اهميت يادگيري رفتار درست با سالمند

داشتن رفتار مناسب با سالمندان نه تنها لطفي در حق آن‌ها نيست بلكه بيش از هر چيز به سلامت روان خود فرزندان و جوانان نيز كمك مي‌كند. براي مثال بسياري از افراد كه از پدر يا مادر سالمند خود نگهداري مي‌كنند تحت فشار رواني بسياري قرار دارند. آن‌ها هر روز شاهد تحليل رفتن يكي از عزيزترين افراد زندگيشان هستند و دائماً نگراني‌هايي را در مورد سلامت او يا كيفيت مراقبت‌ها تجربه مي‌كنند. در اين ميان تغييرات رفتاري كه در دوران سالمندي به سراغ افراد مي‌آيد و عدم آگاهي در مورد چگونگي تعامل با آن‌ها باعث مي‌شود كه فرزندان يا مراقبين تحت فشار مضاعف قرار بگيرند و سلامت رواني خودشان نيز تهديد شود. در حالي كه شناخت بيشتر از دوران پيري و دريافت آموزش مناسب در اين باره به شما كمك خواهد كرد كه علاوه بر كمك به فرد مقابل، خودتان نيز آرامش و رضايت رواني بيشتري را تجربه كنيد.

براي آگاهي بيشتر در زمينه رفتار با سالمند كليك كنيد.

توصيه‌هايي براي رفتار با سالمند

داشتن رفتار درست با سالمندان امري نيست كه به طور خود به خود اتفاق بيفتد. بلكه اين موضوع از شناخت و درك متقابل ناشي مي‌شود و نيازمند پرورش احساس همدلي و افزايش آگاهي در مورد دوران سالمندي است. ما در ادامه به چند توصيه مهم در اين باره اشاره كرده‌ايم.

1- در رفتار با سالمند صبر و همدلي را تمرين كنيد

اولين مسئله‌اي كه در مورد رفتار با سالمندان بايد به آن اشاره كرد لزوم برخورداري از صبر و همدلي كافي است چراكه افراد در دوران پيري داراي ويژگي‌هايي هستند كه مي‌تواند صبر اطرافيان را لبريز كند و احساس ناكامي و ناراحتي را به اوج برساند. از جمله اين ويژگي‌ها مي‌توان به مشكلات جسماني، كندي حركتي، دچار شدن به فراموشي و حواسپرتي، نيازمندي بيشتر به اطرافيان و حساسيت عاطفي بالاتر اشاره كرد.

مواجه شدن با اين عوامل باعث مي‌شود بسياري از افراد صبر و طاقت خود را از دست دهند كه امري طبيعي محسوب مي‌شود. اگر شما هم در چنين شرايطي قرار گرفتيد تلاش كنيد لحظه‌اي خود را جاي فرد سالمند بگذاريد و فقط براي دقايقي تلاش كنيد تا دنيا را از نگاه او ببينيد.

براي مثال وقتي از كندي حركتي او به ستوه آمده‌ايد و خسته شده‌ايد لحظه‌اي بيماري‌هاي او را تصور كنيد و از خود بپرسيد كه چقدر سخت است اگر بخواهيد با وجود آرتريت همچنان فعاليت‌هاي روزمره خود را ادامه دهيد. اين تمرين و به پا كردن كفش ديگري براي چند لحظه به شما كمك مي‌كند تا آرامش بيشتري به دست بياوريد و درك بالاتري از سالمند داشته باشيد. اگر احساس مي‌كنيد كه در حال حاضر دچار هيجانات منفي بسياري هستيد و نمي‌توانيد رفتار خوبي با فرد سالمند داشته باشيد تلاش كنيد كمي به خود زمان دهيد. اندكي فاصله بگيريد و دوباره زماني كه آرام شديد به سوي او بازگرديد.

2- به جاي دستور دادن از درخواست كردن استفاده كنيد

بسياري از افراد، زماني كه مي‌خواهند با سالمندان صحبت كنند همانند كودكان با آن‌ها رفتار كرده و هنگامي كه خواسته‌اي دارند به فرد دستور مي‌دهند. اين رفتار تأثير بسياري منفي بر روحيه سالخوردگان مي‌گذارد و نياز آن‌ها به احترام را پايمال مي‌كند. در نتيجه لازم است كه براي شخصيت آن‌ها ارزش قائل شويد و نگذاريد عزت نفس آن‌ها به خاطر نيازمندتر شدنشان در اين دوره سني پايمال شود.

در نتيجه تلاش كنيد تا بيشتر به نحوه كلامتان دقت كنيد. براي مثال به جاي اينكه به فرد سالمند بگوييد "بايد امروز كمي تحرك داشته باشي"  به او بگوييد "مي‌خواهي امروز كمي بيشتر فعاليت كني تا حال بهتري داشته باشي" شايد فكر كنيد كه اين جملات تفاوت چنداني با يكديگر ندارند. براي همين تفاوت‌هاي ساده براي سالمندان بار معنايي زيادي داشته و در احساس رضايت و عزت نفس آن‌ها تأثير بسزايي مي‌گذارد.

براي اطلاعات بيشتر در زمينه چالش هاي سالمندي كليك كنيد.

3- در رابطه با سالمند ديد بالا به پايين نداشته باشيد

در بسياري از مواقع مراقبت از سالمندان به گونه‌اي پيش مي‌رود كه گويي فرد جوان در يك جايگاه بالاتر و محترم‌تر قرار دارد و همواره با نگاه بالا به پايين در حال دستور دادن است. براي مثال بدون اينكه متوجه باشيد ممكن است دائماً از لفظ "تو" استفاده كنيد. مثلاً بگوييد "تو بايد اين غذا را بخوري" يا "تو بايد ورزش كني" استفاده مداوم از اين الفاظ باعث مي‌شود كه سالمندان احساس كنند در فضايي قرار دارند كه شخصيت و جايگاه اصلي آن‌ها ناديده گرفته شده و آن‌ها دائماً بايد در حال اطاعات باشند. در نتيجه تلاش كنيد تا در گفت‌وگو و ارتباطي كه با سالخوردگان برقرار مي‌كنيد به عنوان يك همراه ظاهر شويد و به فرد عزيزي كه دوران پيري را مي‌گذراند نشان دهيد كه مي‌خواهيد همراه او باشيد.

براي مثال به جاي آنكه به او بگوييد بايد چه كارهايي را انجام دهد بگوييد كه مي‌خواهيد كمكش كنيد و براي بهتر شدن اوضاع در كنار او باشيد. اين لحن مكالمه مسلما احساس بهتري را در فرد سالمند ايجاد مي‌كند و كمتر سلامت روان او را در معرض خطر قرار مي‌دهد.

4- هنگام رفتار با سالمند در جهت توانمندسازي او حركت كنيد

در بسياري از مواقع اطرافيان فرد سالمند به طور ناخواسته با مراقبت‌هاي افراطي خود روز به روز به ناتوان‌تر شدن و ضعيف‌تر شدن او دامن مي‌زنند و فرصت بهبودي را از وي مي‌گيرند در حالي كه دوره سالمندي به معناي ناتواني صرف نيست. بسياري از افراد در دوران پيري همچنان مي‌توانند از پس كارهاي روزمره خود بربيايند و به عبارت ديگر پيري سالم‌تري را تجربه مي‌كنند.

در نتيجه لازم است كه به سالمندان فرصت دهيد كه در صورتي كه مشكل حركتي بسيار جدي ندارند خودشان كارهايشان را انجام دهند. منظور ما از اين جمله اين نيست كه آن‌ها را رها كنيد و به كمكشان نشتابيد اما آنچه اهميت دارد اين است كه در عين حال كه كمك مي‌كنيد اين فرصت را در اختيارشان قرار دهيد كه همچنان فعال بمانند و دائماً همه مسئوليت‌هاي آن‌ها را انجام ندهيد. هرچقدر كه افراد در كهنسالي بيشتر فعاليتشان كاهش يابد زودتر دچار از كار افتادگي مي‌شوند و بيشتر عملكرد خود را از دست مي‌دهند.

5- هنگام رفتار با سالمند مبتني بر آگاهي عمل كنيد

بسياري از بدرفتاري‌ها ناشي از عدم آگاهي و كمبود شناخت انسان‌ها از يكديگر است. دوره سالمندي دوره‌اي با چالش‌هاي بسيار پيچيده است كه بيش از هر دوره‌اي به شناخت نياز دارد. اگر اطرافيان از نيازهاي به خصوص افراد در دوران پيري آگاه نباشند نمي‌توانند درك درستي از آن‌ها داشته باشند و در اين شرايط هردو طرف آسيب مي‌بينند.

براي مثال بسياري از رفتارهاي عجيب و غريب كه از سالمندان سر مي‌زند علامتي از وجود بيماري در آن‌هاست و عمداً اتفاق نمي‌افتد. اگر فرزندان از اين موضوع اطلاع داشته باشند زودتر مي‌توانند براي شروع روند درماني والدين سالمند خود اقدام كنند و درك متقابل بيشتري نيز از او خواهند داشت. براي مثال بيماري آلزايمر در مرحله ابتدايي با بروز نوعي تغيير رفتار در فرد اتفاق مي‌افتد كه در حقيقت نشانه‌اي از يك فروپاشي ذهني قريب الوقوع است.

در اين دوره سالمندان ممكن است دچار بي‌تفاوتي عاطفي شوند، احساس بدبيني شديدي نسبت به اطرافيان خود داشته باشند و كمتر به محيط پيرامون خود اهميت دهند. عدم آگاهي از اينكه اين علائم مي‌توانند آغاز يك اختلال باشند باعث مي‌شود كه بسياري از افراد با سالمندان بدرفتاري كرده و نتوانند به سادگي با آن‌ها سازگار شوند.

سؤالات متداول

- چه عواملي باعث مي‌شود كه افراد در دوران سالمندي دچار افسردگي شوند؟

عوامل بسياري وجود دارند كه مي‌توانند زمينه ساز بروز افسردگي در دوران سالمندي شوند. از جمله مهم‌ترين اين عوامل مي‌توان به از دست دادن حلقه حمايت اجتماعي پيرامون، درگيري با يك بيماري جسمي دشوار، سابقه بروز دوره‌هاي افسردگي در ساير دوره‌هاي زندگي و احساس تنهايي اشاره كرد.

از آنجايي كه افسردگي مي‌تواند مشكلات دوران پيري را افزايش دهد و منجر به سرعت گرفتن روند تخريب زيستي بدن شود بسيار اهميت دارد كه به وضعيت رواني افراد در اين دوره رسيدگي شود. مراجعه به روانشناس و در موارد شديدتر مراجعه به يك روانپزشك مي‌تواند به بهبود افسردگي يا كاهش تأثيرات منفي آن بر زندگي كمك كند.

براي آگاهي بيشتر در زمينه درمان افسردگي كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه رفتار با سالمند مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : رفتار با سالمند چگونه بايد باشد؟