شخصيت چيست و اختلال شخصيت به چه معناست؟ 

شخصيت به آن دسته از ويژگي‌هاي رفتاري گفته مي‌شود كه بسيار فراگير بوده و نسبت به ساير ويژگي‌ها از ثبات بيشتري برخوردار است. شخصيت افراد معمولا از دوران نوجواني و اوايل بزرگسالي شكل گرفته و به مرور زمان تحكيم مي‌شود. با اين تفاسير اختلالات شخصيت به وضعيتي مي‌گويند كه در آن فرد به صورت طولاني مدت الگوهاي رفتاري نابهنجاري را از خود نشان مي‌دهد كه اين الگوها با انتظارات و تصورات فرهنگي هم‌خواني چنداني ندارد.

رفتارهاي فرد مبتلا به اختلال شخصيت، انعطاف ناپذير و فراگير است. از نوجواني يا همان اوايل بزرگسالي آغاز شده، در طول زمان ثابت باقي مي‌ماند و باعث ناراحتي يا افت عملكرد جدي در جنبه‌هاي مختلف زندگي فرد مي‌شود. روابط بين فردي مهم ترين حوزه‌اي است كه افراد مبتلا به اختلالات شخصيت در آن با مشكلات جدي رو به رو مي‌شوند.

ميزان شيوع اختلالات شخصيت 

اختلالات شخصيت يكي از مشكلات روانشناختي رايج در بين جمعيت عمومي محسوب مي‌شود كه در بسياري از موارد افراد درگير، براي درمان هيچ اقدامي نمي‌كنند. بررسي‌ها نشان داده از بين افراد بستري در بخش‌هاي روان پزشكي، در حدود 40 تا 70 درصد آن‌ها در كنار مشكل اصلي خود به يكي از اختلالات شخصيت نيز مبتلا هستند. در بين جمعيت عمومي مراجعه كننده به مراكز روانشناختي نيز معمولا 30 تا 40 درصد مراجعان، يك تشخيص مرتبط با اختلالات شخصيت دريافت مي‌كنند.

سير اختلالات شخصيت در طول زمان 

الگوهاي رفتاري موجود در اختلالات شخصيت معمولا در طول زمان نسبتا ثبات مي‌مانند. در اين ميان برخي از انواع اختلالات شخصيت نظير شخصيت مرزي و ضد اجتماعي معمولا با افزايش سن كم رنگ‌تر شده يا فروكش مي‌كنند. در مقابل به نظر مي‌رسد كه چنين سيري براي برخي اختلالات شخصيت نظير وسواسي- جبري و اسكيزوتايپي صدق نكرده و معمولا افراد با گذر سن، مشكلات خود را با علائم و شدت بيشتري تجربه مي‌كنند.

علل دچار شدن به اختلالات شخصيت

بر اساس پژوهش‌هايي كه در زمينه آسيب شناسي و علت يابي اختلالات شخصيتي انجام شده مي‌توان گفت كه علت واحدي براي بروزاين اختلالات وجود ندارد. بلكه فرض مي‌شود مجموعه علل و عوامل مختلفي در تعامل با يكديگر در اين زمينه نقش دارند. از جمله عللي كه تاكنون به عنوان عوامل تاثيرگذار در ايجاد اختلالات شخصيتي شناخته شده مي‌توان به عوامل زيستي نظير وجود تفاوت‌هايي در ساختمان مغزي، عوامل ژنتيكي، تجربه رويدادهاي ناخوشايند در دوران كودكي نظير خشونت خانگي، مواجهه با سبك‌هاي فرزندپروري نامناسب والدين و الگوبرداري از سبك رفتاري والديني كه خود به اختلالات شخصيت مبتلا هستند، اشاره كرد.

اختلالات شخصيت و ارتباط بين فردي 

همان طور كه گفته شد بيشترين مشكلي كه افراد دچار اختلال شخصيت در زندگي تجربه مي‌كنند، پيرامون ارتباط با ديگران است. در نتيجه شما در رابطه با اين افراد همواره با چالش‌هاي متعددي مواجه خواهيد شد. با توجه به نوع اختلال شخصيتي كه فرد از آن رنج مي‌برد، نوع مشكلات ارتباطي نيز متفاوت خواهد بود. براي مثال فردي كه به اختلال شخصيت پارانويا مبتلاست، دائما به هر چيزي مشكوك شده و براي هر چيزي راستي آزمايي‌هاي طولاني مدت را در دستوركار قرار مي‌دهد. در ارتباط شخصي و عاطفي نيز هرگز به طور كامل به فرد مقابل اعتماد ندارد به طوري كه اين مسائل مي‌تواند واكنش‌هاي منفي را در فرد مقابل برانگيزد.

به طور كل اين افراد به دليل تعارض‌هاي دروني كه احساس مي‌كنند، دائما به خود و نيازهايشان متمركز بوده و نمي‌توانند طرف مقابل و نيازهاي او را در نظر بگيرند. همين امر زمينه ساز تجربه تعارض‌ها ومشكلات مختلف در رابطه شده و احتمال بروز شكست‌هاي عاطفي را افزايش مي‌دهد.

دسته بندي اختلالات شخصيت

قبل از معرفي انواع اختلالات شخصيت، لازم است با دسته بندي علمي آن آشنا شويد. در زير دسته بندي اختلالات شخصيت و ويژگي هر كدام از دسته‌ها آورده شده است. اختلالات شخصيت را در سه گروه زير طبقه بندي مي‌كنند:

_ اختلالات شخصيت كلاستر A : افراد مبتلا به اين نوع اختلالات اغلب نامتعارف به نظر مي‌رسند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلالات شخصيت كلاستر A كليك كنيد.

اختلالات شخصيت كلاستر B : افرادي غير قابل پيش بيني، نامتعادل و هيجاني هستند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلالات شخصيت كلاستر B كليك كنيد.

اختلالات شخصيت كلاستر C : افرادي مضطرب و هراسان به نظر مي‌رسند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلالات شخصيت كلاستر C كليك كنيد.

در هر كلاستر چند شخصيت وجود دارد كه با ويژگي‌هاي مشتركي شناخته مي‌شوند.

اختلالات شخصيت كلاستر A : 
اختلال شخصيت پارانوئيد
اختلال شخصيت اسكيزوئيد
اختلال شخصيت اسكيزوتايپال

اختلالات شخصيت كلاستر B :
اختلال شخصيت مرزي
اختلال شخصيت خودشيفته
اختلال شخصيت نمايشي
اختلال شخصيت ضداجتماعي

اختلالات شخصيت كلاستر C :
اختلال شخصيت وسواسي جبري
اختلال شخصيت اجتنابي
اختلال شخصيت وابسته

اختلال شخصيت پارانوئيد ( بد گمان)

مشخصه اصلي براي تشخيص اختلال شخصيت پارانوئيد يا بدگماني، شكايت و عدم اعتماد اين افراد به ديگران و بدبيني مداوم و كلي آن‌هاست. افراد مبتلا به بيماري اختلال شخصيت پارانوئيد مسئوليت احساسات و رفتار خود را به عهده نمي‌گيرند و هميشه ديگران مقصر اشتباهات خود مي‌دانند. آنان هوس‌هاي شديد و افكارغير قابل قبول در مورد خودشان را به ديگران نسبت مي‌دهند.

درمان اينگونه افراد بسيار مشكل است زيرا اگر احساس كنند كه ديگران قصد كمك به او را دارند يا او را ضعيف مي‌پندارند، بسيار آشفته مي‌شوند. افراد پارانوئيد و بد گمان معمولا از مكانيسم دفاعي فرافكني استفاده مي‌كنند به اين صورت كه افكار و تكانه‌هاي خود را قبول نكرده و آن را به ديگران نسبت مي‌دهند. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد اين اختلال مي‌توانيد مقالات زير را مطالعه نماييد:

نحوه برخورد با شخصيت پارانوئيد

زندگي و ازدواج با شخصيت پارانوئيد

درمان اختلال شخصيت پارانوئيد

اختلال شخصيت اسكيزوئيد

شخصيت اسكيزوئيد معمولا گوشه گير، نامتعارف و منزوي شناخته مي‌شود. اين افراد در جامعه منزوي بوده و حالات عاطفي محدودي دارند. اسكيزوئيدها افرادي درون گرا بوده يا به قول معروف سرشان در لاك خودشان است. اين افراد معمولا سرد، بي تفاوت و غير معاشرتي هستند و ترجيح مي‌دهند به صورت انفرادي و در محيط‌هايي كه رقابت وجود ندارد، كار كنند.

از نظر جنسي شخصيت اسكيزوئيد با مشكل مواجه مي‌شود و در بعضي مواقع زندگي جنسي خود را در خيال طي مي‌كند. مردان اسكيزوئيد ممكن است تن به ازدواج ندهند اما زنان اسكيزوئيد معمولا ازدواج مي‌كنند. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد اين اختلال مي‌توانيد مقالات زير را مطالعه نماييد:

نحوه برخورد با شخصيت اسكيزوئيد

زندگي و ازدواج با شخصيت اسكيزوئيد

درمان اختلال شخصيت اسكيزوئيد

اختلالات شخصيت | اختلال شخصيت اسكيزوتايپال

شخصيت‌هاي اسكيزوتايپي بسيار غير معمول به نظر مي‌رسند و افكار و عقايد مخصوص به خود را دارند. اين افراد مدام در تفكرات ماورايي خود هستند و واقعيت را به سخره مي‌گيرند. نحوه صحبت كردن آن‌ها به نحوي است كه شايد تنها خود متوجه منظورشان شوند. اين افراد داراي افكار خرافاتي بوده و فكر مي‌كنند كه قدرت فكري ويژه و غيبگويي دارند و مي‌توانند به صورت خيالي با ديگران رابطه بگيرند. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد اين اختلال مي‌توانيد مقالات زير را مطالعه نماييد:

نحوه برخورد با شخصيت اسكيزوتايپال

زندگي و ازدواج با شخصيت اسكيزوتايپال

درمان اختلال شخصيت اسكيزوتايپال

اختلالات شخصيت | اختلال شخصيت ضد اجتماعي

به اختلال شخصيت ضد اجتماعي، شخصيت مردم ستيز نيز گفته مي‌شود. اين افراد قوانين و هنجارهاي اجتماعي را رعايت نكرده و برخلاف قوانين موجود عمل مي‌كنند. اين اختلال بيشتر در مناطق فقير نشين و پرجمعيت ديده مي‌شود. مسائلي مانند فكر كردن به خودكشي و دروغ گفتن، دعوا و درگيري، فرار از خانه يا مدرسه و انجام اعمال غير قانوي از جمله مواردي است كه از اوايل كودكي با اين افراد همراه مي‌باشد. شخصيت ضد اجتماعي به مسائل رفتاري توجهي ندارد و رفتارهايي مانند كودك آزاري، همسر آزاري و بي قيد و بندي جنسي در آن‌ها ديده مي‌شود. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد اين اختلال مي‌توانيد مقالات زير را مطالعه نماييد:

نحوه برخورد با شخصيت ضداجتماعي

زندگي و ازدواج با شخصيت ضداجتماعي

درمان اختلال شخصيت ضداجتماعي

اختلالات شخصيت | اختلال شخصيت مرزي

شخصيت مرزي عواطف و رفتار ناپايداري دارد و در دسته روان پريش قرار مي‌گيرد. اختلال شخصيت مرزي در زنان بيشتر از مردان ديده مي‌شود. اين افراد در يك لحظه خوشحال، در لحظه بعد افسرده، لحظه‌اي نزاع طلب و لحظه‌اي ديگر هيچگونه احساسي ندارند و چرخش سريع احساسات در رفتار آنان كاملا قابل مشاهده است. آن‌ها اكثرا احساس پوچي و بي حوصلگي مي‌كنند.

حملات روان پرشي كوتاه مدت نيز در شخصيت مرزي ديده مي‌شود. اين افراد غير قابل پيش بيني بوده و از تنهايي بسيار هراس دارد. به دليل فرار از تنهايي به دنبال رابطه مي‌گردند و حتي ممكن است با افراد غربيه ارتباط برقرار كنند و دچار بي بند و باري شوند. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد اين اختلال مي‌توانيد مقالات زير را مطالعه نماييد:

نحوه برخورد با شخصيت مرزي

زندگي و ازدواج با شخصيت مرزي

درمان اختلال شخصيت مرزي

اختلالات شخصيت | اختلال شخصيت نمايشي

افراد مبتلا به اختلال شخصيت نمايشي به راحتي با ديگران ارتباط برقرار كرده و در حين صحبت كردن ژست هاي خاصي مي‌گيرند. اين افراد نمي‌توانند دلبستگي عميقي براي مدت طولاني حفظ كنند و داراي روابط سطحي با ديگران هستند.

شخصيت‌هاي نمايشي همواره سعي در جذب نظر اطرافيان به خود را دارند ولي اگر در جلب كردن نظر بقيه موفق نباشند و مورد توجه و تحسين قرار نگيرند، بسيار ناراحت شده و ديگران را سرزنش مي‌كنند. معمولا زنان نمايشي به آنورگاسمي و مردان نمايشي دچار ناتواني جنسي مي‌شوند. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد اين اختلال مي‌توانيد مقالات زير را مطالعه نماييد:

نحوه برخورد با شخصيت نمايشي

زندگي و ازدواج با شخصيت نمايشي

درمان اختلال شخصيت نمايشي

اختلالات شخصيت | اختلال خودشيفته يا نارسيستيك

شخصيت خودشيفته يا نارسيستيك خود را شخصيت بسيار مهمي تلقي كرده و به شكلي افراطي و اغراق آميز احساس شايستگي  و توانمندي مي‌كند. اين افراد خود را شخصيت منحصر به فردي مي‌دانند و معتقدند كه ديگران بايد به شيوه‌هايي خاص با آن‌ها رفتار كنند.

شخصيت خودشيفته انتقاد پذير نبوده و نمي‌تواند با ديگران همدلي كند. او معمولا از سوي ديگران طرد شدهو مشكلات شخصي و بين فردي زيادي دارد. از دست دادن توجه و محبت ديگران فشار رواني زياد را به او وارد مي‌كند. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد اين اختلال مي‌توانيد مقالات زير را مطالعه نماييد:

نحوه برخورد با شخصيت خودشيفته

زندگي و ازدواج با شخصيت خودشيفته

درمان اختلال شخصيت خودشيفته

اختلالات شخصيت | اختلال شخصيت دروي گزين

افراد داراي اختلال شخصيت دوري گزين نسبت به طرد شدن از جمع بسيار حساس هستند. با اينكه تمايل به برقراري ارتباط را ديگران دارند، اما به خاطر ترس از طرد شدن، گوشه گيري را ترجيح مي‌دهند. تنها وارد ارتباطاتي مي‌شوند كه احتمال انتقاد و طرد شدن وجود نداشته باشد.

شخصيت دوري گزين معمولا در برقراري رابطه با ديگران مشكل دارد. در هنگام صحبت كردن، هراسان و آشفته به نظر مي‌رسد؛ زيرا به خود اطمينان ندارند و از اعتماد به نفس پاييني برخوردار مي‌باشند. بيشتر به مشاغل حاشيه اي پرداخته و معمولا پيشرفتي دركارشان مشاهده نمي‌شود. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد اين اختلال مي‌توانيد مقالات زير را مطالعه نماييد:

نحوه برخورد با شخصيت اجتنابي

زندگي و ازدواج با شخصيت اجتنابي

درمان اختلال شخصيت اجتنابي

اختلالات شخصيت | اختلال شخصيت وابسته

شخصيت وابسته با صفت مهر طلب بودن توصيف مي شود. ترس از تنهايي و بي پنهايي، وابستگي او را به ميزان زيادي افزايش مي‌دهد. از آنجايي كه اين افراد نمي‌توانند به تنهايي در جامعه علمكرد مناسبي داشته باشند، دچار فقدان عزت نفس و خود كفايي مي‌شوند. آن‌ها توانايي انجام كارها و پروژه‌هاي انفرادي را ندارد و در صورت انجام هم مدام به دنبال تاييد گرفتن يا دلگرمي از جانب ديگران هستند. اگر فردي كه به آن وابسته هستند به مدت طولاني غايب باشد، دچار افسردگي مي‌شوند. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد اين اختلال مي‌توانيد مقالات زير را مطالعه نماييد:

نحوه برخورد با شخصيت وابسته

زندگي و ازدواج با شخصيت وابسته

درمان اختلال شخصيت وابسته 

اختلالات شخصيت | اختلال شخصيت وسواسي – جبري

شخصيت وسواسي_جبري داراي ويژگي‌هايي مانند يكدندگي، سرسختي، عدم توانايي در تصميم گيري، نظم و تربيت بيش از حد است. يك محدوده بسته دارند و با توجه به شخصيتشان اكثرا خود را درگير قواعد و قوانين نظم و ترتيب مي‌كنند. انعطاف پذير بوده و از نظر ديگران افراد رسمي و جدي به نظر مي‌رسند؛همين نكته باعث مي‌شود كه ديگران از آنان فاصله بگيرند. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد اين اختلال مي‌توانيد مقالات زير را مطالعه نماييد:

نحوه برخورد با شخصيت وسواسي جبري

زندگي و ازدواج با شخصيت وسواسي جبري

درمان اختلال شخصيت وسواسي جبري

درمان اختلالات شخصيت و ميزان اثرگذاري روش‌هاي مختلف 

شواهد و بررسي‌هاي موجود نشان مي‌دهند اختلالات شخصيت در فرايند روان درماني كم‌تر از ساير اختلالات به درمان پاسخ مي‌دهند. با اين حال پژوهش‌ها بيانگر اين نكته هستند كه درمان‌هاي روان شناختي طولاني مدت نظير درمان‌هاي روان تحليلي، تأثيرگذاري بيشتري دارند و افرادي كه اين درمان‌ها را تجربه مي‌كنند ميزان تغييرات بيشتري را گزارش مي‌دهند. با اين حال به طور كلي شواهد پژوهشي در مورد درمان ارجح براي اين اختلالات بسيار محدود است. چراكه بسياري از افراد مبتلا به اين اختلالات، اصلاً در درمان وارد نمي‌شوند و يا مشاركت كافي از خود نشان نمي‌دهند. به همين خاطر جامعه آماري چندان بزرگي در دست محققان نيست تا بتوانند به طور دقيق ميزان اثربخشي درمان‌هاي مختلف را به طور مجزا گزارش كنند.

دارو درماني براي اختلالات شخصيت

استفاده از داروها در درمان اختلالات شخصيت، معمولا كاربرد كم‌تري دارد. با اين حال در اختلال اسكيزوتايپي كه نشانه‌هايي از بروز يك اختلال روان پريشي قريب الوقوع نظير اسكيزوفرني نيز وجود دارد، استفاده از داروهايي نظير ضد روان پريشي‌ها مي‌تواند كمك كننده باشد. هم چنين تجويز ضد افسردگي‌ها و تثبيت كننده‌هاي خلقي براي مبتلايان به اختلال مرزي كه اكثرا با اختلالات ديگري نظير افسردگي دوقطبي همراه مي‌شود نيز در كنترل وضعيت بيمار تاثير مي‌گذارد.

مشاوره اختلالات شخصيتي

همانطوري كه ديديد اختلالات شخصيتي داراي طيف‌ها و دسته‌هاي متفاوتي هستند و به شكل‌هاي مختلف نمايان مي‌شوند. لازم به ذكر است بر اساس اين مقاله نمي‌توانيد يك نتيجه قطعي در مورد اختلالات شخصيتي خود يا افراد ديگر بگيريد و حتما براي تشخيص لازم است كه از يك متخصص كمك بگيريد. 

در صورتي كه احساس مي‌كنيد، هر كدام از ويژگي‌هاي گفته شده در اين مقاله را داريد؛ حتما با يك روانشناس صحبت كنيد. متخصصان كلينيك مشاوره روانشناسي هنر زندگي آماده پاسخگويي به سوالات شما هستند.

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلالات شخصيت مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: اختلالات شخصيت | مشاوره اختلالات شخصيت از نشانه ها تا درمان