بيماري تصلب بافت چندگانه يا MS چيست؟

ماده‌اي چرب (ميلين) به دور رشته‌هاي عصبي مغز و نخاع مانند عايقي مي‌پيچد و باعث تسريع انتقال پيام عصبي به نقاط مختلف بدن مي‌شود. در بيماري ام اس (MS) (تصلب بافت چندگانه) سيستم ايمني بدن به ميلين حمله كرده و آن را تخريب مي‌كند در نتيجه عصب آسيب مي‌بيند. اين بيماري معمولا به آهستگي پيشرفت كرده و ممكن است حدود 25 سال طول بكشد. شيوع ام اس در زنان حدودا 3-2 برابر بيشتر از مردان است.

بيماري MS در چه سني بروز پيدا مي‌كند؟

بيماري ام اس (MS) معمولا در سنين 20 تا 40 سالگي بروز پيدا مي‌كند. شيوع آن در كودكان و بزرگسالان بالاي 40 سال كمتر است. اگر عضوي از خويشاوندان درجه يكتان به MS مبتلا باشد، احتمال خطر ابتلا شدن شما بالا مي‌رود.

انواع مختلف بيماري ام اس

افرادي كه به بيماري ام اس (MS) مبتلا هستند حالت‌هاي مختلفي را تجربه مي‌كنند كه در ادامه به توضيح آن مي پردازيم:

1. MS عود كننده _ فروكش كننده

در نتيجه درمانِ افراد مبتلا به تصلب بافت چندگانه عود كننده_ فروكش كننده، علايم بيماري از بين مي‌رود. بروز مجدد نشانه‌ها در حالت عود بيماري رخ مي‌دهد. روند بهبود بيماري در اين مدل، ممكن است براي هفته‌ها و حتي سال‌ها ادامه پيدا كند. حدود 85 درصد از بيماران، به نوع MS عود كننده _ فروكش كننده مبتلا مي‌شوند.

2. بيماري ام اس | MS پيشرونده اوليه (PPMS)

در اين حالت بيماري ام اس (MS) به مرور زمان پيشرفت مي‌كند، افرادي كه به اين نوع از بيماري تصلب بافت چندگانه مبتلا مي‌شوند، دچار نوسان بين حال فروكشي يا عود نمي‌شوند و سير پيشرفت بيماري به صورت حالتي يكنواخت ادامه پيدا مي‌كند.

3. بيماري ام اس | MS پيشرونده ثانويه (SPMS)

در اكثر افرادي كه MS عودكننده_ فروكش كننده را تجربه كردند اين احتمال وجود دارد كه ادامه بيماري به فرم MS پيشرونده ثانويه تبديل شود. در MS پيشرونده ثانويه، عوارضي كه به دنبال حمله MS در بيمار ايجاد مي‌شود در زمان فروكش شدن بيماري، به طور كامل از بين نمي‌رود. روند بيماري به صورت وخيم‌تر شدن عود و فروكش شدن علائم ادامه پيدا مي‌كند و در نهايت ضعف پيشرونده به طور ممتد، ديده مي‌شود.

4. MS پيشرونده _ عود كننده

در حالت MS پيشرونده _ عود كننده، علايم بيماري با گذشت زمان تشديد مي‌شود و بين دوره‌هايي كه با افزايش علائم بيماري همراه است دوره‌هايي از بهبود ديده مي‌شود. اين حالت بسيار نادر است و در فقط 5 درصد بيماران ديده مي‌شود.

علت ابتلا به MS چيست؟

در برخي از نظريه‌ها كمبود ويتامين D يا عفونت ويروسي و ژنتيك را دليل بيماري ام اس دانسته‌اند؛ ولي حفيقت اين است كه علت دقيق بيماري MS مشخص نگرديده است.

علائم بيماري MS چيست؟

از آنجايي كه بيماري ام اس (MS) نوعي بيماري خود ايمني است، شدت علائم در هر فردي متفاوت است. علائم بيماري، در قسمت‌هاي مختلف بدن مي‌تواند بروز پيدا كند. اما بروز تغيير در ادراكات حسي، از اولين علائم بيماري ام اس مي‌باشد.

1. عارضه عضلاني، اسپاسم و بروز مشكلات حركتي

در اثر تخريب سيستم عصبي، اختلالات حركتي و مشكل در راه رفتن، اسپاسم ماهيچه، سست شدن عضلات، عدم هماهنگي، نداشتن تعادل و لرزش بدن ديده مي‌شود.

2. بروز عوارض و مشكلات در بينايي

اعصاب بينايي نيز از بيماري ام اس در امان نيست و غلاف ميلين‌هاي آن مورد حمله قرار مي‌گيرند پس مجموعه اي از نشانه‌ها مانند دوبيني، حركات غير ارادي چشم، التهاب عصب بينايي، تاري ديد، بروز درد به موقع حركت دادن چشم‌ها و از دست دادن بينايي مي‌تواند بروز پيدا كند.

3. بي حسي يا درد از علائم بيماري ام اس

براي بيشتر افرادي كه بيماري ام اس (MS) دارند تجربه بي حسي، درد و لرزش رايج است كه ممكن است در سراسر بدن يا قسمت خاصي بروز پيدا كند. سردرد، درد در صورت و پاها به دليل اسپاسم‌هاي عضلاني نيز غالبا رخ مي‌دهد.

4. بروز مشكلات در عملكرد روده و مثانه

بروز آسيب در مسير سيستم عصبي كه كنترل ماهيچه‌هاي مثانه و روده را برعهده دارند، باعث ايجاد مشكلاتي مانند دشواري در شروع ادرار، تكرر ادرار، عفونت مثانه، بي اختياري، يبوست و اسهال مي‌شود.

5. اختلال در عملكرد جنسي از علائم بيماري ام اس

بيماري ام اس (MS) با بروز مشكلاتي در عملكرد جنسي مانند؛ كاهش ميل جنسي، كاهش حساسيت اندام‌هاي تناسلي، ناتواني در رسيدن به ارگاسم و خشك شدن واژن و درد مقاربتي در زنان همراه است.

6. بروز مشكلاتي در مغز

كاهش دقت و توجه، ضعف در حافظه، افت در توانايي پاسخ دهي يا حل مسأله، افسردگي و نوسانات در خلق، سرگيجه، ضعف شنوايي و تباهي مغز از جمله عوارض بيماري تصلب بافت چندگانه در مغز و سيستم اعصاب است.

بيماري ام اس در زنان

سطح هورمون‌ها بر روي علائم بيماري در زنان تاثير مي‌گذارد. برخي از پزشكان بر اين باورند كه تغيير هورمون‌ها در زنان باعث بروز اين علائم مي‌گردد و برخي ديگر مي‌گويند كه سطح پايين تستوسترون در بروز علائم تاثير گذار است. در هر صورت به قطعيت نمي‌توان علت آن را تعيين كرد و به تحقيقات بيشتري نياز مي‌باشد. تحقيقات نشان داده است كه زنان بيشتر از مردان تحت تاثير‌بيماري ام اس (MS) قرار مي‌گيرند و دليل آن نيز به شرح زير مي‌باشد:

قاعدگي

علائم ام اس در دوره قاعدگي برخي از زنان با شدت بيشتري بروز پيدا مي‌كند. اين شدت مي‌تواند ناشي از پايين آمدن سطح استروژن در دوره قاعدگي باشد. برخي از زنان علائمي مانند خستگي، ضعف، عدم تعادل و افسردگي از خود نشان داده‌اند.

بارداري

بيماري ام اس (MS) بر روي توانايي باروري فرد تاثيري نمي‌گذارد. يعني زنان مبتلا به ام اس مي‌توانند باردار شوند و لذت مادر بودن را تجربه كنند. بررسي‌ها نشان داده است كه علائم ام اس در دوره بارداري ثابت مي‌ماند و بر روند بارداري تاثير منفي نمي‌گذارد. حاد شدن و بازگشت مجدد بيماري پس از زايمان اتفاق مي‌افتد.

يائسگي

برخي از زنان پس از يائسگي علائم ام اس را با شدت بيشتري تجربه مي‌كنند. اين مساله نيز ممكن است مانند قاعدگي به ميزان هورمون استروژن مربوط باشد. با استفاده از هورمون HRT مي‌توان علائم ام اس در زنان يائسه را تا حدي كاهش داد. البته استفاده از اين روش درماني با خطرات احتمالي همچون سرطان سينه، سكته قلبي و سكته مغزي همراه است. اين روش درماني با بررسي و صلاح ديد پزشك معالج انجام مي‌شود. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه ام اس در زنان كليك كنيد.

آزمايش‌هاي تشخيصي در شناسايي ام اس

آزمايش خاص و مشخصي براي تشخيص بيماري ام اس (MS) وجود ندارد. در نهايت پزشكان با بررسي نشانه‌ها و رد ساير بيماري‌هاي مشابه، ام اس را تشخيص مي‌دهند. براي تشخيص قطعي از روش‌هاي تشخيص ديگري نيز استفاده مي‌شود كه عبارتند از:

آزمايش خون: پزشك با بررسي آزمايش خون مطمئن مي‌شود كه علائم و نشانه‌هاي موجود، از مشكلاتي همچون عفونت و التهاب ناشي نمي‌شود.

آزمايش مايع نخاعي كمر: در اين آزمايش كمي از مايع نخاعي فرد از كمر بيرون كشيده مي‌شود و مورد بررسي قرار مي‌‌گيرد. در صورتي كه سطح پروتئين‌ها و گلبول‌هاي سفيد خون كم باشد مي‌توان به ام اس مشكوك شد. در اين آزمايش بيماري‌هاي عفوني كه علائمي شبيه به ام اس دارند نيز تشخيص داده مي‌شود.

MRI: در اين روش از امواج مغناطيسي براي مشاهده اندام‌هاي بدن استفاده مي‌شود. با استفاده از MRI مي‌توانند آسيب ديدگي ميلين سلول‌هاي عصبي را تشخيص دهند. البته آسيب ميلين دليل قطعي ام اس نيست چراكه امكان دارد اين آسيب در اثر مشكلاتي همچون لوپوس و بيماري‌هاي التهابي به وجود آمده باشد. براي تشخيص مرحله بيماري از تزريق ماده رنگي درون وريدي استفاده مي‌كنند.

تست‌هاي تحريكي: با استفاده از تحريك‌هاي ديداري و الكتريكي در اين تست، پاسخ‌هاي ارسال شده از طرف مغز را اندازه گيري مي‌كنند. اين تحريك‌ها از طريق دست و پاهاي فرد انجام مي‌شود.

درمان بيماري ام اس

بيماراني كه براي درمان اقدام نمي‌كنند، به احتمال بيشتري دچار اختلالات حركتي مي‌شوند. در فرآيند درمان براساس نياز بيمار و با صلاح ديد پزشك انواع مختلف داروها مانند اينترفروني، گلاتيرامراستات، ناتاليزوماب، ميتوكسانترون، فومارات دي متيل و... تجويز مي‌شود. اين داروها با توجه به ناحيه‌اي كه آسيب ديده است تجويز مي‌شوند. اما براي درمان مؤثرتر، رسيدگي و توجه به وضعيت رواني بيمار نيز از اهميت زيادي برخوردار است. رفتار صحيح با بيماران ام اس، كاهش استرس و عوامل استرس زا كمك شاياني به درمان بيماري ام اس مي‌كند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه رفتار صحيح با بيماران ام اس كليك كنيد.

گاهي عوامل استرس دروني بوده و نياز به شناسايي توسط يك متخصص دارد. بنابراين دريافت مشاوره روانشناسي براي ارزيابي و درمان اضطراب ضرورت دارد. براي كنار آمدن با فشارهاي رواني ناشي از بيماري مي‌توانيد از مشاوره تلفني فردي كمك بگيريد. 

درمان با استفاده از طب سنتي

در طب سنتي بر اين باورند كه بيماري ام اس (MS) به دليل سردي مغز بروز پيدا مي‌كند. دوره درمان ام اس از طريق طب سنتي 5 تا 7 ماه است و در اين دوره بهبود بسيار زيادي حاصل مي‌شود. مصرف مواد غذايي گرم همچون زيتون، انجير و آناناس بسيار اهميت دارد. قسمت‌هايي از بدن كه دچار بي حسي شده‌اند با روغن زيتون ماساژ داده مي‌شود. همچنين ازاستشمام عطرهاي گرمي همون گل محمدي نيز كمك مي‌گيرند. برخي از گياهان مورد استفاده در طب سنتي عبارتند از:

• زعفران
• گياه جنسينگ
• گياه گزنه
• گياه خرفه
• گياه شاهدانه

همچنين پرهيز غذايي نيز در طب سنتي بسيار اهميت دارد. مواد غذايي سردي همچون تخم مرغ، لبنيات، بادمجان، كافئين و غيره نبايد در طول درمان مورد استفاده قرار گيرند و يا استفاده از آن‌ها به حداقل برسد.

درمان با استفاده از سلول‌هاي بنيادي

در گذشته بيش‌تر از دارو براي درمان بيماري ام اس (MS) استفاده مي‌شد. به اين صورت كه با استفاده از دارو سيستم ايمني بدن سركوب مي‌شد. اما امروزه تحقيقات نشان داده است كه با استفاده از سلول‌هاي بنيادي امكان ترميم سلول‌هاي عصبي وجود دارد. روند درمان با سلول‌هاي بنيادي به صورت زير مي‌باشد:

1_با استفاده از شيمي درماني سيستم ايمني بدن تخريب مي‌شود.

2_سپس سلول‌هاي بنيادي گرفته شده از مغز استخوان فرد، به تدريج تزريق شده و سلول‌هاي عصبي را احيا مي‌كند.

درمان بيماري ام اس از طريق اوزون و اكسيژن تراپي

اوزون و اكسيژن از عناصر طبيعت مي‌باشند و كاركرد آن‌ها به اين صورت است كه سلول‌هاي تخريب شده را با استفاده از اشعه گاما تحريك مي‌كنند. در نتيجه بافت بدن ترميم شده و سيستم ايمني بدن تقويت مي‌شود.

راهكارهاي مؤثر در كاهش علائم ام اس

با استفاده از تغيير سبك زندگي و راهكارهايي بسيار ساده مي‌توانيد علائم بيماري را تا حدي كاهش دهيد. اين راهكارها عبارتند از:

• به اندازه كافي استراحت كنيد تا خستگي و بي حالي ناشي از بيماري كاهش يابد.
• ورزش كردن باعث افزايش قدرت عضلات بدن مي‌شود و به بهبود تعادل شما كمك مي‌كند. ورزش‌هاي هوازي بهترين نوع ورزش براي افراد مبتلا به ام اس مي‌باشد.
• از گرماي زياد خودداري كنيد چرا كه ممكن است باعث ضعف شديد عضلات شود. در صورتي كه اين اتفاق افتاد، هرچه سريع‌تر دماي بدن خود را پايين آوريد تا علائم كاهش يابند.
• مراقب رژيم غذايي خود باشيد. غذاهاي سالم و مغذي به بهبود قدرت عضلات بدن شما كمك مي‌كنند.
• از استرس و اضطراب دوري كنيد. پيشنهاد مي‌كنيم مقاله درمان اضطراب را بخوانيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه بيماري ام اس ( اسكلروز چندگانه ) مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: بيماري ام اس (MS) | نشانه ها، علل و درمان بيماري ام اس