فوليك اسيد چيست؟

فوليك اسيد يك ويتامين از گروه B است كه بدن براي سوخت و ساز به آن نياز دارد. فوليك اسيد يك مكمل بدون نسخه است و با نام‌هاي فولات و B9 نيز شناخته مي‌شود. از فوايد آن مي‌توان به توليد پروتين در بدن، رشد سلول‌هاي عصبي و تقويت سيستم ايمني اشاره كرد و به دو صورت خوراكي و تزريقي موجود مي‌باشد كه صورت خوراكي آن را به راحتي مي‌توان از داروخانه‌ها تهيه كرد.

فوايد فوليك اسيد

همانطور كه گفته شد فوليك اسيد سيستم ايمني بدن را تقويت مي‌كند و به همين دليل بدن را در برابر بسياري از بيماري‌ها همچون مشكلات قلبي، مشكلات مادرزادي، سرطان و پوكي استخوان مقاوم مي‌كند. مصرف آن در دوره بارداري و حتي مدتي قبل از اقدام به بارداري ضروري است. در صورتي كه مادر به ميزان كافي اسيد فوليك مصرف كند، مغز و نخاع جنين به خوبي شكل مي‌گيرد و از نقص‌ها و مشكلات مادرزادي جلوگيري خواهد شد. مادراني كه از اين مكمل به ميزان كافي مصرف نكرده‌اند علاوه بر مشكلات فوق، امكان سقط جنين نيز برايشان وجود دارد.

همچنين اين ويتامين براي بيماري‌هايي همچون آلزايمر، كم شدن بينايي و شنوايي ناشي از افزايش سن، اختلالات خواب، مشكلات پوستي، اختلالاتي همچون افسردگي و دردهاي عضلاني نيز تجويز مي‌شود.

براي اطلاعات بيشتر در زمينه مراقبت هاي قبل از بارداري كليك كنيد.

عوارض عدم مصرف فوليك اسيد

كمبود فوليك اسيد باعث بروز مشكلاتي در بدن فرد مي‌گردد و احتمال ابتلا به سرطان‌هاي روده بزرگ و بيماري‌هاي كبدي يكي از عوارض آن مي‌باشد. همچنين كمبود طولاني مدت آن باعث كم خوني، تورم و قرمزي زبان، مشكلات گوارشي همچون اسهال و مشكلات روحي و رواني مانند افسردگي و اضطراب، مشكلات خواب، ضعف و بي حالي و ريزش موها مي‌شود. از مشكلات جدي‌تري كه ممكن است در اثر كمبود اين ويتامين رخ دهد مي‌توان به خطر سكته قلبي و سكته مغزي اشاره كرد.

مقدار مصرف

در صورتي كه مصرف اين ويتامين با تجويز پزشك و به دليل مشكل خاصي مي‌باشد لازم است كه طبق نظر پزشك معالج مصرف شود. اما ميزان مصرف معمول و توصيه شده فوليك اسيد در گروه‌هاي سني مختلف به شرح زير است.

تولد تا 6 ماهگي: 65 ميكروگرم

7 تا 12 ماهگي: 80 ميگروگرم

1 تا 3 سالگي: 150 ميگروگرم

4 تا 8 سالگي: 200 ميكروگرم

9 تا 13 سالگي: 300 ميكروگرم

14 سالگي به بعد: 300 ميگروگرم

خانم‌هاي شيرده: 500 ميكروگرم

خانم‌هاي باردار: 600 ميكروگرم

نكته مهم اين است كه هر فرد مجاز به مصرف روزانه ميزان مشخص گروه سني خود است. مصرف بيشتر تنها با تجويز پزشك مجاز بوده و در غير صورت امكان بروز مشكل افزايش مي‌يابد.

مصرف فوليك اسيد در چه افرادي ضروري است؟

• زناني كه باردار هستند و يا قصد بارداري دارند.
• زناني كه فرزند مبتلا به اسپينابيفيدا (نقص در تشكيل ستون فقرات به اين صورت كه ممكن است بافت‌هاي عصبي از بدن بيرون زده باشند) دارند و مي‌خواهند براي بارداري مجدد اقدام كنند.
• زناني كه خودشان يا يكي از اعضاي خانواده آن‌ها به اسپينابيفيدا مبتلا هستند و قصد بارداري دارند.
• افراد مبتلا به بيماري‌هاي مزمني همچون آسم، صرع، ديابت، التهاب روده، لوپوس، آرتريت و پسورياز
• افراد مبتلا به كم خوني، سلياك و بيماري‌هاي كبدي
• افراد نيازمند به دياليز

براي شناخت بيشتر در زمينه دوران بارداري كليك كنيد.

اهميت اسيد فوليك در بارداري

فوليك اسيد يكي از مهم‌ترين مكمل‌هاي دارويي براي زنان در سن باروري است. خانم‌هايي كه قصد بارداري دارند لازم است كه به پزشك مراجعه كنند تا شرايط آن‌ها بررسي شود و از مكمل‌ها و ويتامين‌هايي همچون فوليك اسيد استفاده كنند. در صورتي كه مادر به ميزان كافي از اين ويتامين مصرف كرده باشد سيستم عصبي جنين به خوبي شكل مي‌گيرد و امكان ايجاد نقص‌هاي مادرزادي تا حد زيادي از بين مي‌رود. احتمال سقط جنين، مرده‌زايي و زايمان زودرس نيز از دلايل كمبود اين ويتامين است.

چگونگي مصرف فوليك اسيد در بارداري

خانم‌هايي كه قصد بارداري دارند بايد سه ماه قبل از اقدام براي بارداري شروع به مصرف اين ويتامين كنند. اگر كه خانمي متوجه بارداري شد جاي نگراني وجود ندارد اما بهتر است كه هرچه سريع‌تر مصرف اسيد فوليك را شروع كرده و با پزشك نيز مشورت كند چرا كه ممكن است ميزان آهن خون شما كمتر از حد معمول باشد و به دوز بيشتري نياز داشته باشيد. به طور معمول قبل از بارداري و در سه ماه اول، بدن به 400 ميكروگرم فوليك اسيد نياز دارد. ممكن است در سه ماهه دوم و سوم مكمل فرفوليك جايگزين فوليك اسيد شود. به همين دليل بهتر است كه مصرف فوليك اسيد در دوره بارداري تحت نظر پزشك باشد.

اهميت مصرف اسيد فوليك در مردان

تحقيقات نشان داده است كه مصرف اين ماده توسط مردان، بسياري از مشكلات و نقص‌هاي مربوط به لوله‌هاي عصبي همچون اسپينابيفيدا را كاهش مي‌دهد. در گذشته مصرف آن را تنها براي زنان باردار تجويز مي‌كرده‌اند اما امروزه مصرف آن به مرداني كه قصد باروري دارند نيز توصيه مي‌شوند. فوليك اسيد به افزايش كيفيت و حركت اسپرم كمك بسياري مي‌كند.

همچنين به زوجين توصيه مي‌شود كه براي انجام آزمايش‌هاي آمادگي قبل از بارداري باهم مراجعه كنند تا علاوه بر خانم‌ها از آقايان نيز آزمايش‌هايي همچون اسپرموگرام گرفته شود. در اين آزمايش حركت، شكل و تعداد اسپرم‌ها مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد. بسياري از مشكلات مربوط به اسپرم با مصرف مكمل‌هايي همچون زينك، ويتامين D و فوليك اسيد درمان مي‌شود. مطالعات نشان داده است باروري مرداني كه قبل از بارداري همسرشان اين ويتامين را مصرف كرده‌اند، به حد چشم گيري افزايش پيدا كرده است.

تاثير فوليك اسيد بر جنسيت

برخي از افراد تصور مي‌كنند كه با خوردن اين ويتامين مي‌توانند جنسيت فرزند خود را تعيين كرده و پسردار شوند. عوامل زيادي بر جنسيت جنين تاثير مي‌گذارد. از اين عوامل مي‌توان به ژن پدر و مادر و حتي محيط رحم اشاره كرد. فوليك اسيد تاثير بسيار زيادي بر سلامت جنين مي‌گذارد اما تحقيقات علمي نشان داده است كه تاثيري بر جنسيت جنين ندارد.

براي آشنايي بيشتر در زمينه بارداري كليك كنيد.

منابع طبيعي فوليك اسيد

اسيدفوليك به صورت طبيعي نيز در برخي از مواد غذايي يافت مي‌شود كه شامل موارد زير هستند.

_ سبزيجاتي همچون كاهو، اسفناج، گل كلم و كلم بروكلي

_ ميوه‌هايي همچون موز، آووكادو، ليمو، پرتغال، هندوانه، كيوي، عنبه و طالبي

_ حبوبات مانند عدس، نخود، لوبيا چيتي و لوبيا چشم بلبلي

_ شير، زرده تخم مرغ، باميه، مارچوبه، سويا و جگر

نكته: مصرف جگر و قلوه براي زنان باردار توصيه نمي‌شود.

بهترين زمان براي مصرف

پزشكان توصيه مي‌كنند كه اين ويتامين قبل از خوابيدن مصرف شود. ممكن است كه پس از مصرف دارو بر روي معده تاثير بگذارد و مشكلاتي همچون تهوع، يبوست و اسهال ايجاد كند. به همين دليل بهتر است كه آن را بعد از خوردن غذا مصرف كنيد. اين دستورالعمل براي تمام افراد (حتي خانم‌هاي باردار) مي‌باشد. اگر بعد از خوردن آن دچار عارضه‌هاي جزئي شديد، بلافاصله مصرف آن را قطع نكنيد چرا كه بدن پس از گذشت چند روز به آن عادت مي‌كند و عوارض از بين خواهد رفت. براي احتياط مي‌توانيد با پزشك خود مشورت كنيد.

عوارض جانبي

اسيد فوليك مكمل دارويي بي خطري است اما اين امكان وجود دارد كه در اثر مصرف بيش از حد، فرد دچار مسموميت شود. عوارض مسموميت با اين ويتامين شامل موارد زير هستند.

_ درد و كوفتگي تمام بدن

_ مشكلات تنفسي همچون برونكواسپاسم

_ مشكلات پوستي همچون خارش، اريتم و بثورات پوستي

_ كسالت و بي حالي، آنافيلاكسي و اسپاسم آلرژيك نايژه‌اي

عوارض مصرف بيش از حد فوليك اسيد

اين ويتامين فوايد بسيار زيادي دارد و مصرف به اندازه آن به اكثر افراد توصيه مي‌شود. اما مصرف زياد آن نتيجه عكس خواهد داشت و مشكلاتي براي فرد ايجاد مي‌كند. از عوارض مصرف زياد آن مي‌توان به موارد زير اشاره كرد.

_ افزايش رشد تومورهاي سرطاني و پيش سرطاني

_ مشكلات خواب

_ مشكلات پوستي همچون جوش

_ مشكلات معده مانند گرفتگي شكم، گاز معده، اسهال و تهوع

_ مشكلات رفتاري همچون هيجان، بي قراري و تحريك پذيري

_ تشنج و خطر حمله قلبي

موارد منع مصرف

مصرف اين ماده در بيماران مبتلا به آنمي پريشوز كه هنوز تشخيص داده نشده است توصيه نمي‌شود چرا كه در اين صورت علائم بيماري پوشانده مي‌شود. همچنين بيماران مبتلا به آنمي پرشيوز و ديگر آنمي‌هاي مگالوبلاستيك ثانويه به كمبود vitB12 نيز نبايد از فوليك اسيد استفاده كنند.

تداخلات دارويي فوليك اسيد

برخي داروها با اين ويتامين تداخل دارند و باعث بروز عوارض جانبي مي‌شوند. در صورت مصرف داروهاي زير با پزشك خود مشورت كنيد.

_ داروهاي ضد تشنج مانند فني توئين و فنوباربيتال

_ پيريمتامين

 _ قرص‌هاي ضد بارداري

براي آگاهي بيشتر در زمينه قرص هاي ضد بارداري كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه فوليك اسيد مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : فوليك اسيد و تاثير مهم آن بر بارداري ايمن