هنر درماني در واقع تلفيقي از تكنيك‌هاي روان درماني و ايجاد خلاقيت براي بهبود سلامت افراد است كه به وسيله آن مي‌توان به درمان اختلالات جسمي و رواني پرداخت. هنر درماني شامل بخش‌هاي مختلفي از جمله موسيقي درماني، نمايش درماني و نقاشي درماني است كه هر بخش در درمان اختلالات گوناگوني از جمله علائم اختلالات اوتيسم، افسردگي و استرس پس از سانحه كاربرد دارد. در واقع هنر به بهبود روابط بين فردي، كاهش استرس و آگاهي از جنبه‌هاي گوناگون شخصيت كمك مي‌كند. همچنين به وسيله آن مي‌توان به كشف استعدادها و افزايش توانايي‌ها پرداخت. در نتيجه توجه به اين رويكرد درماني از اهميت بالايي برخوردار است. براي آشنايي بيشتر با هنر درماني در ادامه اين مقاله با ما همراه باشيد.

منبع: هنردرماني

تعريف هنر درماني

هنردرماني فعاليتي خلاقانه و بديع است كه مراجع در فرايندي آزادانه و با آرامش دست به اظهار وجود مي‌زند. اين فعاليت مي‌تواند به صورت ديداري، شنيداري و دستي صورت بگيرد. از انواع هنر درماني مي‌توان نقاشي درماني، نمايش درماني و موسيقي درماني را نام برد. در اين رويكرد مفهومي به نام كاتارسيس يا پالايش رواني وجود دارد. اين مفهوم به معناي برون ريزي هيجانات و افكار است؛ هدف از هنر درماني اين است كه پس از برون ريزي آنچه به عنوان تعارض در فرد وجود دارد خود را نشان مي‌دهد و متخصص آن را در چارچوب درماني بيرون مي‌كشد.

هنر درماني هم به صورت فردي و هم گروهي انجام مي‌شود. در هنردرماني آن چيزي كه توليد مي‌شود از منظر رويكرد زيبايي شناسانه اهميتي ندارد بلكه درمانگر به كمك معاني كه در پس محتواي توليد شده و مفاهيم ناخودآگاه است به تحليل اثر هنري مي‌پردازد. همچنين هنردرماني به مرور كه ناخودآگاه فرد را به خود آگاه مي‌آورد، او را متوجه بسياري از جريانات و تعارضات موجود در ذهن و زندگي‌اش مي‌كند و به سلامت روان او كمك مي‌كند. اما هنردرماني تنها به رويكرد روانكاوانه باز نمي‌گردد و در رويكردهاي رفتاري و شناختي هم از آن استفاده مي‌شود.

براي اطلاع بيشتر در زمينه روان درماني و سلامت روان كليك كنيد.

موارد استفاده و مزيت هاي هنر درماني

هنر درماني براي تمام سنين قابل استفاده است و نه تنها براي بيماري‌هاي رواني بلكه براي بيماري‌هايي كه منشا پزشكي دارند نيز كاربرد دارد. براي مثال در كودكان اوتيسم و يا كودكاني كه احتمال مي‌رود شرايط پرفشار و استرس زايي را سپري كنند؛ هنر درماني مي‌تواند مفيد باشد. همچنين اغلب بيماري طبي مثل سرطان شرايط رواني استرس زايي را ايجاد مي‌كند كه هنردرماني در اين امر نيز مي‌تواند كمك كننده باشد. اين درمان مي‌تواند به عنوان درمان اصلي يا درمان جانبي مورد استفاده قرار گيرد.

براي افرادي كه در ابراز وجود مشكل دارند مي‌توان از نمايش درماني براي تمرين ابراز وجود استفاده كرد و يا از موسيقي درماني براي كودكاني كه معلوليت حركتي دارند، استفاده شود. حوزه ديگري كه هنردرماني مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد در بهداشت رواني است. براي مثال هنر درماني به خودشناسي افراد و پي بردن به جريانات دروني بسيار كمك مي‌كند. همچنين در ايجاد آرامش و تمرين تمركز كردن بسيار اثر گذار است. در نقاشي درماني نيز استفاده از رنگ ها و كشيدن تصويرها مي تواند در ابراز برخي هيجانات همچون خشم مفيد باشد. هنر مي‌تواند به فرد كمك كند تا با ابراز خشم فروخورده خود احساس بهتري نسبت به خود و ديگران داشته باشد.

براي آشنايي بيشتر در زمينه خودشناسي كليك كنيد.

نقش هنر درماني در اختلالات رواني 

درمان اختلال استرس پس از سانحه: در اختلال استرس پس از سانحه يا همان PTSD مجموعه‌اي از علائم در پي مواجهه با حوادث آسيب زاي زندگي پديدار مي‌شود و فرد به صورت ترس و درماندگي به اين تجربه پاسخ مي‌دهد. همچنين واقعه را دائما در ذهن خود مجسم مي‌كند. هنر درماني در اين اختلال به فرد كمك مي‌كند تا با به دست آوردن آرامش مجدد، ايجاد دوباره احساس كارآمدي و مفيد بودن، كاهش استرس و اضطراب و كمك به نوعي تخليه هيجاني به درمان اختلال خود و كاهش علائم بپردازد.

درمان افسردگي خفيف: براي درمان افسردگي مي‌توان از موسيقي درماني كه جزئي از هنر درماني است بهره برد. گوش دادن به يك موسيقي غمگين فرد را ناراحت مي‌كند و يك موسيقي شاد او را هيجان زده خواهد كرد. هنر درماني باعث بروز احساسات ما مي‌شود و باعث تغييرات دروني شده و به آرامش ما كمك مي‌كند. 

درمان اوتيسم: در درمان اوتيسم نيز مي‌توان از هنر درماني بهره برد چراكه به بهبود علائم كمك مي‌كند. به طور مثال موسيقي درماني مي‌تواند به قدرت تكلم و بهبود عواطف اين كودكان كمك كند. از آن جايي كه استعداد اين كودكان در زمينه موسيقي زياد است مي‌توان با آموزش اين مهارت به افزايش اعتماد به نفس آنان كمك كرد. همچنين هنر درماني باعث بهبود روابط اجتماعي در اين كودكان مي‌شود.

براي اطلاع بيشتر در زمينه موسيقي درماني در كودكان اوتيسم كليك كنيد.

هنر درمانگر

در حوزه هنر درماني، درمانگر پارامترهايي را كه در هنر، برانگيزاننده هيجانات و افكار است را مي‌شناسند. همچنين با نابهنجاري مختلف رواني كه از اين طريق مي‌توان تشخيص داد آشناست. هنر درمانگر در طي درمان بايد بتواند پذيراي عقايد، فرهنگ‌ها و ويژگي‌هاي متفاوت انساني باشد و اساسا آزادي وسيع و فرصت خلاقيت‌هاي گوناگوني را در اختيار مراجع خود بگذارد. اين رويكرد محوريت و اساس را در اختيار مراجع گذاشته و اجازه مي‌دهد به هر سمتي كه مي‌خواهد پيش برود، پس درمانگر كمترين رهنمود را در اين زمينه انجام مي‌دهد.

در صورتيكه هنر درماني به درستي انجام گيرد مي‌تواند به عنوان درمان اصلي و يا جانبي تاثيرگذار باشد. در كشور ايران اين حوزه از درمان روان شناسي بسيار جاي كار دارد اما مي‌تواند با تربيت نيروي متخصص در حوزه سلامت باليني و بهداشت روان در سنين مختلف بسيار تاثير گذار باشد. با توجه به ماهيت شاداب و هيجان محور اين درمان متقاضيان زيادي را پيدا خواهد كرد. هنردرمانگران ما در مركز حامي هنر زندگي آماده ارائه خدمات روانشناسي به شما هستند.

براي آگاهي بيشتر در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد.

سوالات متداول

آيا هنر درماني فقط براي بيماران كاربرد دارد؟

خير. از آن جايي كه هنردرماني به كاهش استرس و تنش‌هاي روزمره كمك كرده و به وسيله آن مي‌توان به كشف استعدادها و افزايش توانايي‌ها پرداخت؛ مي‌تواند براي همه افراد و در همه سنين مفيد باشد.

براي دريافت مشاوره در زمينه هنر درماني مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: هنردرماني