اشتهاي كودكان به چه عواملي بستگي دارد؟

ميزان اشتهاي كودك به سطح انرژي، سن، جنسيت، طبع و عوامل مختلف ديگر بستگي دارد. بي اشتهايي كودكان در سنين 4 تا 6 سال شايعتر است. اگر بي اشتهايي كودك به همراه نشانه‌هايي چون اختلال در روند رشد، كاهش وزن ناگهاني و شديد باشد بهتر است حتما با متخصص اطفال مشورت شود. متخصص در صورت لزوم آزمايش‌هاي لازم را انجام داده و يا از مكمل‌ها و ويتامين‌هاي مخصوص استفاده مي‌كند.

ممكن است پزشك لازم بداند آزمايشاتي براي تشخيص كم خوني، عفونت يا بيماري‌هاي مزمن، آسم و حساسيت، بيماري‌هاي گوارشي و مشكلات روده، انگل يا يبوست درخواست كند. به ندرت ممكن است علت كم شدن اشتها عدم تعادل در ترشح غدد، بيماري‌هاي قلبي، مشكلات عصبي، اختلالات مغزي يا عقب افتادگي ذهني باشد. لازم به ذكر است بيشتر بيماري‌هاي مزمن نشانه‌هاي ديگري به جز كاهش اشتها به همراه دارند.

گاهي كودك اعتراضات خود را با غذا نخوردن نشان مي‌دهد. والدين با به كار بردن روش‌هاي نادرست مانند التماس كردن، دويدن به دنبال كودك، باز كردن دهان كودك به زور و تجويز شربت اشتها آور نمي‌توانند بي اشتهايي كودك را درمان كنند. همچنين رعايت نكردن نظم در غذا خوردن، پركردن بيش از حد ظرف غذاي كودك، نداشتن قانون براي غذا خوردن، رعايت نكردن تنوع در غذا و نرم كردن بيش از حد غذا در بي اشتهايي كودك مؤثر است. پيشنهاد مي‌كنيم مقاله بد غذايي كودك را نيز مطالعه كنيد.

علائم بي اشتهايي در كودكان

كودكان مبتلا به بي‌اشتهايي اغلب وزن كمي دارند و مواد غذايي كمي مصرف مي‌كنند. برخي از نشانه‌هاي ديگري كه همراه با بي‌اشتهايي در كودكان بروز پيدا مي‌كند را نام برده‌ايم:

نشانه‌هاي جسمي

_خستگي

يبوست

بي خوابي

سرگيجه

كم آبي بدن

كاهش فشار خون

نشانه‌هاي احساسي و رفتاري

افسردگي كودكان

فعاليت ورزشي بيش از حد

اجتناب از خوردن غذا در جمع

انزواطلبي كودكان

پايبندي به رژيم غذايي سفت و سخت

دلايل بي اشتهايي كودكان

مسلما براي حل هر مشكلي بهتر است ابتدا دلايل آن را بشناسيد تا با شناخت و آگاهي بهتر براي رفع آن اقدام كنيد. به همين علت در ذيل به علل بي اشتهايي كوكان مي‌پردازيم:

1. بي اشتهايي كودكان ناشي از آهنگ رشد

رشد كودك از شش ماهگي تا پايان يك سالگي به حداكثر خود مي‌رسد و پس از آن آهسته مي‌شود، بنابراين اگر كودك شانزده ماهه شما ديگر غذاهايي كه در دوازده ماهگي مي‌خورد را نمي‌خورد نبايد تعجب كنيد.

2. ارتباط بيماري‌ها با بي اشتهايي كودكان

بيماري‌ها اغلب مي‌توانند باعث بي اشتهايي كودكان شوند. اگر كودك شما از گلو درد، مشكلات معده، اسهال، سردرد، تب، مشكلات گوارشي، يبوست و يا ديگر بيماري‌ها رنج مي‌برد، خيلي طبيعي است كه اشتهايش را هم از دست ‌بدهد، ولي با بازگشت بهبودي، مجدداً اشتهاي خود را به دست مي‌آورد.

3. استرس و فشار رواني

استرس مي‌تواند اثرات منفي مانند از دست دادن اشتها در كودكان داشته باشد. اگر متوجه شديد كودك شما علاقه كمتري به خوابيدن و غذا خوردن دارد، احتمال دهيد كه دچار استرس شده است كه براي رفع آن بايد علت استرس را بررسي كنيد و نسبت به رفع آن اقدام كنيد. براي درمان استرس و اضطراب در كودكان مراجعه به مشاوره كودك ضروري است. برخي از علل در استرس كودكان عبارتند از:

_مسائل خانوادگي، مانند مرگ يكي از عزيزان، مرگ يك حيوان خانگي و يا حتي تولد خواهر و يا برادر

_بحث، دعوا و تنش بين والدين

_ناتواني در برابر فشارهاي مدرسه و يا حتي انتظارات والدين

4. بي اشتهايي كودكان و افسردگي

افسردگي از ديگر عواملي است كه باعث بي اشتهايي كودكان مي‌شود. والدين اغلب فكر مي‌كنند افسردگي يعني داشتن غم و اندوه اما افسردگي در كودكان با نشانه‌هاي متفاوتي مانند پرخاشگر شدن و از دست دادن ميل به غذا بروز پيدا مي‌كند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه افسردگي در كودكان كليك كنيد.

لازم است والدين علائم افسردگي را بشناسند. در صورتي كه بي اشتهايي در كودكان با علائم افسردگي همراه باشد، مي‌توانيد براي تشخيص قطعي از مشاور روانشناس كمك بگيريد. در اين شرايط با درمان افسردگي، بي‌اشتهايي نيز رفع مي‌شود. براي كسب اطلاعات در زمينه علائم افسردگي در كودكان كليك كنيد.

5. اضطراب

اضطراب نيز باعث بي اشتهايي كودكان مي‌شود. بر اشتهاي كودك تأثير منفي دارد. كودكان و نوجوانان ممكن است به دلايل مختلف مانند بي ثباتي شرايط زندگي٬ بي برنامگي و از دست دادن و يا عدم حضور شخص مورد علاقه خود دچار اضطراب شوند.

6. بي اشتهايي كودكان | كم خوني و فقر آهن

يكي از مهمترين علل بي اشتهايي كودكان كم خوني و فقر آهن است. با تغذيه مناسب مي‌توانيد جلوي كم خون كودك را بگيريد؛ در اين شرايط اغلب پزشك مكمل‌هاي غذايي و ويتاميني را تجويز مي‌كند. براي اطلاعات بيشتر مطلب مكمل هاي غذايي كودكان را كليك كنيد.

7. كرم روده

كرم روده باعث بي اشتهايي كودكان شده و ممكن است با اسهال و استفراغ همراه باشد. در مواجهه با اين علائم لازم و ضروري است حتما به پزشك متخصص اطفال مراجعه شود. ساير علل شايع بي اشتهايي كودكان عبارتند از حساسيت، دندان درد، گرمازدگي، واكسيناسيون، برخي دارو‌ها، اجبار يا بي توجهي، انتخاب زمان و مكان نامناسب، درد در برخي اندام‌هاي بدن، احساس خستگي و خواب آلودگي.

8. بي اشتهايي عصبي و ديگر اختلالات مربوط به تغذيه

اغلب بي‌اشتهايي عصبي در نوجوانان ديده مي‌شود اما در كودكان 6 يا 7 ساله نيز امكان بروز دارد. در بي‌اشتهايي عصبي كودك از ترس چاق شدن مقاومت شديدي در غذا خوردن مي‌كند و مقدار زيادي از وزن خود را از دست مي‌دهد.

9. حساسيت غذايي كودكان

گاه علت بي اشتهايي در كودكان مي‌تواند حساسيت غذايي باشد. بيماري‌هايي مانند سلياك مانع از ميل كودك به غذا خوردن مي‌شود. اين بيماري واكنشي است به پروتئين موجود در گندم، جو و چاودار كه باعث ناراحتي معده كودك مي‌شود. 

پيشگيري از بي اشتهايي كودكان

اصولا هميشه پيشگيري بهتر از درمان است لذا ابتداي امر به ارائه راهكارهاي پيشگيرانه مي‌پردازيم:

_ در مورد غذا خوردن با كودك بحث نكنيد و يا كودك را بخاطر غذا نخوردن سرزنش نكنيد.

_ برنامه غذايي را طوري تنظيم كنيد تا زماني كه كودك گرسنه است، غذا بخوريد.

_ اجازه دهيد كودك ميان وعده هم داشته باشد. ميان وعده‌ها را در زمان‌هاي مشخص و فواصل منظم سرو كنيد.

_ كودك را تشويق كنيد فعاليت فيزيكي و بدني داشته باشد.

_ اگر كودك گرسنه نيست او را مجبور نكنيد غذا بخورد. همچنين اصرار به خوردن همه غذا‌ي بشقاب زماني كه كودك ميل ندارد و نمي‌تواند، كار اشتباهي است.

_ وعده‌هاي غذايي را براي كودك جذاب كنيد. شما مي‌توانيد غذا‌هاي سالم را در قالب تصاوير زيبا به عنوان يك غذاي خوشمزه به كودك خود ارائه كنيد.

_ محيطي امن و با آرامش براي كودك ايجاد نماييد. در مقابل كودك از دعوا و ايجاد تنش بپرهيزيد. اگر مشكلاتتان را نمي‌توانيد بين خود حل كنيد، از مشاوره خانواده خدمات تخصصي دريافت نماييد.

درمان بي اشتهايي كودكان

براي درمان بي اشتهايي كودكان بهتر است ابتدا بررسي شود كه كودك مشكل جسماني ندارند، سپس مي‌توانيد با استفاده از روش‌هاي زير بي اشتهايي او ر ا درمان نماييد. براي اطلاع بيشتر از روش‌هاي درمان بي اشتهايي در كودكان كليك كنيد.

• از ماست كم چرب، سبزيجات و ميوه‌هاي تازه، انواع سالاد‌ها استفاده كنيد.
• مصرف تنقلات، شيريني‌ها، نوشابه‌هاي گازدار، سس‌ها و غذاهاي چرب را به حداقل برسانيد.
• از مصرف تنقلات و شيريني‌ها يك ساعت قبل از غذا خودداري كنيد.
• مصرف فست فودها را كنترل كنيد و از آن‌ها به عنوان وعده غذاي اصلي استفاده نكنيد.
• محلول آبليمو، سركه و زنجفيل باعث افزايش اشتهاي كودك مي‌شود.
• بادام زميني محرك اشتها است.
• 30 دقيقه قبل از مصرف غذا كودك را تشويق كنيد آب بنوشد.
• غذاهاي مورد علاقه كودك را تهيه كنيد.
• اگر كودك لج كرده و يا براي رسيدن به هدف خاصي از غذا خوردن امتناع مي‌كند در اين صورت اصرار نكنيد.
• كودك را در تهيه و پخت غذا مشاركت بدهيد.
• درچيدن ميز غذا از سليقه كودك كمك بگيريد.
• كودك را مجبور نكنيد بيش از اندازه غذا بخورد، مي‌توانيد با مقدار كمتر غذاها، پروتئين، كلسيم، آهن و ساير املاح و ويتامين‌هاي ضروري و مورد نياز او را برايش تامين كنيد.
  
  

روش‌هايي براي درمان بي اشتهايي كودكان

1. عادات غذايي سالم براي كودك خود داشته‌باشيد

بگذاريد كودك شما ميزان غذايش را خودش انتخاب كند. غذا را در بشقاب‌هاي كوچك سرو كنيد و به آن‌ها اين فرصت را بدهيد تا براي غذاي بيشتر از شما درخواست كنند.

2. براي فرزند خود الگوي خوبي باشيد

براي اين كه فرزندتان را به غذا خوردن تشويق كنيد، لازم است است براي كودك خود الگوي خوبي باشيد. در صورتي كه تمام اعضاي خانواده انواع غذاهاي سالم را مصرف كنند، كودك نيز به خوردن آن‌ها تشويق مي‌شود و سعي مي‌كند مزه‌ي آن‌ها را امتحان كند.

3. از غذا خوردن لذت ببريد

اگر غذا خوردن لذت بخش باشد، كودك شما تمايل بيشتري براي آن دارد؛ صحبت كردن در مورد مسائل منفي و استدلال گويي را در زمان صرف غذا كنار بگذاريد. بهتر است در زمان غذا خوردن تمام اعضاي خانواده دور هم جمع شوند و محيط شادي را براي كودك ايجاد كنند. هنگام غذا خوردن از بحث و دعوا كردن بپرهيزيد.

4. درمان‌هاي روانشناختي براي والدين

بديهي است كه كودكان معمولا همانند والدين خود رفتار مي‌كنند و از آن‌ها الگو مي‌گيرند. بسيار مهم است كودك، والديني داشته باشد كه به سلامت روان و رفتارهاي خود اهميت داده و سعي در درمان مشكلات روانشناختي خود داشته باشند. والدين افسرده و يا عصباني نمي‌توانند شرايط آرام و بدون استرسي را براي فرزندان خود فراهم كنند.

5. حرف‌هاي كودك را بشنويد

گاه كودك با غذا نخوردن سعي دارد تا مشكلش را بروز دهد، بنابراين گاهي با او حرف بزنيد و به صحبت‌هاي او گوش دهيد، مشكلاتش را بشنويد و به او كمك كنيد تا آن‌ها را برطرف كند. اين كار به كودك كمك مي‌كند تا نگراني‌هايش را كنار بگذارد و اشتهاي بيشتري براي غذا خوردن داشته‌باشد. هرگز او را مسخره نكنيد و مشكلاتش را كوچك نشمريد.

ميان وعده در درمان بي اشتهايي كودكان

كودك نياز دارد در روز 3 وعده غذاي اصلي و 2 ميان وعده بخورد. برخي نمونه هاي ميان وعده هاي سالم عبارتند از:

• پنير كم چرب
• ماست فنجاني
• تكه‌هاي سيب و يا توت فرنگي
• بيسكوييت با كره بادام زميني

اگر كودك شما هنگام نهار غذا نمي خورد، مي‌توانيد مدتي بعد يك ميان وعده مغذي به او بدهيد.

روش‌هاي خانگي در درمان بي اشتهايي كودكان

1. مصرف ليموترش

ليموترش مؤثرترين درمان بي اشتهايي كودكان محسوب مي‌شود. مي‌توانيد ليمو ترش را همراه با ديگر ميوه‌ها و زنجبيل به كودك خود بدهيد. اين كار اشتهاي او را افزايش مي‌دهد. بهتر است آب ليمو ترش را بر روي غذاهاي كودك بريزيد و يا به صورت شربت همراه با آب و عسل به كودك بدهيد.

2. سير

سير به دليل خاصيت آنتي اكسيداني كه دارد از بدن كودك محافظت مي‌كند، كاركرد سيستم گوارش او را بهبود مي‌بخشد و موجب افزايش اشتها مي‌شود. بهتر است زماني كه براي فرزند خود سوپ درست مي‌كنيد مقداري سير هم در آن بريزيد. اين كار به درمان بي‌اشتهايي در كودك كمك مي‌كند.

3. عرق يونجه

مصرف روزانه‌ي عرق يونجه مي‌تواند در درمان بي اشتهايي مؤثر باشد. علاوه بر اين مشكلات روده را نيز برطرف مي‌كند.

4. كاهش استرس

استرس يكي از عوامل اصلي در بروز بي اشتهايي كودكان است. در صورتي كه كودك از موضوعي نگران باشد يا استرس بگيرد، ميلش براي غذا خوردن را از دست مي‌دهد. لازم است نشانه‌هاي استرس در كودك را بشناسيد، علت آن را بيابيد و جهت درمان استرس اقدام كنيد. در اين زمينه مي‌توانيد از مشاور كودك كمك بگيريد.

5. مصرف ويتامين‌ها

مصرف مولتي ويتامين‌ها و مكلمل‌هاي اشتها آور در افزايش اشتها مؤثر است. والدين جهت رشد مناسب كودك بايد مواد غذايي حاوي ويتامين‌هاي C ،D، كلسيم، B12 و زينك را در تغذيه كودك خود جاي دهند.

بي اشتهايي كودكان از چه زماني نگران كننده مي‌شود؟

كودك بعد از دو سالگي نياز كمتري به كالري دارد و به طور طبيعي اشتهايش كم مي‌شود. اما اين بي‌اشتهايي در برخي موارد نگران كننده مي‌شود. در صورتي كه كودك شما در طي 6 ماه گذشته هيچ وزني اضافه نكرده و يا علارغم ميل به غذا خوردن در حال وزن كم كردن است، لازم است با يك متخصص تغذيه كودك صحبت كنيد.  گاه بي‌اشتهايي كودك با علائمي همچون استفراغ، اسهال و يبوست همراه مي‌شود. اين شرايط نيز مي‌تواند نگران كننده باشد. از نشانه‌هاي ديگر مشكل، اين است كه كودك حاضر نمي‌شود غذاي داخل دهانش را قورت دهد و آن را به بيرون تف مي‌كند.

براي دريافت مشاوره در زمينه بي اشتهايي كودكان مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : بي اشتهايي كودكان | دلايل و راه هاي پيشگيري از بي اشتهايي كودكان