روانشناسي سلامت

روانشناسي سلامت مطالعه فرآيند‌هاي روانشناختي و رفتاري در حوزه سلامت، بيماري و مراقبت از سلامتي است. منظور از سلامت، سلامت جسمي است. در واقع مسئله اصلي در روانشناسي سلامت، سلامت روان نيست؛ بلكه سلامت جسم در مركز توجه قرار مي‌گيرد. روانشناسي سلامت عوامل روانشناختي، رفتاري و فرهنگي را بررسي مي‌كند كه با سلامت جسمي و بيماري در ارتباط هستند. فعالان حوزه روانشناسي سلامت باور دارند عوامل روانشناختي مستقيما سلامت را تحت تاثير قرار مي‌دهند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه سلامت روان كليك كنيد.

روانشناسي سلامت در حيطه‌هاي مختلفي فعاليت مي‌كند. اولين حيطه كاري آن، باورها، رفتارها و تغيير رفتارهايي است كه با سلامت مرتبط‌اند. براي مثال شناسايي رفتارهاي پرخطر كه باعث كاهش طول زندگي مي‌شوند. حيطه ديگري كه مورد پژوهش قرار مي‌گيرد بيماري و تجربه بيماري است. مثلا اينكه افراد چگونه با بيماري‌هاي صعب العلاج برخورد مي‌كنند و با آن كنار مي‌آيند. روانشناسي سلامت بين دانشمندان با نام‌هاي ديگري از جمله روانشناسي پزشكي و طب رفتاري معروف است. در اين رشته از روانشناسي نگاه روانشناس به بيماري‌هاي جسماني و اختلالات رواني يك نگاه زيستي رواني اجتماعي است.

هدف روانشناسي سلامت

روانشناسان سلامت از دانش خود براي بالا بردن سلامت عمومي و درك بهتر بيماري‌هايي نظير ايدز، سرطان، آسم و... استفاده مي‌كنند. آن‌ها به خوبي آموزش مي‌بينند تا به افراد براي كنار آمدن با جنبه‌هاي عاطفي و احساسي بيماري خود كمك كنند و براي اين منظور با متخصصان امور پزشكي از قبيل پزشكان، پرستاران، دندانپزشكان و... همكاري مي‌كنند.

علاوه بر شناسايي نقش عوامل روانشناختي در ابتلا به بيماري‌ها و ارائه كمك‌هاي حمايتي به افراد مبتلا و خانواده هايشان، هدف مهم روانشناسي سلامت شناسايي عوامل پيشگيري كننده از بيماري‌ها و بالا بردن سلامت جامعه از طريق طراحي و تغيير سبك زندگي افراد مي‌باشد. آخرين هدف روانشناسي سلامت بالا بردن كارايي سيستم درماني مي‌باشد. مثلا روانشناس سلامت ممكن است به پزشكان آموزش‌هايي در مورد نحوه برخورد صحيح با بيماران يا نحوه منتقل كردن اطلاعات مهم و ناراحت كننده به آن‌ها، بدهد.

موضوعات رايج در روانشناسي سلامت

روانشناسي سلامت به دليل شيوع و اثري كه برخي موضوعات مثل استرس، اعتياد، چاقي بر اجتماع و سلامت روان افراد دارند بيشتر در اين حوزه‌ها فعاليت مي‌كند. در ادامه رابطه هركدام را با سلامت بررسي كرده ايم: 

1. استرس و اضطراب

استرس يكي از مورد توجه‌ترين حيطه‌هاي روانشناسي سلامت مي‌باشد. زماني كه استرس به يك فرد وارد مي‌شود، بدن براي مقابله با عامل خطر شروع به توليد هورمون‌هايي مثل كورتيزول مي‌كند. اين تغييرات بدن باعث مي‌شود فرد بتواند در مقابل خطر از خود دفاع نمايد. اما زماني كه فشار و استرس به صورت روزمره به فرد وارد مي‌شود بدن تدريجا ضعيف شده و وارد مرحله فرسودگي مي‌گردد. در اين زمان شخص در برابر ساير بيماري‌ها و اختلالات رواني به خصوص اختلالات اضطرابي آسيب پذيرتر مي‌شود. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلالات اضطرابي كليك كنيد.

2. اعتياد

اعتياد يكي از رفتارهاي پرخطر است كه مستقيما سلامت را تحت تأثير قرار مي‌دهد. روانشناسان سلامت به افراد كمك مي‌كنند رفتار‌هاي پرخطر خود را كنترل و از عواض آن پيشگيري كنند. براي مثال با ارائه آگاهي درباره مواد اعتياد آور، نقش خانواده و آموزش روش‌هاي پيشگيري اعتياد در كاهش بروز و شيوع اعتياد اثر مي‌گذارند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه مواد اعتياد آور و اهميت خانواده كليك كنيد.

3. اضافه وزن

مديريت وزن و ورزش كردن و تغيير عادات تغذيه اي از قبيل مواردي هستند كه در مقوله سبك زندگي افراد مي‌گنجند. در واقع يك رواشناس سلامت با دست گذاشتن روي چنين مواردي و تغيير دادن سبك زندگي افراد براي پيشگيري از اضافه وزن، بيماري‌ها و بهبود سطح سلامت جامعه مي‌كوشد. 

4. رفتارهاي جنسي پر خطر

كاهش خطر رفتارهاي جنسي يكي ديگر از اهداف روانشناسي سلامت است. در اين راستا روانشناسان به تاثير رفتارهاي پرخطر جنسي و اثر آن‌ها بر سلامت و انتقال بيماري‌هاي مقاربتي مثل ايدز، هرپس و سوزاك مي‌پردازند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه سوزاك كليك كنيد.

مراقبت‌هاي بيمارستاني تحت تاثير تحقيقات روانشناسان سلامت تغييرات گسترده‌اي مي‌كنند كه در ميزان بهبود و روند بهبود بيماران تاثيرات چشمگيري خواهند گذاشت. روانشناسان سلامت با پژوهش و پيدا كردن اين عوامل سعي در بهبود مراقبت‌هاي بيمارستاني دارند.

درمان در روانشناسي سلامت

درمان‌هاي شناختي رفتاري يكي از روش‌هاي قطعي و مؤثر در روانشناسي سلامت است. درمان‌هاي حمايتي و خانواده درماني نيز در صورت مزمن بودن بيماري توسط روانشناسان سلامت مورد استفاده قرار مي‌گيرند. بسياري از بيماري‌هاي جسماني علاوه بر اين كه خود منجر به بروز مشكلات مرتبط با روان مي‌شوند مي‌توانند از آن‌ها نشأت بگيرند. براي مثال مبتلايان به بيماري آسم در هنگام مواجهه با استرس و اضطراب، علائم را به صورت شديدتري تجربه مي‌كنند.

از ديگر نمونه‌هاي ارتباط بين جسم و روان مي‌توان به فشار خون اشاره كرد. به همين دليل در درمان بيماري‌هاي جسماني علاوه بر روش‌هاي پزشكي از روانشناسي سلامت بهره مي‌گيرند. در اين رشته تلاش مي‌شود تا به فرد جهت سازگاري با بيماري‌هاي مزمن جسماني كمك شود و يا از ميزان رنج و درد آن‌ها كاسته شود. همچنين به آن‌ها كمك مي‌شود تا توانمندي‌هاي خود را ارتقا دهند.

خدمات روانشناسي سلامت

علاوه بر موارد گفته شده، روانشناسي سلامت در حوزه‌هاي زير خدمات درماني مختلفي ارائه مي‌دهد:

• درمان‌هاي كمكي در بهبود بيماري‌هاي خود ايمني، كته مغزي، آسم عصبي، صرع، خستگي مزمن، التهاب روده، كم كاري و پركاري تيروئيد و...
• بهره‌مندي از روش‌هاي مختلف در تسكين دردهاي بعد از جراحي، انواع سردردها و ميگرن و دردهاي عضلاني
• كاهش علائم سندرم روده تحريك پذير، تهوع و بي‌اشتهايي، اسپاسم عصبي و سندرم پيش از قاعدگي
• كمك به تقويت سيسستم ايمني و آرام سازي در مواجهه با استرس و اضطراب، روش‌هاي تصوير سازي ذهني جهت كاهش تنش‌هاي رواني
• مشاوره در زمينه بارداري، سقط جنين و يا فرزند خواندگي
• درمان انواع افسردگي. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه علائم و درمان افسردگي كليك كنيد.
• كمك به درمان اختلالات و مشكلات رفتاري كودكان همچون بيش فعالي، اوتيسم، انواع فوبيا و سواس‌ها. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلال وسواس فكري عملي كليك كنيد.
• كمك‌هاي مشاوره‌اي به زوجين و درمان اختلالات جنسي
• ريشه‌يابي اختلالات خواب و درمان آن‌ها با استفاده از تكنيك‌هاي روان درماني و آرام سازي ذهن و بدن

براي دريافت مشاوره در زمينه روانشناسي سلامت مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : روانشناسي سلامت | آشنايي با كليات و حوزه‌هاي فعاليت روانشناسي سلامت