آيا تا به حال در مورد تنبلي تخمدان يا سندرم تخمدان پلي كيستيك چيزي شنيده‌ايد؟ تخمدان پلي كيستيك كه به اختصار تحت عنوان سندروم PCO نيز شناخته مي‌شود وضعيتي است كه از عدم توازن هورمون‌هاي جنسي در بدن زن خبر مي‌دهد و مي‌تواند با مشكلات متعددي نظير قطع دوره‌هاي قاعدگي يا خونريزي‌هاي بسيار شديد خود را نشان دهد. پزشكان هنوز نتوانسته‌اند علت دقيق بروز تنبلي تخمدان را دريابند. با اين حال آن‌ها معتقدند آنچه بيش از هر چيز در روند اختلال تخمك گذاري و متوقف شدن چرخه قاعدگي تأثير دارد وجود سطوح بالاي هورمون‌هاي مردانه در بدن زن است و براي بهبود وضعيت از دارو درماني استفاده مي‌كنند. در ادامه به بررسي بيشتر علل، علائم و درمان خواهيم پرداخت.

منبع: تنبلي تخمدان يا سندروم تخمدان پلي كيستيك | علل، علائم و درمان

تنبلي تخمدان چيست؟

سندروم تخمدان پلي كيستيك (PCO) كه تحت عنوان تنبلي تخمدان نيز شناخته مي‌شود، نتيجه نوعي عدم تعادل در هورمون‌هاي بدن زن است كه بسياري از زنان را در سنين باروري يعني 15 تا 44 سالگي تحت تأثير قرار مي‌دهد. در اين وضعيت پزشكي، نوعي اختلال عملكرد در تخمدان‌ها، ارگان‌هاي توليد كننده استروژن، پروژسترون و ساير هورمون‌هايي كه چرخه قاعدگي را تنظيم مي‌كنند مشاهده مي‌شود و تخمدان‌ها به مقدار كمي هورمون‌هاي مردانه يا همان آندروژن‌ها را نيز توليد مي‌كنند.

در حالت طبيعي تخمدان‌هاي زن ماهانه يك تخمك براي بارور شدن توسط اسپرم آزاد مي‌كنند كه به فرايند آن تخمك گذاري گفته مي‌شود. هورمون‌هاي FSH و LH نقش كنترل‌گر را در اين فرايند ايفا مي‌كنند. در سندروم تخمدان پلي كيستيك تخمدان‌ها و عملكرد تخمك گذاري آن دست خوش تغييرات مختلفي مي‌شوند. مشخصه بارز اين تغييرات وجود كيست‌هاي ريز در تخمدان‌ها، بالا رفتن سطح هورمون‌هاي مردانه و نامنظم شدن دوره پريودهاي ماهانه است.

براي اطلاعات بيشتر در زمينه تاخير در چرخه قاعدگي كليك كنيد.

تنبلي تخمدان | فرايند تشكيل كيست‌ها و پيامدهاي آن

كلمه پلي كيستيك به معناي كيست‌هاي زياد است. بانواني كه به سندروم PCO مبتلا هستند در هرماه فوليكل‌هاي بسيار ريز زيادي را توليد مي‌كنند كه هركدام در واقع نوعي تخمك نابالغ هستند اما مشكل اينجاست كه هيچ يك از اين فوليكول‌ها به اندازه كافي رشد نمي‌كنند تا به يك تخمك واقعي تبديل شوند و فرايند تخمك گذاري را آغاز نمايند.

همين عدم تخمك گذاري در بدن زن ميزان هورمون‌هاي استروژن، پروژسترون، FSH و LH را تغيير مي‌دهد در نتيجه اين تغييرات هورموني، استروژن و پروژسترون به ميزان كمتري از حد معمول توليد شده و در ازاي آن هورمون‌هاي مردانه بيش از حد معمول ترشح مي‌شوند. وجود بيش از حد آندروژن‌ها يا همان هورمون‌هاي جنسي مردانه روند قاعدگي را مختل كرده و باعث مي‌شود كه زنان مبتلا به اين سندروم دوره‌هاي قاعدگي كمتري را نسبت به شرايط عادي تجربه كنند.

علل بروز تنبلي تخمدان

پزشكان و محققان هنوز نتوانسته‌اند علت دقيق بروز تنبلي تخمدان را دريابند. با اين حال آن‌ها معتقدند آنچه بيش از هر چيز در روند اختلال تخمك گذاري و متوقف شدن چرخه قاعدگي تأثير دارد وجود سطوح بالاي هورمون‌هاي مردانه در بدن زن است. ژن‌ها، مقاومت در برابر انسولين و وجود التهاباتي در بدن از جمله عواملي هستند كه مي‌توانند به توليد بيش از حد آندروژن در بدن بيانجامند كه ما در ادامه به توضيح هريك از آن‌ها پرداخته‌ايم.

ژن‌ها

تحقيقات نشان مي‌دهند كه نه يك ژن بلكه مجموعه‌اي از ژن‌ها مي‌توانند در تنبلي تخمدان و توليد بيش از اندازه آندروژن‌ها در بدن زن مؤثر باشند. در راستاي تأييد زمينه ژنتيكي اين بيماري، مطالعات نشان مي‌دهند افرادي كه در خانواده خود سابقه بروز اين مشكل را دارند بيش از ديگران به PCO مبتلا مي‌شوند.

مقاومت در برابر انسولين

پژوهش‌ها و آمار و ارقام در مورد مبتلايان به تنبلي تخمدان به ما نشان مي‌دهند كه بيش از 70 درصد مبتلايان دچار مقاومت به انسولين هستند. به اين معنا كه سلول‌هاي آن‌ها قادر به استفاده مناسب از انسولين توليد شده در بدن نيست.

انسولين يكي از انواع هورمون‌هاي توليد شده در پانكراس است كه به بدن كمك مي‌كند تا بتواند از قند موجود در غذاها استفاده كند و از آن‌ها انرژي بگيرد. زماني كه سلول‌ها نمي‌توانند به درستي و به ميزان كافي از انسولين استفاده كنند بدن براي جبران مشكلات ناشي از آن به توليد بيشتر اين هورمون مي‌پردازد.

وجود انسولين بيشتر در بدن يكي از عوامل مهمي است كه توليد هورمون‌هاي مردانه در بدن را تحريك مي‌كند. اگر بپرسيد چه عاملي باعث مقاومت بدن در برابر انسولين مي‌شود بايد گفت كه چاقي يكي از مهم‌ترين علل آن است.

وجود التهاب در بدن

بررسي‌هايي كه روي زنان مبتلا به تنبلي تخمدان انجام شده بيانگر اين است كه آن‌ها اغلب سطوح بالاتري از التهابات را در بدن نشان مي‌دهند كه اين امر نيز مي‌تواند در توليد بيشتر آندروژن‌ها تأثير گذار باشد.

براي اطلاع بيشتر در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد.

علائم تنبلي تخمدان

- نامنظم شدن چرخه قاعدگي. در واقع كاهش تخمك گذاري منجر به از دست رفتن دوره‌هاي پريود مي‌شود تا جايي كه بسياري از زنان مبتلا به تنبلي تخمدان چيزي كمتر از 8 دوره قاعدگي را در سال تجربه مي‌كنند.

- خونريزي بسيار شديد كه در نتيجه ضخيم‌تر شدن ديواره رحم اتفاق مي‌افتد.

- بروز جوش و آكنه زياد چراكه وجود سطوح بالاتر هورمون‌هاي مردانه در بدن منجر به چرب شدن پوست مي‌شود و همين امر مي‌تواند تحريك كننده بروز جوش‌هاي پوستي روي نواحي مختلفي نظير صورت، سينه و پشت بدن باشد.

- افزايش وزن كه تقريباً در 80 درصد زنان مبتلا به تنبلي تخمدان ديده مي‌شد.

- افزايش رشد موهاي زائد بدن به طوري كه تحقيقات نشان مي‌دهد بيش از 70 درصد زنان مبتلا به PCO از اين موضوع شاكي هستند و از رشد موهاي زائد در نواحي مختلف نظير صورت و سينه خبر مي‌دهند.

- دچار شدن به سردردهاي شديد كه معمولاً در نتيجه تغييرات هورموني اتفاق مي‌افتند.

- افراد مبتلا به تنبلي تخمدان اغلب دچار تيرگي پوست در نواحي خاصي نظير گردن، كشاله ران و زير سينه‌ها مي‌شوند.

درمان تنبلي تخمدان

براي تشخيص و درمان اين مشكل لازم است كه پيش از هر چيز ابتدا به يك پزشك زنان مراجعه كنيد. اگر پزشك به بروز PCO در شما مشكوك شود احتمالاً دستور انجام سونوگرافي يا آزمايش خون را مي‌دهد. در سونوگرافي مشخص خواهد شد كه آيا كيست‌هاي ريز كه همان فوليكول‌هاي نابالغ هستند در رحم وجود دارند يا خير. همچنين آزمايش خون مي‌تواند سطوح غير معمول آندروژن‌ها را به ما نشان دهد.

در صورتي كه نتايج سونوگرافي يا آزمايش خون، فرضيه تنبلي تخمدان را تأييد نمايد پزشك درمان دارويي را آغاز خواهد كرد. براي درمان اين مشكل اغلب پزشكان از داروهاي ضد بارداري استفاده مي‌كنند. برخي داروها اختصاصاً براي علائم و عوارض جانبي تنبلي تخمدان تجويز مي‌شوند كه از جمله آن‌ها مي‌توان به قرص‌هاي از بين برنده موهاي زائد اشاره كرد. همچنين پزشك به افرادي كه به دليل مقاومت در برابر انسولين دچار اين سندروم شده‌اند داروي متفورمين را تجويز مي‌كند كه در درمان ديابت نوع 2 نيز به كار مي‌رود.

براي آگاهي بيشتر در زمينه قرص ضد بارداري كليك كنيد.

سؤالات متداول

- آيا سبك زندگي منفعلانه و كم تحركي مي‌تواند در دچار شدن به اين مشكل تأثير گذار باشد؟

بله، از آنجايي كه چاقي يكي از فاكتورهاي مهم در توليد بيش از حد آندروژن‌هاست، افرادي كه كم تحرك هستند و اضافه وزن زيادي دارند بيش از ديگران در معرض ابتلا به اين سندروم قرار دارند. به همين خاطر پزشكان در درمان اين مشكل ايجاد تغييراتي در سبك زندگي را نيز پيشنهاد مي‌دهند كه تلاش براي افزايش تحرك روزانه، گنجاندن ورزش در برنامه زندگي و پيگيري يك رژيم غذايي سالم از جمله مهم‌ترين آن‌هاست.

- چه علائمي به ما در مورد ابتلا به تنبلي تخمدان هشدار مي‌دهند و چه زماني لازم است كه به پزشك مراجعه كنيم؟

قطع دوره‌هاي پريود، ناتواني در بچه دار شدن و بروز علائم مرتبط با تنبلي تخمدان نظير افزايش رشد موهاي زائد و يا خونريزي‌هاي بسيار شديد و غير طبيعي از جمله مواردي هستند كه بايد به آن‌ها توجه كنيد و براي رفع آن به پزشك مراجعه نماييد.

براي دريافت مشاوره در زمينه تنبلي تخمدان مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: تنبلي تخمدان يا سندروم تخمدان پلي كيستيك | علل، علائم و درمان