علائم اختلال حركات قالبي

اختلال حركات قالبي در دسته اختلالات تيك طبقه بندي مي‌شود و نشانه‌هاي آن بسيار شبيه تيك‌هاي معمول است كه ممكن است با آن‌ها آشنايي داشته‌باشيد اما شدت علائم اين اختلال نسبت به تيك‌هاي معمول بيشتر هستند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلالات تيك كليك كنيد. در ادامه مهم‌ترين نشانه‌هاي اختلال حركات قالب را ذكر كرده‌ايم:

_رفتار حركتي تكراري، ظاهرا برانگيخته شده و به ظاهر بي هدف (مثل تكان دادن سر يا دست، تكان دادن بدن، كوبش سر، گاز گرفتن خود، ضربه زدن به بدن خويش)

_رفتار حركتي تكراري در فعاليت‌هاي اجتماعي، تحصيلي و فعاليت‌هاي ديگر اختلال ايجاد مي‌كند و ممكن است به صدمه ديدن خود منجر شود.

_شروع اختلال حركت قالبي در اوايل دوره رشد مي‌باشد.

شدت علائم اختلال حركت قالبي

_خفيف: نشانه‌ها با تحريك حسي يا حواس پرتي به راحتي متوقف مي‌شوند.

_متوسط: نشانه ها به اقدامات حفاظتي آشكار و تغيير رفتاري نياز دارند.

_شديد: براي پيشگيري از صدمه جدي، نظارت مداوم و اقدامات حفاظتي ضرورت دارند.

شكل گيري اختلال حركات قالبي

اختلال حركات قالبي معمولاً در طي ۳ سال اول زندگي خود را نشان مي‌دهند. حركات قالبي در دوره طفويت هر كسي وجود دارد و احتمالا در يادگيري مهارت‌هاي حركتي دخيل هستند. در اكثر كودكاني كه داراي روند معمول رشد هستند اين حركات با گذشت زمان از بين مي‌روند و يا متوقف مي‌شوند. اما برخي از كودكان حركات قالبي پيچيده را از خود نشان مي‌دهد كه درصد زيادي از اين حركات قبل از دو سالگي و بقيه را بعد از دو سالگي نشان مي‌دهند.

به صورت كلي شروع حركات قالبي پيچيده ممكن است در اوايل كودكي و يا بعدا در دوره رشد اتفاق بيفتد. حركات قالبي در همه مردم مشاهده مي‌شود اما در افرادي كه در محيط‌هاي محدود كننده زندگي مي‌كنند يا به علت يك اختلال خاص به محروميت حسي دچار شده‌اند، بيشتر مشاهده مي‌شود. همچنين در اين افراد رفتارهاي كليشه اي با شدت بيشتري نمايش داده مي‌شود و احتمال خود آسيب رساني آن‌ها بيشتر است. منظور از محيط‌هاي محدود كننده معمولا محيط‌هاي بيمارستاني يا سازماني است كه در آنها محرك‌هاي اجتماعي و محرك‌هاي محيطي به اندازه كافي وجود ندارد. به نظر مي‌رسد كه حركات قالبي باعث مي‌شود كه افراد داراي سابقه محروميت حسي آرام بگيرند، از برانگيختگي آن‌ها كاسته شود و حتي لذت ببرند.

اختلال حركات قالبي در كودكان مبتلا به اوتيسم

اختلال حركات قالبي يكي از علائم اوتيسم است اما نشانه‌ي قطعي اين بيماري نيست. در صورتي كه اين اختلال در كنار ديگر نشانه‌هاي بروز پيدا كند تشخيص اوتيسم داده مي‌شود. اختلال در مهارت‌هاي ارتباطي و رفتارهاي متقابل كودكان اوتيسم در بيماران مبتلا به اختلال حركات قالبي به آن شدت ديده نمي‌شود. اختلال حركات قالبي زماني تشخيص داده مي‌شود كه علائم آن منجر به بروز آسيب به فرد شود و براي كنترل آن‌ها نياز به درمان وجود داشته‌باشد.

عوامل تشديد كننده اختلال حركت قالبي

از مهمترين عوامل تشديد كننده اختلال حركت قالبي يا اختلال حركت كليشه‌اي مي‌توان به موارد زير اشاره داشت:

عوامل محيطي

گوشه گيري و انزواي اجتماعي مي‌تواند عامل تشديد كننده‌اي براي تحريك خود باشد كه ممكن است باعث حركات قالبي همراه با صدمه زدن مكرر به خود شود. استرس و اضطراب مي‌تواند با تغيير حالات فيزيولوژيكي باعث آغاز يا تشديد حركات قالبي شود. براي اطلاع از اختلال اضطرابي كليك كنيد.

عوامل ژنتيكي و فيزيولوژيكي

حركات قالبي در افراد مبتلا به ناتواني‌هاي عقلاني با شدت مختلف، بيشتر ديده مي‌شود. رفتارهاي مكرر صدمه زدن به خود كه در اختلال حركات قالبي نيز ديده مي‌شوند مي‌توانند ناشي از نشانگان نوروژنتيك باشند. به عنوان مثال، حركات كشيدگي عضلاني قالبي و قطع كردن انگشتان خويش، گاز گرفتن لب، و انواع ديگر صدمه زدن به خود در نشانگان لشنيهان وجود دارند. همچنين رفتارهاي قالبي مي‌توانند از بيماري جسماني دردناك ناشي شوند (مثل عفونت گوش مياني، مشكلات دندان، التهاب معده و مري).

درمان اختلال حركات قالبي

يكي از درمان‌هاي رايج تيك مراجعه به روانشناس براي دريافت مشاوره كنترل استرس است. بنابراين اگر به همراه اين اختلال، علائم استرس را نيز حس مي‌كنيد جهت درمان استرس كليك كنيد. از مهم‌ترين روش‌هاي درماني اختلال حركات قالبي مي‌توان به موارد زير اشاره داشت:

رفتار درماني

به دليل اينكه اكثر حركات قالبي به طور مستمر تقويت شده‌اند در اين روش سعي مي‌شود اين رفتارها تقويت نشوند و در عوض ساير رفتارهاي مناسب جايگزين شوند و تقويت شوند، همچنين اين رفتارها را مي‌توان تنبيه كرد و به اين صورت از فراواني اين رفتارها كاسته مي‌شود. تا به امروز بهترين روش براي درمان حركات قالبي رفتار درماني است. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه رفتار درماني كليك كنيد.

دارودرماني

داروهاي SSRI نشان داده‌اند كه در درمان اختلالات حركات قالبي تا اندازه‌اي موثر واقع مي‌شوند. از داروهاي آنتي سايكوتيك نيز زياد استفاده مي‌شود، اما شواهد تاييد كننده اثر بخشي اندك اين داروها مي‌باشد و همچنين عوارض جانبي آن‌ها نيز زياد است.

براي دريافت مشاوره در زمينه تشخيص و درمان اختلال قالبي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : اختلال حركات قالبي | نشانه ها، علل و نحوه درمان حركات قالبي