يكي از چالش‌هايي كه مادران بعد از تولد نوزاد خود با آن مواجه مي‌شوند تغذيه كودك است. زمان شروع غذاي كمكي نوزاد و نوع آن يكي از سؤالات مادران در ماه‌هاي اوليه زندگي فرزندشان است. شير مادر تا حدود دو سالگي براي كودك مورد نياز است اما در سنين مختلف نسبت شير مادر به همراه غذاي كمكي تغيير پيدا مي‌كند. بنابراين بهتر است در انتخاب نوع، مقدار غذاي كمكي و زمان شروع آن با متخصص مشورت كنيد. با اين حال به توضيحاتي درباره غذاي كمكي كودك در ماه‌هاي مختلف، انتخاب بهترين نوع غذا و خطرات احتمالي آن پرداخته‌ايم پس تا انتها همراه ما باشيد.

منبع: شروع غذاي كمكي نوزاد 

شروع غذاي كمكي نوزاد در كنار شير مادر يا شير خشك

شير مادر بين 4 تا 6 ماه نخست زندگي كودك كاملا نياز تغذيه‌اي كودك را برطرف مي‌كند. گاهي ممكن است به هر دليلي از جمله مشكل در سينه مادر يا بيماري او و يا وزن كم كودك بر اساس نمودار رشدي، شير خشك جايگزين شير مادر شده يا به عنوان غذاي كمكي استفاده شود. نوزاد تا سن 4 تا 6 ماهگي هرگز نبايد با چيزي غير از شير مادر يا شير خشك تغذيه شود، مگر در مواردي كه به دلايل خاص ممكن است پزشك تجويز ديگري داشته باشد. بعد از 6 ماهگي نياز تغذيه‌اي كودك فقط با شير مادر برطرف نشده و لازم است از غذاي كمكي براي كودك استفاده شود.

براي شناخت بيشتر در زمينه مشاوره كودك كليك كنيد.

بهترين زمان براي شروع غذاي كمكي نوزاد

شروع غذاي كمكي زودتر از 4 تا 6 ماهگي مي‌تواند باعث مشكلات رشدي جدي شده و كودك را مستعد بيماري‌هايي در بزرگسالي كند. از سن 4 تا 6 ماهگي مي‌توان تغذيه كودك با غذاي كمكي را آغاز كرد. در كشورهاي مختلف هنجارهاي متفاوتي براي سن شروع غذاي كمكي وجود دارد. در ايران معمولا از 6 ماهگي و با مشورت متخصص غذاي كمكي در برنامه غذايي نوزاد قرار مي‌گيرد. توانايي كودك در صاف نشستن و بالا گرفتن سر، توانايي در كنترل دقيق‌تر حركات دهان و زبان و رسيدن به وزني معادل دو برابر وزن تولد از عواملي هستند كه پزشكان با مشاهده آن‌ها شروع غذاي كمكي نوزاد را به والدين توصيه مي‌كنند.

توصيه مي شود بين تغذيه با يك غذاي جديد تا غذاي جديد بعدي دو تا سه روز فاصله در نظر گرفته شود. در صورتي كه كودك غذاي جديد را نپذيرفت بر آن اصرار نكنيد. مي‌توان غذاي جديدي را كه كودك نپذيرفته بعد از چند روز مجددا امتحان كرد. در ادامه به بيان غذاهاي كمكي در ماه‌هاي مختلف خواهيم پرداخت.

غذاي كمكي در ماه هفتم 

توجه داشته باشيد كه در اين ماه همچنان غذاي اصلي كودك شير مادر است. مي‌توانيد براي شروع از فرني با آرد برنج استفاده كرده و سپس حريره بادام را نيز به برنامه كودك اضافه كنيد. در صورتي كه براي اولين مرتبه غذايي به كودك مي‌دهيد توجه داشته باشيد كه ابتدا به ميزان بسيار كم كودك از غذا استفاده كند و به مرور غذاي او را اضافه كنيد تا اگر كودك حساسيتي به غذا داشت با مشكل مواجه نشويد. در هفته پاياني اين ماه مي‌توانيد از تخم مرغ، ماست و سوپ نيز استفاده كنيد.

غذاي كمكي در ماه هشتم 

در اين ماه مي‌توانيد از سوپ نيز بهره ببريد. نكته‌اي كه بايد به آن توجه داشته باشيد اين است كه به سوپ كودك نمك اضافه نكنيد، بگذاريد مواد به خوبي پخته شوند و از اضافه كردن اسفناج به غذا قبل از يكسالگي خودداري كنيد. همچنين مي‌توانيد به مراتب مواد مختلفي مانند هويج، سيب زميني و بلغور گندم را به سوپ كودك اضافه كنيد.

غذاي كمكي در ماه نهم 

در ماه نهم مي‌توانيد حبوبات را نيز به غذاي كودك اضافه كنيد. توجه داشته باشيد كه حبوبات را به خوبي خيس كرده و بگذاريد كاملا پخته شوند. استفاده از آب ميوه‌هاي طبيعي بعد از مصرف غذا نيز مي‌تواند به هضم غذاي كودك و نيروي مشوقي براي خوردن غذا استفاده گردد.

غذاي كمكي در ماه دهم 

در اين ماه از خود ميوه براي غذاي كمكي استفاده كنيد. همچنين در اواخر اين ماه مي‌توانيد كته به همراه آب گوشت، مرغ و ماهي به غذاي كودك اضافه كنيد. توجه داشته باشيد كه ميوه‌ها كاملا شسته شوند و در صورت استفاده از پروتئين‌ها، آن‌ها را از مكاني مطمئن تهيه فرماييد.

غذاي كمكي در ماه يازدهم و دوازدهم

با توجه به اشتهاي كودك به ميزان و مقدار غذا بيفزاييد. در صورتي كه كودك به همراه خانواده بر سر يك سفره مي‌نشيند، از دادن غذاي افراد بزرگسال به علت داشتن مواد افزودني، نمك و غذاهاي سرخ كرده بپرهيزيد.

انتخاب غذاي كمكي براي شروع غذاي كمكي نوزاد

غذاهاي متنوعي براي شروع تغذيه كمكي وجود دارند كه مي توان از هر كدام از آن‌ها استفاده كرد. به طور مثال سرلاك يكي از غذاهايي است كه معمولا براي شروع پيشنهاد مي شود اما اين به آن معنا نيست كه فقط سرلاك براي شروع تغذيه كودك مناسب است. هر غذايي كه با مشورت پزشك براي شروع مناسب تشخيص داده شده مي‌تواند اولين غذاي كمكي كودك باشد.

پوره سيب زميني، فرني، سرلاك، حريره بادام و آب سوپ از رايج ترين غذاهاي كمكي براي شروع تغذيه كودك در ايران هستند. بعضي ميوه‌ها و سبزيجات، ماست و غذاهاي گوشتي نيز بسته به شرايط كودك و تشخيص پزشك ممكن است استفاده شوند.

براي اطلاعات بيشتر در زمينه غذاي كمكي براي كودك كليك كنيد.

مقدار غذاي كمكي

بعد از 6 ماهگي تا يك سالگي حدود 30 تا 50 درصد از نياز تغذيه‌اي كودك از غذاهاي كمكي و باقي آن از شير مادر تأمين مي‌شود. مقدار غذاي كمكي كاملا بستگي به شرايط كودك شما دارد كه بايد با مشورت پزشك تعيين شود. معمولا تغذيه كمكي در 3 تا 5 وعده و در هر وعده بين 4 تا 6 قاشق چايخوري توصيه مي‌شود. با افزايش سن كودك تعداد وعده‌ها و مقدار هر وعده بايد تحت نظارت پزشك افزايش پيدا كند تا پاسخگوي نياز تغذيه‌اي كودك باشد.

شروع مصرف مولتي ويتامين به عنوان غذاي كمكي نوزاد

مولتي ويتامين‌ها از همان نوزادي به عنوان غذاي مكمل مورد استفاده قرار مي‌گيرند. معمولا پزشكان توصيه مي‌كنند به نوزاد قطره مولتي ويتامين داده شود كه اين قطره تنها موردي است كه علاوه بر شير مادر يا شير خشك مي‌تواند در تغذيه نوزاد استفاده شود. علاوه بر قطره مولتي ويتامين پزشكان قطره يا شربت آهن را نيز پيشنهاد مي‌كنند و معمولا 15 قطره يا 1.5 ميلي ليتر به صورت روزانه مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

غذاي جامد

بين 8 تا 10 ماهگي و زماني كه كودك گرفتن اشياء، گذاشتن آن‌ها در دهان و حركات دهاني شبيه جويدن را شروع مي‌كند زمان مناسبي براي شروع تغذيه او با غذاهايي كمي سفت‌تر است. غذاهايي در اندازه كوچك كه جويدن آن‌ها ساده تر باشد، در اين سنين از طرف پزشكان توصيه مي‌شوند. پنير، تخم مرغ، سيب زميني آب پز و تكه‌هاي كوچك و نرم گوشت و ماهي از غذاهايي است كه مادران در اين سن مي‌توانند به فرزند خود بدهند.

بين 10 ماهگي تا يك سالگي زماني كه كودك دندان‌هاي بيشتري داشته و توانايي گرفتن قاشق را به دست مي‌آورد، غذاهاي كامل‌تري را مي‌تواند مصرف كند. سبزيجات پخته و غذاهاي تركيبي مثل ماكاروني در اين سنين مي‌تواند با مشورت با پزشك در برنامه غذايي كودك جاي گيرد. والدين با آگاهي بر مراحل رشد كودك يك ساله بهتر مي‌توانند براي تغذيه او تصميم گيري نمايند.

براي آشنايي بيشتر در زمينه رشد كودك يك ساله كليك كنيد.

زمان تغذيه كمكي

تغذيه كمكي تا قبل از دو سالگي بايد بعد از شير مادر به كودك داده شود. شير مادر تا يك سالگي هنوز بيشترين نياز كودك را تأمين مي‌كند و تا دو سالگي بخش مهمي از تغذيه اوست كه نبايد تحت تأثير غذاي كمكي از حجم آن كم شود. فوائد شير مادر به قدري است كه تمامي متخصصين به تغذيه كودكان توسط شير مادر هم عقيده هستند. 

براي اطلاعات بيشتر در زمينه فوائد شير مادر كليك كنيد.

براي شروع غذاي كمكي به نوزاد چه غذايي بايد بدهيم؟

غذاي كمكي بايد در ابتداي شروع رقيق بوده و به صورت تدريجي به غلظت آن اضافه شود. خوردن غذاي غليظ در شروع تغذيه كمكي براي كودك با دشواري همراه است. با اين روش تدريجي كودك مي‌تواند ياد بگيرد كه غذاي غليظ را بخورد و غذاي جامد را بجود. كودك معمولا بين 9 تا 12 ماهگي مي‌توانند از انگشتان خود براي برداشتن قطعات كوچك غذا و به دهان بردن آن‌ها استفاده كند. والدين در اين سن مي‌توانند قطعات كوچك غذا را در اختيار كودك قرار دهند تا بتواند بدون كمك والدين خودش از آن‌ها استفاده كند.

خطرات شروع غذاي كمكي نوزاد

هر چند اين موضوع دور از ذهن است اما شروع غذاي مكمل نيز ممكن است خطراتي بر اساس زمان شروع و نوع غذا داشته باشد. بهترين راه براي دور ماندن از اين خطرات مشورت با يك متخصص است تا برنامه غذايي مناسبِ شرايط كودك ارائه دهد. 

شير مادر تحت حفاظت سيستم ايمني بدن مادر، مصونيت بالايي در مقابل ويروس‌ها و باكتري‌ها دارد اما غذاي كمكي مي‌تواند به راحتي آلوده شود. دستگاه گوارش كودك هنوز قدرت كافي براي مقابله با عوامل بيماري زا را ندارد و خطر ابتلا به بيماري‌هاي گوارشي، عفونت و اسهال بعد از شروع غذاي كمكي افزايش مي‌يابد.

در صورتي كه كودك يا خانواده او سابقه حساسيت دارند، لازم است تا حداقل سه روز از شروع يك غذاي جديد، از دادن غذاي جديد ديگر خودداري شود. غذاهايي مثل بادام زميني، شير گاو، عسل، انواع توت، كيوي و خربزه احتمال بالاتري براي ايجاد حساسيت دارند و بهتر است تا يك سالگي مورد استفاده قرار نگيرند.

غذاي كمكي در صورتي كه بيشتر از نياز يك وعده كودك تهيه شده است بايد حتما در يخچال نگهداري شود. استفاده از غذايي كه بيشتر از 24 ساعت از توليد آن مي‌گذرد ممكن است براي كودك خطرناك بوده و باعث مسمويت شود. براي اطمينان خاطر از برنامه غذايي، زمان شروع غذاي كمكي و چگونگي از شير گرفتن كودكتان مي‌توانيد با دريافت مشاوره كودك از مركز حامي هنر زندگي ارتباط حاصل نماييد. 

براي آشنايي بيشتر در زمينه از شير گرفتن كودك كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه تغذيه نوزاد و غذاي كمكي كودك مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: شروع غذاي كمكي نوزاد