يكي از مسائلي كه در دوران نوجواني از اهميت بالايي برخوردار است رشد مغز و شكل گيري ساختارهاي مغزي است. در اين دوران علاوه بر رشد جسمي و رواني، مغز نوجوان نيز با رشد همراه است كه اين مسئله مي‌تواند منجربه آشفتگي‌هاي رفتاري و هيجاني شود. به طور مثال بسياري از والدين شكايت مي‌كنند كه فرزندانشان از آن‌ها دوري مي‌كنند و تمايلي به برقراري ارتباط با خانواده ندارند و يا بسيار پرخاشگر هستند. بايد توجه داشته باشيد كه در اين ميان نقش والدين بسيار پر رنگ است چراكه با آگاهي از تغييرات دوران نوجواني مي‌توانند بيشتر نوجوان خود را درك كرده و با اهميت دادن به تغذيه و مصرف برخي مواد ضروري و كاهش خطرات محيطي به رشد بهتر نوجوان خود كمك كنند و در كنار آن به كاهش تنش ميان خود بپردازند. با توجه به اهميت اين موضوع در ادامه به بررسي بيشتر آن خواهيم پرداخت. 

منبع: رشد مغز

ساختار مغز نوجوانان چگونه است؟

ابتدايي‌ترين بخش مغز ساقۀ مغز نام دارد. اين بخش از مغز مسئوليت كنترل عملكردهاي پايه‌اي، مانند هوشياري، تنفس، فشار خون و درجه حرارت بدن را بر عهده دارد. در بالاي ساقه مغز، بخش عاطفي است كه به آن دستگاه ليمبيك مي‌گويند. وظيفه دستگاه ليمبيك، كنترل هورمون‌ها، حافظه و همچنين واكنش‌هاي عاطفيِ خودكار و ناخودآگاه است.

در نگاهي عميق تر ميليون‌ها سلول عصبي در مغز انسان وجود دارد. بخش زيادي از اين سلول‌ها هستۀ مغز را شكل مي‌دهند. آميگدال از هسته‌هاي اصلي مغز در كنترل خشم، ترس و احساسات جنسي نوجوانان نقش دارد. آميگدال وضعيت امن، هيجان انگيز و يا خطرناك را به طور ناخودآگاه به بدن خبر مي‌دهد، در نتيجه عكس العمل غيرارادي را در پي دارد. تفاوتي كه در عملكرد نوجوان وجود دارد، تغييرات مداوم در آن مي‌باشد.

براي اطلاع بيشتر از عملكرد نيمكره هاي مغزي كليك كنيد.

تسلط آميگدال (مغز عاطفي) و رشد مغز در نوجواني

قشر پيش پيشاني (بخش تصميم گيرنده و برنامه ريزي مغز) هنوز در ساختار مغز نوجوانان به طور كامل رشد نكرده، پس مغز عاطفي تسلط بيشتري دارد. به همين دليل نوجوانان در هنگام مواجهه با مسائل، بيشتر عاطفي برخورد مي كنند. در حالي كه بزرگسال دائما در حال كشمكش ميان بخش عاطفي و قشر پيش پيشاني خود مي‌باشد.

به طور مثال فرض كنيد در حال رانندگي هستيد و ماشيني از شما سبقت مي‌گيرد. در چنين شرايطي مغز يك بزرگسال انتخاب‌هايش را سبك و سنگين مي‌كند. با خود مي‌گويد "بگذار من هم از او سبقت بگيرم و تلافي كنم"، اما بعد با خود فكر مي‌كند كه اگر پليس جريمه‌اش كند و يا تصادف كند چه مي‌شود. در نهايت طبق شخصيتي كه در او شكل گرفته دست به انتخاب مي‌زند. اما نوجوان در مواجه با اين مسئله به احتمال خيلي زياد دست به عمل هيجاني و احساسي مي‌زند كه نشان دهنده ويژگي بارز دوران نوجواني است. 

براي اطلاع بيشتر در زمينه ويژگي هاي نوجوان كليك كنيد.

تغييرات و رشد مغز در نوجواني

مغز نوجوان بر اثر تغييرات هورموني، نيازها و تجربيات جديد، تغيير و بازسازي مي‌كند. سرعت انتقال اطلاعات در دوران نوجواني شتاب مي‌گيرد و مسيرهاي تازه‌اي در مغز ايجاد مي‌شوند. در اين شرايط ممكن است مسائل طبق روال عادي زندگي پيش نروند و هدف‌هاي جديدي شكل بگيرد. اين تغييرات از دست رفتن ثبات شخصيت را توجيه مي‌كند.

در واقع ديدگاه‌ها و واكنش‌هاي جديدي در نوجوان شكل مي‌گيرند. نوجوان در اين دوران حساس بيشتر به شغل، روابط بين فردي و به طور كلي آينده خود مي‌انديشد.

براي اطلاع بيشتر در زمينه چالش هاي دوران نوجواني كليك كنيد.

رشد مغز در نوجواني هويت را نيز تغيير مي دهد

به دليل تغييرات ساختار مغزي، انسان در دوران نوجواني به ‌شدت نياز به هويت يابي دارد تا بفهمد كه چه شخصيت و چه تمايلاتي دارد. زماني كه هويت دوران كودكي را از دست مي‌دهند به دنبال هويت جديد براي خود هستند. جستجو براي كشف هويت جديد مي‌تواند سازنده يا مخرب باشد. هويت جديد در نوجوانان بيشتر تحت تاثير گروه همسالان شكل مي‌گيرد.

براي اينكه بفهمد چه چيزهايي براي آينده اش خوب است، چه شغلي را مي‌خواهد انتخاب كند و چه شخصيتي مي‌خواهد داشته باشد، گروه‌ها و تجارب زيادي را امتحان مي‌كند. در اين شرايط والدين و معلمان بايد شرايط مناسبي را براي رشد و پرورش فكري نوجوان فراهم كنند. رفتار والدين با فرزندان در سن بلوغ بسيار بر چگونگي سپري شدن اين مرحله از رشد تاثير دارند، براي مثال، دور كردن دوستان ناباب از نوجوان يكي از چالش هاي والدين در اين دوران است.

براي اطلاع در زمينه هويت يابي و رفتار والدين با فرزندان در سن بلوغ كليك كنيد.

اثر تغذيه، الكل و موادمخدر بر رشد مغز در نوجواني

مغز نوجوان بخاطر اينكه در حال فرآيند ميلينه كردن قرار دارد نيازمند مصرف چربي‌هاي سالم است. بهترين ماده غذايي كه در اين دوران پيشنهاد مي‌شود ماهي است چراكه حاوي روغن امگا 3 بوده و علاوه بر تاثيراتي كه بر مغز مي‌گذارد به كاهش افسردگي و احتمال خودكشي نيز كمك مي‌كند.

در كنار اين مسئله مصرف روي نيز از اهميت زيادي برخوردار است. روي به تنظيم خلق و خو كمك مي‌كند و باعث مي‌شود تا سروتونين در مغز به خوبي عمل كند. كمبود آن نيز باعث ترشح گلوتامات مي‌شود كه با اضطراب براي نوجوان همراه مي‌گردد. دريافت روي موضوعي است كه والدين بايد حتما به آن توجه كافي داشته باشند و حتي نوجوان را نزد متخصص تغذيه ببرند. روي موجود در بدن اغلب توسط استخوان‌هاي بدن جذب مي‌شوند كه در نتيجه روي كافي به مغز نمي‌رسد و نوجوان با بدخلقي و زودرنجي مواجه مي‌شود. 

در رابطه با مواد مخدر و الكل نيز بايد بسيار مراقب بود چراكه نوجوان در دوره سني قرار دارد كه تجربه‌هايي كه با لذت همراه است براي آنان تبديل به عادت مي‌گردد و بسيار زودتر از بزرگسالان به مواد اعتياد پيدا مي‌كنند. همچنين باعث مي‌شود كه بخشي از مغز عملكرد طبيعي داشته و بخشي ديگر بسيار ضعيف عمل كنند.

براي آگاهي بيشتر در زمينه نوجوان كليك كنيد.

نقش والدين در شكل گيري هويت نوجوانان

والدين و معلمان بايد از نوجوان حمايت كنند؛ به طوري كه اجازه امتحان‌كردن سرگرمي‌هاي جديد، شركت در كلاس‌هاي جديد و مشاركت در سازمان‌هاي جديد را به نوجوان بدهند و او را در اين زمينه‌ها ياري دهند. اكتشافات و استعدادهاي نوجوانان بايد مورد تشويق قرار بگيرد و با نظارت والدين پرورش يابند.

اما مسلما نوجوان به راهنما نياز دارد و آزادي بي قيد و شرط، او را در مسيرهاي بدي قرار مي‌دهد. بسياري از والدين در اين دوران سعي مي‌كنند تا هويت نوجوان را در نقطه مقابل خود هدايت كنند و از اين طريق مي‌خواهند به طور غيرمستقيم كمبودهاي خود را جبران كنند. بهتر است والدين، محدوديت‌ها را به شكل معقولي تعيين كنند. نوجوان بايد بتواند در مورد علايق خود با پدر و مادر صحبت كند و آن‌ها نيز با سنجيدن شرايط و موقعيت از مخالفت‌هاي بي جا خودداري كنند.

با اين وجود بسياري از والدين در برقراري ارتباط موثر با نوجوانان دچار مشكل مي‌شوند. مشاوره خانواده و يا شركت در جلسات آموزشي در باب نوجوانان مي‌تواند به شما براي ارتباط مستحكم ياري برساند.

براي اطلاع بيشتر در زمينه مشاوره خانواده كليك كنيد.

چرا مركز مشاوره روانشاسي حامي هنر زندگي

مركز مشاوره حامي هنر زندگي با سابقه چندين ساله در ارائه خدمات درماني در زمينه‌هاي مختلف روانشناسي جزء بهترين و جامع ترين مراكز خدمات روانشناسي است كه مي‌تواند به شما در زمينه ويژگي‌ها و چالش‌هاي دوران نوجواني و بهبود عوامل محيطي و تغذيه‌اي براي رشد و عملكرد بهتر مغز در نوجواني كمك كند. اين مركز با گردهم آوري جمعي از متخصصين توانسته خدمات خود را با بالاترين سطح كيفيت ارائه دهد و امكان مشاوره حضوري و تلفني را براي افراد امكان پذير كند. كافي است كه با انجام يك كليك از خدمات مركز مشاوره روانشناسي بهره مند شويد.

براي اطلاع بيشتر در زمينه روانشناسي نوجوان كليك كنيد.

سوالات متداول

نقش والدين در شكل گيري رشد مغز در نوجواني چيست؟

والدين بايد با عملكرد مغز نوجوان و مراحل رشدي آشنا باشند تا بتوانند نوجوانشان را درك كنند و ارتباط موثري با وي داشته باشند. در كنار آن نقش تغذيه بسيار موثر است و والدين مي‌توانند با توجه بيشتر به اين مسئله به نوجوان خود كمك كنند. 

براي آگاهي بيشتر در زمينه روانشناسي رشد انسان كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه رشد مغز در نوجواني مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: رشد مغز