مثبت با كودك ترتيب دهيد. مي‌توانيد بازي‌ها و فعاليت‌هاي مورد علاقه او و خود را شناسايي كنيد. ليستي از بازي‌هاي دونفره اي كه مي‌توانيد تهيه كنيد و زماني را در روز به آن اختصاص دهيد. نكته مهم اين است كه بازي با كودك تعاملي و دو جانبه باشد.

كودك و هر دو در آن نقش فعالي داشته باشند. نكته ديگر اين است كه بازي براي تعامل مثبت انجام مي‌شود، تا حد امكان آموزشي نبوده و بيشتر براي كودك و والد لذتبخش باشد. در واقع كودك به زمان‌هايي هر چند كوتاه نياز دارد كه با والدين فعاليتي مشترك و لذت‌بخش و تعاملي را تجربه كند، تا ارتباط عاطفي قوي‌تري با او ايجاد كند.

آموزش نظم به كودكان با همدلي

در برخورد با مشكلات كودكان بسيار مهم است كه پيش از ايجاد محدوديت‌ها با احساس كودكان همدلي كنيد. همدلي به معناي تأييد رفتار اشتباه كودك نيست. بلكه به اين معناست كه احساسي كه كودك تجربه مي‌كند را درك كنيد. با همدلي، كودك و احساسش را مي‌پذيريد و محبت نامشروط به او مي‌دهيد. براي اين منظور بهتر است احساس كودك را به كلام درآوريد. براي مثال به او بگوييد «مي‌فهمم عصباني هستي» يا به كودك بزرگتر اين فرصت را دهيد كه در مورد احساسش صحبت كند. مهم اين است كه كودك بتواند هيجانش را بيان كند، و حس كند از سوي شما درك مي‌شود.

آموزش نظم به كودكان با استفاده از سيستم تقويت و پاداش

دادن پاداش و تشويق كودكان به رفتارهاي مثبت تأثير بسزايي در افزايش رفتار مطلوب و كاهش بدرفتاري كودك دارد. تاثير مثبت آن به حدي است كه پاداش به رفتارهاي مثبت بايد چند برابر پيامد منفي به بدرفتاري انجام شود. پاداش داراي چند نوع است، كه هر كدام از آن‌ها بايد هر چه بيشتر بسته به موقعيت به كار رود. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه تشويق كودكان كليك كنيد. انواع پاداش شامل موارد زير است:

1. پاداش غيرمادي

هر گونه تشويق كردن كودك براي رفتارهاي مثبت به افزايش آن كمك مي‌كند. توجه به رفتار مثبت با نگاه، لبخند زدن، در آغوش گرفتن كودك، نوازش كردن همه مي‌تواند در تقويت آن موثر باشد. همچنين پاداش كلامي رفتار با توصيف رفتار «چه خوب لباساتو مرتب كردي» و تحسين كردن «آفرين كه انقدر قشنگ سلام كردي» به شدت در تقويت رفتار مطلوب مؤثر است. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه بغل كردن كودك كليك كنيد.

2. پاداش مادي

مي‌توانيد در مقابل رفتارهاي مثبت كودك جايزه‌هايي در نظر بگيريد. پاداش‌هاي مادي شامل خوراكي‌هايي كه كودك دوست دارد، مثل آبنبات، شكلات، و پاستيل باشد. همچنين مي‌توانيد با دادن اسباب بازي‌هاي مورد علاقه كودك رفتار مثبت او را تقويت كنيد.

3. پاداش موقعيتي

اين نوع پاداش شامل فراهم كردن فرصت‌هايي است كه كودك دوست دارد. مثل پارك بردن، بازي كردن، گردش خانوادگي و رفتن به جايي كه كودك علاقه دارد.

چند نكته در مورد پاداش دادن

1-به كودك از قبل بگوييد براي چه رفتارهايي پاداش مي‌گيرد.

2-رفتارهاي هدف را مشخص كنيد و براي هر كدام پاداشي را اختصاص دهيد.

3-توجه مثبت و تحسين كلامي را همواره در مورد رفتارهاي مطلوب كودك به كار ببريد.

4-مي‌توانيد ليستي از مواردي كه كودك دوست دارد تهيه كنيد. مثل خوراكي‌ها، اسباب بازي‌ها يا فعاليت‌هايي كه علاقه دارد. بسته به رفتار كودك اين جوايز را درنظر بگيريد.

5-سعي كنيد به صورت مبهم از پاداش دهي استفاده نكنيد. مثلا «چون دختر خوبي بودي، جايزه مي‌گيري.»

6-مي‌توانيد رفتارهاي خوب را با نقاشي يا نوشته ثبت كنيد. به طوري كه براي كودك قابل مشاهده باشد. به علاوه مي‌توانيد با هر بار رفتار ستاره يا برچسبي براي رفتار مثبت بزنيد، و پس از چند بار تكرار جايزه بزرگي به او بدهيد.

7-سعي كنيد پاداش دادن را با باج دادن اشتباه نگيريد. در باج دادن پيش از انجام رفتار به خواست كودك چيزي كه مي‌خواهد داده مي‌شود. به اين اميد كه رفتار مطلوب را انجام دهد، يا رفتار منفي را متوقف كند. در پاداش دادن از قبل قانون مشخص مي‌شود، و پس از انجام رفتار درست پاداش و تحسين به كار مي‌رود.

آموزش نظم به كودكان با روش‌هاي معكوس

براي كاهش رفتار منفي و بي نظمي روش‌هاي مختلفي شامل ناديده گرفتن، ايجاد محدوديت و زمان سكوت مي‌تواند به كار رود. اين روش‌ها بسته به نوع رفتار متفاوت است. توجه داشته باشيد كه كودكان بسيار حساس و آسيب پذير هستند، بنابراين در مورد متد تربيتي تان بايد بسيار محتاط باشيد. براي مثال توانايي آن ها براي نگه داشتن ادرار و مدفوع بسيار بر رشد رواني آن ها تاثير دارد، به همين دليل توصيه مي كنيم مقاله آموزش دستشويي رفتن به كودكان را حتما مطالعه نماييد. در ادامه هر كدام به اختصار توضيح داده مي‌شود.

1- شناسايي رفتار هدف

در ابتدا بايد رفتار منفي شناسايي شود. مي‌توانيد رفتارهايي كه مي‌خواهيد اصلاح شود را جايي ثبت كنيد. كودك را از قبل از رفتار نامطوب آگاه كنيد. تا جايي كه مي‌توانيد رفتاري كه تعيين مي‌كنيد، روشن و مشخص باشد. در ضمن هر چه تعداد رفتارهاي كمتري را براي اصلاح شدن در نظر بگيريد، احتمال مؤثر بودن اصلاح آن بيشتر است. پس در ابتدا تعداد خيلي محدودي رفتار براي كاهش يافتن تعيين كنيد.

براي مثال مي‌توانيد رفتار مسواك زدن را براي او در نظر بگيريد و از او بخواهيد هر شب مسواك بزند. زماني كه رفتاري را به صورت مداوم و هر روز انجام دهد، در مورد آن موضوع به نظم مي‌رسد. براي اطلاع از روش آموزش مسواك زدن كودك كليك كنيد.

2- آموزش نظم به كودكان | قانون گذاري

براي كودك قانون مشخص بگذاريد. خوب است بنابه درك كودك با او در مورد انتظاراتتان صحبت كنيد. همچنين در مورد دليل اشتباه بودن رفتار توضيح منطقي دهيد. كودك بايد از قبل در مورد پيامدهاي هر رفتار آگاه باشد.

3- ناديده گرفتن

اين روش براي رفتارهايي به كار مي‌رود، كه صرفا براي جلب توجه ديگران است. به علاوه انجام آن آسيبي به خود كودك يا ديگران نمي‌رساند. در اين روش رفتار غلطي كه كودك براي جلب توجه انجام مي‌دهد، به طور كامل ناديده بگيريد. به اين ترتيب به تدريج كودك تقويتي دريافت نكرده و رفتار كاهش مي‌يابد. توجه كنيد حتي بازخوردهاي منفي مثل نگاه، اخم، دعوا كردن و .. نوعي توجه است.

بنابراين مي‌تواند رفتار را تقويت كند. مي‌توانيد از قبل براي كودك توضيح دهيد مثلا «اگر چيزي مي‌خواهي آرام اسمش را به من بگو. اگه جيغ زدي من صدات رو نمي‌شنوم». آگاه شدن نسبت به بازخوردهايي كه به رفتار كودك مي‌دهيد و ايجاد كنترل بر آن بسيار مهم است.

4- ايجاد محروميت

در واكنش به برخي رفتارهاي منفي كودك براي او پيامدهاي منفي مشخص ايجاد كنيد. براي مثال براي كودك قانون مي‌گذاريد كه "اگر لگد زدي تبلتت گرفته مي‌شود" يا مثلا در واكنش به رفتاري مثل فحش دادن، و گاز گرفتن از فعاليت مورد علاقه مثل پارك رفتن محروم شود. بسيار مهم است كه اين تنبيه كودكان از قبل مشخص باشد و متناسب با نوع رفتار به طور منظم ايجاد شود. كودك بايد بداند همواره در مقابل چنين رفتاري، چنين پيامدي دريافت مي‌كند. براي كسب اطلاعات از روش‌هاي مناسب تنبيه كودكان كليك كنيد.

5- روش زمان سكوت

معمولا در مورد رفتارهايي كه كمتر قابل كنترلند، و براي ديگران آسيب زننده‌اند، روش زمان سكوت به كار مي‌رود. در اين روش مشكل رفتاري كودك مثل كتك زدن، يا آسيب زدن عمدي به وسايل، منجر به ايجاد زمان تنهايي مي‌شود. در اين موقع كودك به جاي خلوتي مي‌رود و بايد مدت كوتاهي آرام بنشيند. در اين زمان مقاومت يا قشقرق كودك نبايد باعث شود، زمان سكوت متوقف شود. بايد صبر كنيد تا آرام شود. زمان پيشنهادي اين است كه به تعداد سن كودك يك دقيقه حساب شود. مثلا كودك 2 ساله 2 دقيقه روي صندلي بنشيند. زمان‌ها كوتاه و متناسب با شرايط كودك در نظر گرفته مي‌شود.

پيش از آموزش نظم به كودكان به خود بنگريد

الف) مديريت هيجانات

بسيار مهم است كه خشم و هيجان خود را كنترل كنيد. كودك نبايد حس كند ايجاد محروميت از سر كينه و عصبانيت است. بلكه بايد ياد بگيرد رفتار اشتباهش پيامد مشخص دارد. بنابراين در ارتباط با كودك پيش از هر چيز كنترل و مديريت خشم خود را ياد بگيريد. سعي كنيد ايجاد پيامدها بدون هيچگونه بروز خشم باشد.

ب) رفتارهاي مشخص

بسيار مهم است رفتارهايي كه تعيين مي‌كنيد كاملا براي كودك مشخص باشد. مثلا هرگز نگوييد «چون پسر بدي بودي»، يا «به حرف من گوش ندادي». سعي كنيد رفتار را كاملا روشن كنيد.

ج) رفتار جدا از كودك

در بازخوردهاي خود هرگز به كودك القا نكنيد كه او را دوست نداريد يا كل شخصيت او بد است. بلكه بهتر است به او نشان دهيد شما تنها رفتار اشتباه او را نمي‌پذيريد اما خودش را دوست داريد و وجودش باارزش است. مي‌توانيد با دريافت مشاوره كودك تمامي تكنيك‌ها را به صورت عملي بر روي فرزند دلبند خود اعمال كنيد و او را براي تبديل شدن به فردي با انضباط در آينده آماده كنيد.

د) قانون‌هاي مستمر

بسيار مهم است قانون‌هايي كه مي‌گذاريد، هر چند كوچك به طور مستمر و منظم انجام شود. اينكه يك بار از رفتار كودك چشم پوشي شود، بار ديگر با عصبانيت تنبيه شود، بسيار مخرب است. چرا كه كودك رفتار درست را ياد نمي‌گيرد و قانون را نمي‌آموزد.

ذ) ايجاد پيامد دقيقا بعد از رفتار

پيامدي كه ايجاد مي‌كنيد، بايد دقيقا بعد از رفتار باشد. مخصوصا در مورد كودكان كوچكتر اهميت اين نكته بيشتر است. اگر محروميتي ايجاد مي‌شود دقيقا بعد از انجام رفتار باشد. در صورتي كه 2 ساعت بعد از بدرفتاري مادر كودك را محروم كند، كودك متوجه دليل آن نمي‌شود. بنابراين نه تنها رفتار درست را ياد نمي‌گيرد، بلكه تنها احساس طرد و ناامني مي‌كند.

ر) تنبيه بدني و ترساندن ممنوع

هرگز از تنبيه بدني كودكان استفاده نكنيد. در صورتي كه به خاطر عصبانيت مجبور به اين كار مي‌شويد، روي مديريت خشم خود كار كنيد. تنبيه بدني نه تنها تاثير مثبتي بر كاهش رفتار ندارد، بلكه مي‌تواند بدرفتاري و پرخاشگري كودكان را بيشتر كند. همچنين هرگز از ترساندن كودك براي كنترل او استفاده نكنيد. اين كار نه تنها رفتار درست را به او ياد نمي‌دهد، بلكه آسيب‌هاي بيشتري به روان كودك مي‌زند. براي كسب اطلاعات در زمينه پيامدهاي تنبيه بدني كودكان و پرخاشگري كودكان كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه آموزش نظم به كودكان مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : آموزش نظم به كودكان | چند ترفند ساده براي آموزش نظم