شب ادراري در كودكان و نوجوانان به صورت غيرارادي اتفاق مي‌افتد و فرد در توانايي كنترل مثانه خود دچار مشكل مي‌شود. در واقع اين مسئله زماني بروز مي‌كند كه مثانه فرد در طول خواب آنقدر پر مي‌شود كه ظرفيت آن تكميل شده و ادرار اضافي را به شكلي غيرارادي خارج مي‌كند. معمولا شب ادراري در كودكان تا سن 5 سالگي طبيعي است اما پس از آن مي‌تواند ناشي از مشكلات جسمي و رواني باشد كه عوارض متعددي از جمله كاهش اعتماد به نفس را به وجود مي‌آورد. البته جاي نگراني نيست چرا كه روش‌هاي درماني خانگي و پزشكي براي اين مشكل وجود دارد. در ادامه به بررسي بيشتر اين موضوع خواهيم پرداخت پس با ما همراه باشيد.

منبع: شب ادراري كودكان

شب ادراري چيست؟

شب ادراري يا بي‌اختياري ادرار به معني خروج غيرارادي ادرار در طول خواب است. در واقع در سني كه معمولاً هم سن و سالان بيمار مي‌توانند خود را كنترل كنند، شخص به طور غيرارادي در هنگام خواب ادرار مي‌كند. چون ادراركردن در كودكان به‌ طور غيرارادي صورت مي‌گيرد و از همين روي، شب ادراري كودكان تلقي مي‌شود.

با توجه به مراحل رشد اگر كودك بالاي 5 سال، 2 بار در هفته و به مدت 3 ماه شب ادراري داشته باشد مي‌توان گفت فرد مذكور به عارضه شب ادراري مبتلا شده است. شب ادراري يك عارضه نسبتا شايع در كودكان است كه با افزايش سن كودك، شيوع آن كمتر مي‌شود. همچنين بايد بدانيد كه شب ادراري در پسران شايع تر است.

براي اطلاعات بيشتر در زمينه مراحل رشد كليك كنيد.

انواع شب ادراري كودكان 

بي اختياري ادرار دو نوع است.

1. اوليه: بي اختياري در كودكي كه هرگز به كنترل ادرار دست نيافته است.
2. ثانويه: بي اختياري در كودكي كه حداقل ۶ ماه ادرار خود را كنترل كرده است.

عوامل موثر در شب ادراري كودكان

عواملي كه در ايجاد شب ادراري مي‌توانند نقش داشته باشند شامل موارد زير هستند.

• كوچك بودن حجم مثانه
• ضعيف بودن اعصاب كنترلي مثانه
• توليد هورمون ضد ادراري ناكافي در طي شب
• عفونت ادراري كه علائم آن شامل سوزش و تكرر ادرار، ادرار قرمز رنگ و درد موقع ادرار كردن است.
• وجود خواهر و برادر كه گاهي به‌عنوان رقيب موجب كم توجهي مي‌شود.
• شروع مدرسه
• كودكان طلاق
• تغيير محيط خواب و زندگي
• سابقه خانوادگي و جنبه ارثي
• خواب بسيار عميق از عوامل موثر در شب ادراري كودكان
• رژيم غذايي مانند مصرف كافئين و شكلات
• تاخير رشدي دستگاه عصبي
• عوامل رواني، اجتماعي يا محيطي
• حملات وقفه تنفسي
• وجود لوزه و آدنوئيد (لوزۀ سوم) بزرگ
• عفونت‌هاي سينوس و گوش مياني

علائم شب ادراري كودكان

در برخي كودكان تنها علائم شب ادراري، تكرر ادرار در شب است و در واقع آن‌ها هيچ نشانه‌اي جز خيس كردن مكان خواب خود نشان نمي‌دهند. با اين حال مابقي نشانه‌ها مي‌تواند ناشي از مشكلات جسمي يا اخلال در سيستم عصبي باشد. در صورت مشاهده علائم زير به متخصص مراجعه فرماييد.

- سوزش ادرار و عدم توانايي فرد در كنترل خود

- وجود خون در ادرار كودك 

- ادرار صورتي رنگ يا ادراري كه به صورت كف آلود باشد

- خيس شدن مداوم فرد در طول روز 

- فشار بيش از حد يا چكيدن ادرار 

عوارض شب ادراري

احساس گناه و شرمندگي در محيط خانواده و فاميل، عدم حضور فعال در اجتماع و شركت در اردوهاي مدرسه به دليل كاهش اعتماد به‌ نفس، بروز سوختگي در دستگاه تناسلي و كشاله ران به علت عدم امكان شستشوي به موقع و باقي ماندن ادرار به مدت طولاني در ناحيه همگي از عوارض‌هاي شب ادراري كودكان است. مشاوره كودك به والدين و كودك اين امكان را مي‌دهد تا با عوارض اين بيماري كنار بيايند.

براي شناخت بيشتر در زمينه مشاوره كودك كليك كنيد.

شب ادراري كودكان تا چه سني طبيعي است؟

شب ادراري در هر سني ممكن است اتفاق بي‌افتد اما در دوران كودكي شايع‌تر است. اين مشكل قبل از سن 5 سالگي مي‌تواند طبيعي باشد. شب ادراري كودكان با افزايش سن كودك، متوقف مي‌شود. اما در برخي موارد علت شب ادراري بايد مورد بررسي قرار گيرد و درمان شود. در اكثر مواقع در دختران تا 6 سالگي و در پسران تا 7 سالگي از بين مي‌رود. همچنين شب ادراري در 95 درصد كودكان تا 10 سالگي قطع مي‌شود.

آيا شب ادراري كودكان قابل درمان است؟

اگر كودك شما از شب ادراري رنج مي‌برد به توصيه‌هاي زير عمل كنيد.

- مراجعه به پزشك متخصص ارولوژي براي انجام معاينات جسمي و انجام آزمايش‌هاي پزشكي.

- مراجعه به روان پزشك يا روانشناس كودك جهت بررسي عوامل موثر و در صورت لزوم مداخله در استرس، تنش‌ها و ترس‌ها كه ممكن است عامل ايجاد شب ادراري بوده باشند.

- استفاده از تشك هشداردهنده (زنگ دار) براي بيدار شدن كودك هنگام تخليه ادرار لازم است. اين تشك‌هاي مخصوص مي‌توانند كوچكترين مقدار رطوبت را در رختخواب يا لباس زير كودكتان تشخيص داده و قبل از اينكه خيلي دير شود با صداي زنگ بلندي كودك را از خواب بيدار كنند تا به دستشويي برود.

- مراجعه به مشاور روان درمان براي استفاده از تكنيك‌هاي تغيير رفتار و شرطي سازي كمك زيادي به كاهش شب ادراري كودك مي‌كند.

عوامل بروز استرس در كودكان را مطالعه نماييد.

نكات تكميلي براي درمان شب ادراري كودكان 

- خوراندن مايعات زياد مثل آب، چاي، آب ميوه، دوغ و... به كودك در طي روز براي افزايش حجم مثانه.

- كودك بايد در طول روز مثانه را منقبض كند تا بتواند زمان بيشتري ادرار خود را نگه دارد.

- كودك را متوجه كنيد كه پس از شام مصرف مايعات را به حداقل برساند تا ادرار كمتري توليد شود. براي اين منظور بهتر است كه شام كودك بدون نمك باشد. 

- براي درمان شب ادراري كودكان بايد به كودك آموزش داد تا به هنگام تخليه ادرار، مثانه را كاملا خالي كند.

- فاصله بين مراحل ادرار كردن حفظ شود. كودك نبايد با فاصله كوتاهي پس از مصرف مايعات ادرار كند و اين زمان بايد به مرور افزايش يابد.

- رعايت رژيم غذايي خاص. در واقع كودك نبايد از مواد تحريك كننده مثل ادويه جات، فلفل، سركه، نوشيدني‌هاي گازدار، نوشابه‌هاي داراي كافئين و افزودني‌هاي خوراكي به مقدار زياد استفاده كند.

- بيداركردن كودك چند ساعت پس از آن كه كودك خوابيد تا او به دستشويي برود. اين كار بهتر است ۳ ساعت پس از خواب انجام شود.

- قبل از رفتن به رختخواب، حتما كودك را به دستشويي ببريد تا مثانه‌اش را كاملا تخليه كند.

- تعيين پاداش و تشويق براي خشك بودن تختخواب مفيد است. برخي از خانواده‌ها، روزهاي خشك و روزهاي خيس را در تقويم يادداشت مي‌كنند. برچسب‌هاي خنده دار و ستاره‌ها مي‌توانند اين تقويم را سرگرم كننده بسازند.

- فرزند خود را در تميز كردن تخت‌خواب و لباس‌هايش دخالت دهيد.

- از سرزنش، تنبيه بدني و توبيخ كودك به شدت اجتناب كنيد.

براي شناخت بيشتر در زمينه درمان شب ادراري كودكان كليك كنيد.

سوالات متداول

چه زماني براي شب ادراري كودك خود بايد به پرشك مراجعه كنيم؟

در صورتي كه فرد به مدت 3 ماه و در هر هفته به مدت 2 بار خودش را خيس كند حتما بايد به پزشك و روانشناس مراجعه كنيد تا ارزيابي‌هاي اوليه انجام شود و سپس مشخص گردد به مشكل فرد مربوط به جنبه جسمي يا رواني است.

بي اختياري ادرار تا چه سني طبيعي است؟

بي اختياري ادرار تا سن 5 سالگي طبيعي است اما پس از آن حتما بايد به متخصص مراجعه كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه شب ادراري كودكان مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: شب ادراري كودكان