خشم در كودكان

خشم، برانگيختگي و هيجان شديد است كه به هنگام بروز ناكامي و محرك‌هاي نامناسب محيطي در كودك ايجاد مي‌شود. خشم و پرخاشگري به شكل‌هايي مانند دعوا و آزار ديگران در كودكان نمايان مي‌شود. در صورتي كه خشم كودكان مورد غفلت قرار گيرد، مي‌تواند سبب طرد شدن فرد از جانب هم‌سن و سالان، افت تحصيلي و اشكال در سلامت رواني در بزرگسالي شود. والدين در صورت اطلاع از راهكارهاي كنترل خشم در كودكان مي‌توانند نحوه كنترل خشم در كودكان بياموزند.

براي آگاهي بيشتر در زمينه اختلالات رفتاري كودكان كليك كنيد.

كنترل خشم در كودكان

والدين مي‌توانند با استفاده از راهكارها و تكنيك‌هايي، خشم در كودكان را كنترل و مديريت كنند. با استفاده از تكنيك‌هايي كه در ادامه بيان شده است مي‌توانيد به كودك در مديريت خشم خود كمك كنيد.

1- آموزش تمايز ميان احساس و رفتار براي كنترل خشم كودك

خشم در انسان يك احساس طبيعي و سالم است اما درك تفاوت موجود ميان احساس و رفتار پرخاشگرايانه براي كودكان به خصوص در سنين پايين‌تر دشوار است. به كودكان بايد آموزش دهيد تا بتوانند بر روي احساسات خود نامي بگذارند. به عنوان مثال هنگامي كه خشمگين مي‌شوند به آنان بياموزيد كه به احساسي كه تجربه مي‌كنند خشم مي‌گويند.

همچنين بايد به كودك خود آموزش دهيد كه عصباني شدن ايرادي ندارد ولي كتك زدن دوستان ممنوع است. به كودكان كمك كنيد تا به اين درك برسند كه زمان احساس خشم، كنترل رفتار خود را داشته باشند. رفتارهاي پرخاشگرايانه مي‌تواند از چند حس متنوع نشئت بگيرد. به عنوان مثال در زماني كه كودك احساس غم، خجالت زدگي، گناه و ترس را داشته باشد ممكن است رفتارهاي پرخاشگراينه از او سر بزند.

بهترين راه براي آموزش تفاوت ميان احساس و رفتار اين است كه در طي زمان و به دفعات با كودك در مورد احساساتي كه با خود دارد صحبت كنيد. كودك شما در طي اين فرايند به درك بهتر و دقيق تري از احساسات خود مي‌رسد و مي‌تواند تا حد زيادي از بروز رفتارهاي پرخاشگرايانه‌اش جلوگيري نمايد.

2- الگوي خوبي براي مديريت و كنترل خشم باشيد

از آنجايي كه كودكان همواره به دنبال تقليد رفتار والدينشان در زمينه‌هاي متفاوت هستند؛بهترين روشي كه مي‌توان مديريت و كنترل خشم را به كودك آموخت اين است كه به او نشان دهيد كه در مواقع خشم چگونه برخوردي داريد. اگر كودك شاهد عصبانيت شما باشد، همين كار را تكرار خواهد كرد. اما اگر او ببيند كه شما با احساسات خود به شيوه‌اي مهربانانه برخورد مي‌كنيد و كنترل آن را در اختيارتان داريد، او نيز به اين روش احساسات خود را كنترل خواهد كرد.

لازم به ذكر است كه نبايد كودك را در معرض بسياري از مشكلات دوران بزرگسالي خود قرار دهيد. تنها همين كه او شاهد باشد كه خشم خود را مديريت مي‌كنيد كافي است. به مواقعي كه دچار احساس ناكامي شديد اشاره كنيد تا كودك متوجه شود كه بزرگسالان هم دچار خشم مي‌شوند. همچنين مي‌توانيد با صحبت كردن در مورد احساسات خود با كودك، به او بياموزيد كه او نيز در مورد احساساتش با شما صحبت كند. همچنين زماني كه در حضور كودك عصباني شديد و كنترل رفتار خود را از دست داديد، مسئوليت رفتار خود را بپذيريد و معذرت خواهي كنيد و بگوييد كه به جاي پرخاشگري بايد چه كاري را انجام مي‌داديد.

3- داشتن قانون براي عصبانيت

همه خانواده‌ها قوانين نانوشته‌اي دارند كه مي‌گويد كدام رفتارها شايسته و پسنديده است و كدام رفتارها غير قابل قبول مي‌باشد. در برخي خانواده‌ها داد و بي داد كردن، بالا رفتن صدا و كوبيده شدن در اهميتي ندارد و در برخي ديگر نيز اين رفتارها قابل قبول نيست.

قوانين خانه خود را بنويسيد و انتظارتان را در آن به طور كامل مشخص كنيد. قابل ذكر است كه داشتن رفتاري محترمانه در زمان بروز خشم بايد محور اصلي اين قوانين باشد. مواردي مانند پرخاشگري، فحش، شكستن وسايل خانه و توهين را در قوانين خود لحاظ كنيد. هيچ كس در خانه حق ندارد در زمان عصبانيت وسايل خانه را پرتاب كند يا بشكند و يا با حرفايي كه مي‌زند ساير اعضاي خانواده را اذيت كند.

براي اطلاعات بيشتر در زمينه پرخاشگري كودكان كليك كنيد.

4- آموزش مهارت‌هاي مقابله‌اي سالم براي كنترل خشم كودك

كودكان نياز دارند تا نحوه برخورد صحيح با خشم را بياموزند. به جاي اين كه او را منع و يا تنبيه كنيد، به او بياموزيد كه در اين شرايط چه رفتارهايي را بايد انجام دهد. به عنوان مثال به جاي اينكه به او بگوييد كه برادرت را كتك نزن به او آموزش دهيد كه در زمان عصبانيت بايد چه رفتاري داشته باشد. به او بگوييد كه دفعه بعدي كه عصباني شدي حرف بزن يا به جاي كتك زدن برادرت چه كارهاي ديگه‌اي مي‌توانستي انجام بدي؟ با انجام اين كار به كودك خود نحوه مديريت و استراتژي كنترل خشم خود را مي‌آموزيد.

همچنين مي‌توانيد براي كودك خود يك جعبه كنترل خشم كودك بسازيد. در اين جعبه اشيايي كه به كودكتان كمك مي‌كند تا آرام شود را قرار دهيد. اين اشيا مي‌توانند عكس، لوسيون‌هايي با بوي خوشايند، آهنگ‌هاي آرام بخش و... باشد كه در زمان نياز به آرامش ذهن و بدن كودكان كمك كنند.

5- كودك را با عواقب رفتارش روبه‌رو كنيد

زماني كه كودك از قوانين خانه در مورد رفتارهاي پرخاشگرايانه تبعيت مي‌كند او را با نتايج رفتار خوبش روبه‌رو كنيد. به عنوان مثال سيستم پاداش دهي مي‌تواند انگيزه كودك را در استفاده از مهارت‌هاي مديريت و كنترل خشم كودكان تقويت كند. همچنين زماني كه كودكي قوانين را زير پا بگذارد، او را با عواقب رفتاري كه داشته است مواجه كنيد. اين عمل مي‌تواند به صورت خارج كردن او از موقعيت، محروم كردن از مزايا و جبران با انجام كارهاي خانه صورت گيرد.

6. بازي درماني 

در واقع بازي درماني روش موثري براي كنترل خشم در كودكان است كه والدين و معلمان مي‌توانند در مدرسه و خانه از آن استفاده كنند. به طور مثال در بازي بادكنك‌هاي خشم كه كودك با تركاندن بادكنك‌ها اين فرصت را به خود مي‌دهد تا خشم خود را تخليه كند. همچنين كودك در اين بازي خشم خود را مي‌بيند، مي‌شنود و حتي لمس مي‌كند. همچنين مي‌توانيم از او درباره احساسش بپرسيم. با اين شيوه بازي، كودك ياد مي‌گيرد كه خشم چگونه ممكن است در فردي جمع شود سپس منفجر گردد و به ديگران آسيب برساند. روش انجام اين بازي به اينگونه است كه بادكنكي را به كودك بدهيد تا باد كند و سپس با وسيله‌اي آن را بتركاند. توجه داشته باشيد وسيله‌اي كه با آن كودك بادكنك را منفجر مي‌كند آسيب‌زا نباشد.

مشاوره تربيت كودك براي مديريت و كنترل خشم در كودكان

اگر كنترل عصبانيت و خشم در كودكان خارج از كنترل شده باشد بايد از كمك‌هاي حرفه‌اي و مشاوره كودك استفاده نماييد. متخصص كودك مي‌تواند احتمال به وجود آمدن هر مشكل در سلامت روان كودك را از بين ببرد و در برنامه ريزي درباره نحوه مديريت و كنترل خشم در كودك به شما كمك كند. مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي آماده است تا با استفاده از خدمات مشاوره حضوري و مشاوره تلفني كودك خود پاسخگويي سوالات شما باشد. 

براي آشنايي بيشتر در زمينه مشاوره كودك كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه نحوه مديريت و كنترل خشم در كودكان مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: كنترل خشم در كودكان | نحوه مديريت و كنترل عصبانيت در كودك