خشونت خانگي مسئله‌اي است كه منشاء بسياري از آسيب‌هاي فردي و اجتماعي محسوب  مي‌شود. شكايت از كتك زدن همسر، ندادن پول، اعتياد همسر، محدود كردن روابط و... همه مصداقي از خشونت خانگي هستند. بسياري از قرباني‌هاي خشونت خانگي از حقوق خود اطلاعي ندارند يا به دليل ملاحظات خانوادگي و اجتماعي در مقابل آن سكوت مي‌كنند. خشونت خانگي به ترتيب عليه كودكان، زنان و مردان فراواني بيشتري دارد و هر كدام به نوعي از اين مسئله آسيب مي‌بينند. با آگاهي از انواع خشونت خانگي و نشانه‌ها آن، مي‌توانيد به خود يا نزديكان‌تان كمك كنيد و گامي در جهت قطع اين زنجيره مخرب در خانواده و اجتماع برداريد.

منبع: خشونت خانگي عليه زنان

خشونت خانگي چيست؟

خشونت خانگي يك رفتار خشونت آميز، تخريب گر و ديكتاتوري توسط يك عضو خانواده نسبت به عضو يا اعضاي ديگر خانواده است. هدف اصلي خشونت خانگي، كودكان خردسال و سپس زنان هستند. طبق تحقيقات، امروزه خشونت عليه مردان نيز گسترش پيدا كرده و از هر 2 زن قرباني خشونت خانگي، يك مرد نيز قرباني خشونت خانگي قرار مي‌گيرد. رفتارهاي خوشنت آميز اكثرا در مردان ديده مي‌شود كه در اغلب اوقات ريشه در گذشته و سبك تربيتي آنان دارد. در صورت ناديده گرفته شدن خشونت خانگي همسر، اين رفتار به نسل‌هاي بعد نيز منتقل مي‌گردد.

بزرگترين اشتباه در مورد خشونت خانگي سكونت فرد قرباني است؛ كه در اكثر اوغات فرد قرباني به دليل حجب و حيا و جلوگيري از آبروريزي در مقابل خشونت همسرش سكوت مي‌كند. اما نكته اصلي كه بايد در مورد خشونت خانگي بدانيد اين است كه سلامت رواني اعضاي خانواده مهمترين مسئله مي‌باشد كه در رشد و تربيت كودكان نيز بسيار تاثير گذار است. فراموش نكنيد هميشه راهي براي بهبود اوضاع و اختلافات خانوادگي وجود دارد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه مشكلات خانوادگي كليك كنيد.

انواع خشونت خانگي

خشونت خانگي به دليل در دست گرفتن قدرت در خانه توسط يك فرد به وجود مي‌آيد. اين قدرت ممكن است توسط خود قرباني، جامعه، اعضاي خانواده و... به او داده شود. خشونت خانگي علاوه بر بعد فيزيكي شامل مواردي مانند خشونت جنسي، اقتصادي، رواني، عاطفي نيز مي‌شود.

1. خشونت فيزيكي

شايد خطرناك ترين نوع خشونت خانگي، ضرب و شتم مهاجم باشد. اعمالي مثل مشت زدن، لگد زدن، گاز گرفتن، هل دادن، خفه كردن، زخم كردن، غرق كردن، كشيدن مو، سوزاندن و حتي تهديد به حمله فيزيكي از جمله اين خشونت‌هاست.

قطع كردن نيازهاي فيزيكي مثل تغذيه، بهداشت، كمك به درمان جراحت يا بيماري و زنداني كردن نيز از خشونت‌هاي فيزيكي محسوب مي‌شود.

پرتاب اشيا، شكستن و آسيب زدن به وسايل خانه و حتي آسيب زدن به حيوانات خانگي نيز از اين جمله است.

در اين مورد لازم است كه اقدامات فوري از طريق مراكز و منابع حمايتي صورت گيرد تا از آسيب‌هاي جدي پيشگيري شود.

2. خشونت جنسي

سو استفاده‌هاي جنسي به هر نحوي جزء اين دسته قرار مي‌گيرند. شايع ترين آن انجام رابطه جنسي به زور يا انجام اقدامات جنسي آسيب زا و نامعمول است. اصرار به رابطه مقعدي يا دهاني، اجبار در مصرف الكل يا مواد مخدر براي انجام رابطه به هر نحو، تحقير و يا تمسخر بدن يا اعضاي جنسي، زير سوال بردن توانايي انجام رابطه توسط طرف مقابل و اجبار به بارداري نيز از اين دسته است.

اين مورد از خشونت خانگي، عليه مردان نيز وجود دارد اما به دليل احساس سر افكندگي يا احساس شكست، معمولا در اين مورد صحبتي نمي‌كنند.

3. خشونت رواني

بيشترين و بدترين نوع خشونت رواني اين مورد است. توهين، تهديد، فحاشي، ترساندن، تحقير، شك، انتقاد بي رحمانه، تخريب شخصيت، شستشوي مغزي، ناديده گرفتن، تخريب عزت نفس، مجبور كردن به مصرف الكل يا مواد و...

اين نوع خشونت رايج ترين نوع خشونت خانگي است. قرباني در اين مورد معمولا سكوت كرده و فشار زيادي را متحمل مي‌شود. به همين دليل فرد در معرض ابتلا به افسردگي، سوء مصرف مواد يا حتي خودكشي قرار مي‌گيرد.  براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه علائم افسردگي كليك كنيد. 

4. خشونت عاطفي

تفاوت خشونت عاطفي با خشونت رواني اين است كه فرد معمولا با انجام ندادن كاري به فرد ديگر آسيب مي‌زند. عدم توجه، عدم انجام رابطه جنسي، دوري عاطفي و رواني و اهميت ندادن به نيازهاي عاطفي فرد مقابل، از جنبه‌هاي خشونت عاطفي محسوب مي‌شود.

5. خشونت اقتصادي

اين مورد شامل محروم كردن قرباني از نيازهاي مادي يا استقلال مالي اوست. سوء استفاده‌هاي مالي از طريق دستكاري منابع مالي قرباني نيز از اين دسته است. كنترل درآمد‌هاي فرد، محدوديت اجازه دسترسي به پول و بودجه خانواده، جلوگيري از اشتغال زن و استقلال مالي، تحت كنترل گرفتن جواهرات يا پس اندازها از انواع خشونت اقتصادي است. همچنين فروختن لوازم منزل يا مصرف كردن موارد ضروري خانواده براي تهيه لوازم غير ضروري مثل الكل، مواد مخدر يا تجهيزات تجملي نيز مي‌تواند از اين دسته باشد.

6. خشونت اجتماعي و محدود كردن

اين نوع خشونت معمولا با كنترل رفتارهاي قرباني صورت گرفته و معمولا همراه با ساير انواع خشونت‌هاي خانگي  اتفاق مي‌افتد. محدوديت در خروج از منزل، ارتباط با اعضاي خانواده و دوستان، تنظيم و كنترل رفت و آمدها و همچنين كنترل فكر و احساس او نيز مي‌تواند شامل اين دسته از خشونت‌ها باشد. زير سوال بردن علايق يا افراد مورد علاقه و اعتقادات نيز جزء خشونت‌هاي اجتماعي است.

نكته مهمي كه در مبحث خشونت خانگي بايد مورد توجه قرار بگيرد، همپوشاني انواع خشونت خانگي با هم است. اما مسئله اصلي چگونگي برخورد با آن مي‌باشد.

با خشونت خانگي چه كنيم؟

كساني كه در معرض خشونت خانگي قرار مي‌گيرند معمولا با اين فكر كه اوضاع بدتر نشود، از آن صحبتي نمي‌كنند. زنان به دليل ترس از طلاق، معمولا به سمت شكايت كردن يا در خواست حمايت نمي‌روند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه پيامد هاي طلاق بر زنان كليك كنيد. 

به دليل اينكه خشونت خانگي فقط خشونت فيزيكي تلقي شده و از طريق پزشك قانوني قابل تاييد است، براي حل انواع ديگر خشونت معمولا تدبيري انديشيده نمي‌شود و اثبات آن دشوار است. اما در نهايت مسئله ترس از آبرو، ترس از فروپاشي زندگي، ترس از طلاق و ترس از آينده فرزندان طلاق اصلي ترين دلايلي است كه افراد در مقابل خشونت خانگي سكوت مي‌كنند و سعي در كنار آمدن با آن دارند. بايد بدانيد كه براي درمان خشونت خانگي بهترين راه استفاده از جلسات مشاوره روانشناسي و مشاوره گرفتن از يك فرد متخصص در زمينه مشاوره خانواده است. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه فرزندان طلاق كليك كنيد. 

پيشگيري از بروز خشونت خانگي

راه‌هاي مختلفي براي پيشگيري از خشونت خانگي وجود دارد. بايد بدانيد كه فرد مهاجم به دليل عدم آگاهي از مهارت‌ها زندگي، عدم توانايي در روابط زناشويي، اعتياد، فشارهاي زندگي و اقتصادي، عدم توانايي تربيت فرزند و اختلالات رواني  دست به اعمال خشونت زده و با استفاده از جلسات مشاوره روانشناسي قابل درمان است.

بهترين راه براي جلوگيري از خشونت خانگي اين است كه در ابتدا از انجام كارهايي كه سبب شكايت و تحريك فرد مهاجم مي‌شود، جدا خودداري نماييد. از حقوق خود دفاع كنيد و در مقابل خشونت وي سكوت نكنيد. چرا سكوت در مقابل تهاجم تنها سبب بدتر شدن شرايط مي‌گردد. حتما از يك فرد متخصص در زمينه مشاوره خانواده و روابط زناشويي مشاوره بگيريد. 

تشخيص نشانه‌هاي خشونت خانگي و كمك به آن‌ها

معمولا افرادي كه تحت خشونت خانگي قرار مي‌گيرند، به دلايل مختلف سعي در پنهان آن دارند يا از ترس نمي‌توانند آن را ابراز كنند. اما در هرحال خشونت خانگي نشانه‌هايي دارد و اگر شما متوجه اين علائم در يكي از نزديكان خود شديد، مي‌توانيد به او كمك كنيد. اين نشانه‌ها عبارتند از:

1. همواره مضطرب و نگرانند و براي ناراحت نشدن همسرشان هركاري انجام مي‌دهند. مثلا تمام قرارهاي خود را به سرعت به او اطلاع داده و هر خواسته‌اش را بي چون و چرا اطاعت مي‌كنند. 

2. به طور كاملا مشهودي تحت سلطه همسسرشان هستند؛ مثلا دائما تماس‌هاي غيرضروري و آزاردهنده از طرف او دارند. 

3. بدنشان هميشه زخمي است و با بهانه‌هاي مختلف آن را بي اهميت جلوه مي‌دهند. همچنين براي مخفي كردن آن از لباس‌هاي پوشيده و عينك آفتابي استفاده مي‌كنند.

4. ارتباطات بسيار محدودي دارند و بدون همسر خود جايي نمي‌روند. همچنين معمولا  دسترسي محدودي به پول و كارت‌هاي اعتباري خود دارند. 

5. تغييرات شخصيتي بسيار چشمگيري دارند. مثلا فردي كه قبلا اعتماد به نفس زيادي داشت يا بسيار اجتماعي بود، به ناگهان منزوي و مضطرب شده است. 

حال سوال اين است كه در صورت مشاهده اين علائم چه بايد كرد؟ شايد فكر كنيد كه به شما ربطي ندارد يا در بيان آن مردد باشيد. كارهايي كه بايد بكنيد عبارتند از:

1. به او فشار نياوريد و با نصيحت و قضاوت، درد و ناراحتي‌اش را چند برابر نكنيد. 

2. صبر نكنيد تا او به شما حرفي بزند و خودتان بحث را پيش بكشيد. 

3. نگراني خود را بيان كرده و بگوييد كه نگرانش هستيد. 

4. به او بگوييد كه حمايتش مي‌كنيد و براي  كمك به او آماده هستيد.

5. او احتمالا به دليل محدوديت‌ها خود امكان صحبت با فرد متخصص را ندارد. به او بگوييد كه مي‌توانيد از طرف او با يك روانشناس صحبت كنيد.

سخن آخر

در نهايت اينكه هميشه تحمل و صبر بهترين گزينه نيست و ممكن است تغييري اتفاق نيافتد. در اين صورت فرد بايد آرامش و سلامت رواني و جسمي خود را در اولويت قرار داده و تصميمات ديگري بگيرد. استفاه از جلسات مشاوره روانشناسي و مشاوره گرفتن از يك فرد متخصص در اين زمينه بهترين راه حل براي درمان و پيشگري از خشونت خانگي مي‌باشد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه مشاوره خانواده كليك كنيد. 

سوالات متداول

1. اگر فردي همواره تحت پرخاشگري همسرش قرار گيرد اما از نظر جسمي آسيب نبيند، خشونت خانگي محسوب مي‌شود؟

يكي از مهم‌ترين جنبه‌هاي خشونت خانگي، خشونت روحي و رواني است. در اين نوع خشونت، هيچ برخورد فيزيكي اتفاق نمي‌افتد اما يكي از طرفين به طور مرتب با توهين، تحقير، فحاشي و تهديد كردن، امنيت رواني همسرش را به خطر انداخته و او را در شرايط رواني نامناسبي قرار مي‌دهد. اهميت شرايط روحي مناسب در زندگي زناشويي بر هيچكس پوشيده نيست و اگر يكي از طرفين، به روان همسرش آسيب وارد كند، جبران آن به مراتب  از آسيب فيزيكي شوارتر مي‌شود.

2. بي توجهي، بي عاطفگي  يا سكوت از سمت هر يك از زوجين در بسياري از جلسات مشاوره ديده مي شود. آيا اين مسئله مي تواند خشونت خانگي باشد؟

يكي از انواع خشونت خانگي، خشونت عاطفي است. در اين مورد زن يا شوهر، از نظر احساسي و عاطفي نيازهاي همسرش را برطرف نمي‌كند و اين مسئله در صورت عدم درمان به طلاق عاطفي منجر مي‌شود. در صورتي كه هريك از نيازهاي عاطفي توسط يكي از طرفين ناديده گرفته شود، خشونت خانگي از نوع عاطفي رخ داده است.

3. بسياري از زنان از اينكه همسرشان آن‌ها را محدود كرده و روابطشان را كنترل مي‌كنند، ناراحت‌اند. اين چه نوع رفتاري است و آيا خشونت خانگي محسوب مي‌شود؟

خشونت اجتماعي، يكي ديگر از انواع خشونت خانگي است كه در آن مرد يا زن، روابط و ارتباطات همسرش را محدود كرده و در مواردي در را به روي او مي‌بندد. يكي از طرفين ممكن است جلوي ارتباط همسرش با خانواده و دوستانش را بگيرد و از اين طريق پايه خيلي از مشكلات زندگي را شكل دهد. شك و بي اعتمادي بي دليل به همسر نيز يكي از اين انواع خشونت خانگي است كه بايد توسط روانشناس بررسي شود.

4. تا كي بايد در مقابل خشونت خانگي مقاومت كنيم و اصرار به ماندن در رابطه داشته باشيم؟ آيا تغيير امكان پذير است؟

در مورد خشونت جسمي و فيزيكي تكليف مشخص است و اگر يكي از زوجين، نسبت به همسرش خشونت فيزيكي اعمال كند بايد اين مسئله توسط فرد جدي گرفته شود و براي گرفتن حق خود اقدام نمايد. در مورد بقيه انواع خشونت‌ها بايد بدانيد كسي كه سال‌ها با يك شخصيت زندگي كرده، يك ماهه نمي‌تواند تغيير كند و بايد طي يك روند كاملا تخصصي اين مسئله درمان شود.

براي دريافت مشاوره در زمينه خشونت خانگي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: خشونت خانگي عليه زنان