اختلال شخصيت خودشيفته يا نارسيسيسم

اختلال شخصيت خودشيفته يكي از انواع اختلالات شخصيت است. واژه خودشيفتگي يا نارسيسيم از نام مرد زيبا رويي به نام نارسيوس گرفته شده كه با ديدن تصوير خود در آب، عاشق و شيفته خودش شد. اين اسطوره يوناني بسيار مورد توجه ديگران بود ولي با رفتارها و بي تفاوتي‌هايش سبب ناراحتي ديگران مي‌شد. در نهايت نارسيوس بعد از ديدن تصوير خودش در آب دچار غم عشق به خودش شد و در كنار بركه از اندوه جان سپارد.

شخصيت خودشيفته خودش را مركز دنيا مي‌داند و در ذهنش از هر جهت ويژه و خاص است. در واقعيت نيز آن‌ها اكثرا اشخاصي مشهور و موفق هستند، اما شخصيت خودشيفته خود را خيلي فراتر از آن چه واقعا هست (زيباتر، پولدارتر، موفق‌تر و...) مي‌پندارد. شخصيت خودشيفته احساسات و مشكلات ديگران را ناديده مي‌گيرد؛ گويي او تنها كسي است كه لياقت مورد توجه بودن را دارد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه ديگر اختلال شخصيت كلاستر B كليك كنيد.

علل ابتلا به اختلال شخصيت خودشيفته

بر اساس تحقيقات انجام شده هنوز علت اصلي ابتلا به اختلال شخصيت خودشيفته شناخته نشده است. اما مشخص شده كه عوامل بيولوژيكي، اجتماعي و رواني در بروز اين اختلال نقش دارند. بسياري از روانشناسان معتقدند كه اختلال شخصيت خودشيفته نتيجه تربيت غلط دوران كودكي است. ناز پرورده كردن بيش از حد و يا بر عكس مورد بي توجه بودن كودكان، منجر به بروز شخصيت خودشيفته مي‌گردد. 

كودكاني كه مورد بي توجهي يا آزار اذيت قرار گرفته‌اند، به طور غريضي خود محوري را براي بقاي‌شان انتخاب مي‌كنند. اين كودكان فكر مي‌كنند كه در مراقبت از خود تنها هستند. پس مي‌توان گفت كه خودشيفتگي نتيجه غفلت، سواستفاده يا آسيب روحي وارد شده به كودك توسط والدين و ديگران است. بسياري از صفات و ويژگي‌هاي شخصيت خودشيفته در طول مراحل طبيعي رشد رخ مي‌دهد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه ديگر اختلالات شخصيت كليك كنيد.

علائم اختلال شخصيت خودشيفته

معمولا فرد خودشيفته، در كار و شغلش فردي موفق و در انظار عمومي مهربان و بخشنده به نظر مي‌رسد. آنها اغلب دوستاني خواستني و شريك زندگي ايده آلي به نظر مي‌آيند و بيرون رفتن با آن‌ها بسيار لذت بخش است. اما زماني كه پاي تفاوت در ديدگاه و نظرات در ميان باشد، متوجه مي‌شويد كه او تنها به نظرات خودش اهميت مي‌دهد. در هر بحثي مجبور به كوتاه آمدن خواهيد بود و اگر فكر مي‌كنيد كه تغييري در نگرش او ايجاد كرده‌ايد، تنها به اين دليل است كه او مي‌خواهد شما اينطور برداشتي داشته باشيد. در ادامه برخي خصوصيات شخصيت خودشيفته را شرح داده ايم:

1. گوش دادن يك طرفه

در زمان گفتگو با فرد خود شيفته تنها گفته هاي خودش مهم هستند، گفته هاي شما را قطع كرده و به شما اجازه صحبت نمي دهد. در تصميم گيري ها به نظرات بقيه اهميت نداده و او تنها كسي است كه درست مي گويد. نظرات ديگران را با لحني توهين آميز نفي يا رد مي كند. براي جلوگيري از مورد سوءاستفاده واقع شدن بايد نحوه برخورد و رفتار با شخصيت‌هاي خودشيفته را ياد بگيريد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه رفتار با شخصيت هاي خودشيفته  كليك كنيد.

2. خود شيفته مركز تمام اتفاقات است

شخصيت خود شيفته خود را بهتر، جالب‌تر، جذاب‌تر و مهم‌تر از بقيه مي‌داند. اگر در حين صحبت طرف مقابل در حال حرف زدن باشد، فرد خودشيفته در حرف‎ها به نكته اي مربوط به خود اشاره مي‌كند تا مجددا خود را در كانون بحث قرار دهد. وقتي كه چيزي را بخواهد حتما بايد بدستش بياورد و اصلا اهميتي ندارد كه ديگران چه فكري در مورد او مي‌كنند.

3. قانون فقط براي ديگران است

بيمار خودشيفته اعتقاد دارد كه به اقتضاي منافع‌اش، به انجام هر كاري مجاز است. با وجود ديگران در صف، نوبت را رعايت نمي‌كند. از پرداخت ماليات با تقلب شانه خالي مي‌كند چون در ديد او قوانين وضع شده تنها براي ديگران هستند.

4. اختلال شخصيت خودشيفته | انتقاد را تحمل نمي كنند

شخصيت خود شيفته به راحتي از انتقاد ديگران رنجيده مي‌شود. او انتظار دارد كه همواره مورد تحسين و تمجيد اطرافيان قرار بگيرد. اگر از او انتقاد شود، احساساتشان جريحه دار شده و به سرعت مقابله به مثل مي‌كند. خودشيفته در نگاه اول فردي با اعتماد به نفس بالا به نظر مي‌رسد ولي با كوچكترين بازخورد منفي باد غرورش خالي مي‌شود. 

5. اگر مشكلي پيش بياييد مقصر ديگران هستند

شخصيت خودشيفته عذر خواهي نكرده يا به اشتباهاتشان اعتراف نمي‌كند. چون اعتقاد دارد كه والاتر از ديگران است، پس ملامت و سرزنش را در شان خود نمي‌بيند. چنانچه از اين فرد انتظار داشته باشيد كه سهم خودشان را در مشكلي بگويد، به شدت عصباني مي‌شود.

6. خيلي سريع عصباني مي شوند

در صورتي كه شرايط باب ميل آن‌ها پيش نرود، به سرعت عصباني شده و كنترل خود را از دست مي‌دهند. زندگي با اين افراد بسيار سخت است و توصيه مي‌شود كه قبل ازدواج با چنين فردي حتما از مشاوره ازدواج استفاده كنيد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه مشاوره ازدواج كليك كنيد. 

اختلال شخصيت خودشيفته چگونه تشخيص داده مي‌شود؟

همانطور كه گفته شد تشخيص اين اختلال به عهده فرد متخصص است. روانشناس پس از ارزيابي دقيق وضعيت و مشاهده علائم اختلال، وضعيت جسمي و سابقه پزشكي فرد را نيز بررسي مي‌كند. هيچ آزمايش خاصي در جهت تشخيص اختلالات شخصيت وجود ندارد و تنها با بررسي و ارزيابي وضعيت رواني فرد قابل تشخيص است. به طور معمول، روانشناسان از سوالات خاص و تست‌هاي مخصوص در اين زمينه استفاده مي‌كنند. افراد مبتلا به اختلال شخصيت خودشيفته، وجود مشكل را در خود قبول ندارند و به همين دليل براي درمان مراجعه نمي‌كنند. اين افراد معمولا از طرف اطرافيان ارجاع داده مي‌شوند.

پيامدهاي اختلال شخصيت خودشيفته

اين افراد خود را برتر از ديگران مي‌دانند. متكبر هستند و رفتار تحكم آميزي دارند و در عين حال از ديگران انتظار احترام و تحسين دارند. زماني كه نيازهاي ناممكن‌شان برآورده نشود، به طور عجيبي دچار غم و اندوه و افسردگي شده از دارو و مواد مخدر به عنوان راهي براي رهايي از ناراحتي استفاده مي‌كنند. در صورتي كه قصد ازدواج با چنين فردي را داريد، بهتر است كه مقاله  ازدواج با شخصيت هاي خودشيفته را مطالعه نماييد.

تشخيص افتراقي

اين اختلال با ساير اختلالات شخصيت همچون اختلال شخصيت ضد اجتماعي و مرزي همپوشاني دارد. حتي ممكن است تمام اين اختلال‌ها همزمان در فرد وجود داشته باشد و به همين دليل تشخيص آن بسيار سخت و دشوار است. افراد خوشيفته نسبت به افراد مرزي، آشفتگي و اضطراب كمتري را تجربه مي‌كنند و به اندازه آن‌ها خودكشي و خودزني ندارند. اختلال شخصيت خودشيفته و ضد اجتماعي نيز شباهت بسيار زيادي به هم دارند. هردوي آن‌ها خودخواه هستند به ديگران توجهي ندارند. شخصيت‌هاي ضد اجتماعي رفتار تكانشي همچون مصرف مواد و رانندگي‌ها پرخطر دارند در حالي كه شخصيت‌هاي خودشيفته خود را منحصر به فرد و بي همتا تلقي مي‌كنند.  

درمان اختلال شخصيت خود شيفته

مطالعات نشان مي دهد كه بسياري از مبتلايان، مي‌دانند كه خودشيفتگي دارند و حتي به خودشيفته بودن خود افتخار مي‌كنند؛ پس معمولا به دنبال درمان نمي‌روند. روش درمان مشخصي براي همه افراد داراي اختلال شخصيت خوشيفته وجود ندارد اما برخي از روش‌هاي درماني وجود دارد كه به شرح زير مي‌باشد:

1. روان درماني

روان درماني يكي از بهترين و موثرترين روش‌ها در درمان اختلالات شخصيت است. مخصوصا در روان درماني‌هاي بلند مدت، فرد با مشكلات و ويژگي‌هاي شخصيتي خودش آشنا شده و رفته رفته به اصلاح و تغيير رفتارش منجر خواهد شد. 

2. دارودرماني

دارو درماني جزو روش‌هاي موثر براي درمان اختلال شخصيت خودشيفته (نارسيسيم) محسوب نمي‌شود. اما گاهي از دارو براي كاهش رفتارهاي آزار دهنده فرد استفاده مي‌شود. در صورت وجود اعتياد بايد همزمان براي درمان اعتياد و درمان اختلال شخصيت خودشيفته اقدام كرد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه درمان اختلال شخصيت خودشيفته كليك كنيد.

سخن آخر

اختلال شخصيت خودشيفته، قابل پيشگيري نيست اما مي‌توان با مداخله و درمان زودهنگام براي افراد مستعد، علائم و ويژگي‌هاي آن را تا حد بسيار زيادي كاهش داد. در اين صورت فرد ياد مي‌گيرد كه چگونه برخورد كند و شخصيتش با وجود اين اختلال منعطف‌تر خواهد شد. شما در هر جايي كه هستيد مي توانيد از خدمات مشاوره تلفني و مشاوره حضوري مركز مشاوره روانشانسي حامي هنر زندگي بهرمند شويد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه درمان اختلال شخصيت خودشيفته يا نارسيسيسم مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: اختلال شخصيت خودشيفته | از علائم تا درمان نارسيسيسم