افسردگي در دوران بارداري يكي از خطراتي است كه سلامت روان مادران را تهديد مي‌كند و باعث ايجاد مشكلاتي در روابط ميان زوجين مي‌شود. عوامل بسياري نظير تغييرات هورموني، افزايش تحريك پذيري، حساسيت و وجود استرس‌هايي در مورد سلامت كودك، سختي‌هاي زايمان و... مادران را نسبت به افسردگي در بارداري آسيب پذير مي‌كند. توجه داشته باشيد كه مراقبت از سلامت روان مادر به اندازۀ سلامت جسم او در اين دوران حائز اهميت است چرا كه افسردگي مادر بر مراقبت او از خودش، نحوه ارتباط با كودك، سبك فرزندپروري و تربيت نيز تاثير گذار است. با اين حال اگر دوران بارداري خود را سپري مي‌كنيد و متوجه تغييرات خلقي در خود شده‌ايد، با مطالعه اين مقاله مي‌توانيد براي حل آن گام برداريد. مشاوره روانشناسي نيز در اين راه مي‌تواند مناسب‌ترين درمان‌ها را در اختيارتان بگذاريد.

منبع: افسردگي در بارداري 

افسردگي در بارداري و علائم آن

افسردگي يكي از شايع‌ترين اختلالات روان پزشكي است كه احتمال بروز آن در برخي شرايط و موقعيت‌ها بيشتر است. از جمله موقعيت‌هايي كه مي‌توانند زمينه‌ساز افسردگي شوند مي‌توان به دوران بارداري و پس از زايمان اشاره كرد. بسياري از افراد افسردگي را با غمگيني و ناراحتي اشتباه مي‌گيرند. اين در حالي است كه افسردگي نوعي احساس اندوه شديد و پايدار است كه در بيشتر اوقات روز ديده مي‌شود و فرد مي‌تواند حالات منفي ناشي از آن را به طور پايدار در خود حس كند.

توجه به اين نكته اهميت دارد كه بدانيد غمگين بودن يا ناتواني در لذت بردن از موضوعاتي كه قبلاً باعث شادي فرد مي‌شده تنها براي تشخيص افسردگي كافي نيستند چراكه اين اختلال در كنار اين مشكلات منجر به بروز مجموعه علائمي مي‌شود كه از جمله آن‌ها مي‌توان به احساس عدم تمركز، نااميدي، احساس بي‌ارزشي، احساس گناه، تمايل به انزوا، درگيري با افكار مرگ و بروز تغييراتي در خواب و اشتها اشاره كرد. با توجه به تعداد علائمي كه فرد افسرده تجربه مي‌كند شدت افسردگي مي‌تواند متغير باشد در نتيجه لزوماً همه اين علائم در كنار يكديگر اتفاق نمي‌افتند.

براي آشنايي بيشتر در زمينه علائم افسردگي كليك كنيد.

علت بروز افسردگي در دوران بارداري

همان طور كه گفتيم يكي از عوامل و موقعيت‌هاي زمينه‌ساز براي بروز افسردگي تجربه دوران بارداري است. اما علت اين اتفاق چيست؟ اولين دليل؛ بروز تغييرات هورموني گسترده‌اي است كه هنگام بارداري براي زنان اتفاق مي‌افتد. اين تغييرات زنان را در برابر افت خلقي و بروز علائم افسردگي آسيب‌پذير مي‌كند به خصوص آن دسته از بانواني كه قبلاً يعني در دوران پيش از بارداري تجربه افسردگي را داشته‌اند و زمينه ژنتيكي ابتلا به اين اختلال را دارند بيش از ديگران نيازمند دريافت مراقبت‌هاي رواني هستند. علاوه بر تغييرات هورموني عامل ديگري كه مي‌تواند در بروز اين مشكل در دوران حاملگي تأثير داشته باشد تكاليف مرتبط با مادر شدن و انتظار ايجاد تغييرات قريب‌الوقوع در زندگي است.

در واقع فكر كردن به مسئوليت‌هاي مرتبط با نقش مادر و تغييراتي كه در پي به دنيا آمدن كودك در زندگي مشترك ايجاد مي‌شود بسياري از بانوان را آشفته مي‌كند و باعث مي‌شود در برابر اختلالات رواني نظير اضطراب و افسردگي آسيب‌پذير شوند. در نتيجه بسيار اهميت دارد كه قبل از تصميم گيري براي بچه دار شدن آمادگي رواني لازم را در خود ايجاد كنيد و ميزان سازگاري رواني خود را بالا ببريد. شركت در جلسه‌هاي مشاوره و رواندرماني و استفاده از كتاب‌هاي راهنماي والدين از جمله روش‌هايي هستند كه مي‌توانند به سلامت روان شما كمك كنند.

براي آگاهي بيشتر در زمينه بارداري كليك كنيد.

راه‌هاي مراقبت از خود در برابر افسردگي دوران بارداري

بسياري از بانواني كه قصد بچه دار شدن دارند يا آن‌هايي كه دوران حاملگي خود را مي‌گذرانند در جست و جوي روش‌هايي هستند كه بتوانند در اين برهه از زندگي خود تجربيات مثبت‌تر و سالم‌تري را كسب كرده و از بروز افسردگي پيشگيري نمايند. رعايت توصيه‌هاي زير از جمله مهم‌ترين مواردي است كه در كنار مشورت گرفتن از يك روانشناس به شما در اين زمينه ياري مي‌رساند.

1- در ميان گذاشتن افكار و احساسات

بسيار اهميت دارد كه بتوانيد فرد مورد اعتمادي را در كنار خود داشته باشيد تا افكار و احساسات خود را با او در ميان بگذاريد. كسي كه بتواند نگراني‌هايتان را درك كند، از خود همدلي نشان دهد و شما را به خاطر داشتن احساسات منفي سرزنش يا قضاوت نكند. اين فرد مي‌تواند همسر، دوست يا يكي از اعضاي خانواده باشد. اگر احساس مي‌كنيد در اطرافيانتان كسي شما را درك نمي‌كند بهتر است از يك روانشناس كمك بگيريد و از فضاي جلسات مشاوره براي بيرون ريختن احساسات دروني‌تان كمك بگيريد.

براي آگاهي بيشتر درباره مشاوره افسردگي كليك كنيد.

2- پذيرش وجود احساسات منفي در خود

يكي از عواملي كه تا حد زيادي مي‌تواند باعث شدت گرفتن افسردگي در دوران بارداري شود ناتواني در پذيرش احساسات منفي در خود است. در واقع بسياري از مادران از وجود احساس غم و اندوه در خود ناراحت مي‌شوند و از اين بابت احساس گناه يا شرمندگي مي‌كنند. براي مثال ممكن است در اين شرايط خود را سرزنش كنيد كه چرا به اندازه كافي خوشحال نيستيد يا درگير اين فكر شويد كه نمي‌توانيد مادر خوبي براي فرزندتان باشيد.

اين افكار منفي و خود سرزنشگري معمولاً چرخه افسردگي را تشديد كرده و به دور باطلي مي‌انجامد. لازم است بدانيد بسياري از زنان همانند شما در دوران بارداري دچار احساسات منفي مي‌شوند كه ناشي از استرس‌ها و تغييرات هورموني مرتبط با اين دوره است. در نتيجه خود را به خاطر اين مشكل سرزنش نكنيد و سعي كنيد خودتان را با همه احساسات مثبت و منفي بپذيريد. همچنين به اين نكته توجه داشته باشيد كه افكار و حالات ناخوشايند ناپايدار هستند و اگر بتوانيد به درستي آن‌ها را مديريت كنيد از بين مي‌روند.

3- ورزش كردن در طول دوران بارداري

انجام ورزش‌هاي ملايم نظير ورزش‌هاي كششي و يوگا در طول دوران حاملگي مي‌تواند تأثيرات بسيار مثبتي بر جسم و روان شما بگذارد و از بروز افسردگي نيز پيشگيري نمايد. از جمله تأثيرات مثبت ورزش مي‌توان به افزايش سطح انرژي، ترشح هورمون‌هاي شادي‌آور در سيستم اعصاب، بهبود خلق و كاهش ميزان استرس اشاره كرد.

4- افزايش سطح آگاهي در مورد بروز تغييرات خلقي در حين بارداري

بسياري از مواقع زنان از بارداري و تغييرات روحي رواني كه در طي آن اتفاق مي‌افتد اطلاع چنداني ندارند. همين امر باعث مي‌شود كه نوسانات خلقي در اين دوران آن‌ها را غافلگير كرده و باعث شود كه احساس كنند اوضاع از كنترلشان خارج شده است. هرچقدر در مورد تغييرات جسمي و رواني كه در طي بارداري و پس از آن تجربه خواهيد كرد اطلاعات بيشتري داشته باشيد مديريت آن‌ها نيز آسان‌تر خواهد شد.

5- دنبال كردن رژيم غذايي سالم

نخوردن غذاي كافي و سالم در اين دوران مي‌تواند انرژي شما را تحليل ببرد و منجر به ضعيف شدن سيستم عصبي‌تان بشود. از همين رو لازم است حتي اگر اشتها نداريد تلاش كنيد تا مقدار غذاي مورد نياز خود را در مقادير كمتر و تعداد وعده‌هاي بيشتر دريافت نماييد.

افسردگي زنان در دوران بارداري چگونه عمل مي كند؟

افسردگي در دوران بارداري باعث مي‌شود كه مادر نتواند از خود مراقبت كافي به عمل بياورد و مشكلات ديگري از جمله سقط جنين، زايمان زودرس و به دنيا آوردن نوزاد با وزن كم را به وجود مي‌آورد. علائم افسردگي در هر كسي با شدت و ضعف متفاوتي بروز پيدا مي‌كند.

اگر افسردگي در دوران بارداري تحت درمان قرار نگيرد، در نهايت به افسردگي پس از زايمان منجر مي‌شود. افسردگي پس از زايمان شرايط خاصي است كه ممكن است تا ماه ها پس از تولد نوزاد ادامه پيدا كند. اين مشكل سلامت شما را تحت تاثير قرار مي‌دهد و بر نحوۀ ارتباط شما نيز با فرزندتان اثرگذار است.

براي شناخت بيشتر در زمينه افسردگي پس از زايمان كليك كنيد.

تفاوت سندروم بيبي بلو (baby blue) و افسردگي پس از زايمان در مادران

سندروم بيبي بلو در واقع شكل خفيفي از افسردگي پس از زايمان است كه بسياري از زنان پس از زايمان آن را تجربه مي‌كنند. اين سندروم معمولا يك تا سه روز پس از به دنيا آمدن نوزاد شروع مي‌شود و مي‌تواند براي 10 روز تا چند هفته باقي بماند. در اين حالت زنان علائمي نظير نوسانات خلقي را تجربه مي‌كنند. به اين صورت كه ممكن است شما يك دقيقه شاد باشيد و چند دقيقه بعد شروع به گريه كردن كنيد. همچنين احساس اضطراب، سردرگمي و مشكلاتي در خواب و خورد و خوراك نيز مي‌تواند به سراغ شما بيايد.

البته اين علائم امري طبيعي است و بيش از 80 درصد زنان آن را تجربه مي‌كنند. اين علامت‌ها به طور خود به خودي و به مرور ناپديد مي‌شوند. اما نزديك به 13 درصد از مادران دچار افسردگي پس از زايمان مي‌شوند كه در واقع مشكل جدي‌تري است و به مدت طولاني تري هم باقي مي‌ماند. اگر در خانواده سابقه افسردگي داشته باشيد و يا قبلا دوره‌هايي از افسردگي را تجربه كرده باشيد، بيشتر در معرض خطر افسردگي در دوران بارداري و پس از زايمان قرار داريد.

تاثيرات افسردگي دوران بارداري مادر بر كودك

افسردگي يك اختلال قابل درمان است. اما اگر براي درمان افسردگي در دوران بارداري اقدامي صورت نگيرد، كودك نيز تحت تاثير قرار مي‌گيرد چرا كه معمولا مادران افسرده كمتر مي‌توانند از خود و فرزندشان مراقبت كنند. آن‌ها ممكن است يك لحظه به نوزاد عشق بورزند و لحظه‌اي ديگر از او كناره گيري كنند. آن‌ها ممكن است به شيوه‌اي منفي به نيازهاي كودك پاسخ دهند يا اينكه اصلا به او پاسخي نشان ندهند. افسردگي بر نحوه شكل گيري دلبستگي در كودك نيز اثر گذار است. دلبستگي به معني آن ارتباط عاطفي عميقي است كه نوزاد با مراقب اصلي خود برقرار مي‌كند. نحوه شكل گيري اين مفهوم براي رشد كودك بسيار مهم است.

هنگامي كه شما در دوران بارداري افسرده باشيد در عشق ورزي به كودك و مراقبت دائمي از او دچار مشكل خواهيد شد. اين موضوع باعث مي‌شود كه دلبستگي در كودك به سبك ناايمن رشد كند كه اين مساله نيز خود به مشكلات بيشتري در دوران بعدي زندگي او مي‌انجامد.

براي آشنايي بيشتر با درمان افسردگي و دلبستگي در كودكان كليك كنيد.

آيا مصرف قرص هاي ضدافسردگي در دوران بارداري براي نوزاد خطر دارد؟

شايد شما فكر كنيد كه در دوران بارداري بايد درمان قبلي افسردگي خود را قطع كنيد. اما اگر افسردگي شما بدون درمان باقي بماند هم شما و هم فرزندتان در معرض اثرات جدي آن قرار خواهيد گرفت. اگر قبلا داروهاي افسردگي مصرف مي‌كرديد و اكنون باردار شده‌ايد، قبل از قطع داروهاي خود حتما با پزشكتان مشورت كنيد.

برخي از نوزاداني كه مادرانشان در طول دوران بارداري داروهاي ضد افسردگي مصرف مي‌كنند، علائمي نظير تحريك پذيري، تنفس سريع،  لرزش و مشكلاتي در تغذيه از شير مادر را نشان مي‌دهند، اما اين علائم در اكثر موارد بسيار خفيف هستند و به سرعت هم محو مي‌شوند. در واقع احتمال اينكه داروهاي افسردگي در دوران بارداري منجر به مشكلات جدي براي نوزاد شود، بسيار نادر مي‌باشد.

براي آشنايي بيشتر در زمينه داروهاي ضدافسردگي كليك كنيد.

افسردگي در دوران بارداري را جدي بگيريد

در صورتي كه در دوران بارداري خود به سر مي بريد و علائم افسردگي را تجربه مي كنيد، حتما براي بهبود سلامت خود و فرزندتان هر چه زودتر اقدام كنيد. افسردگي مشكل قابل درماني است كه با مراجعه به روان شناس و در موارد شديدتر مراجعه به روان پزشك به سادگي قابل كنترل است. اما در صورتي كه درمان نشود مي تواند مشكلات جدي براي شما و فرزندتان ايجاد كند. به همين دليل اگر دچار مشكلات خلقي هستيد، دريافت كمك حرفه اي در دوران بارداري براي شما ضروري است.

براي اطلاع بيشتر در زمينه افسردگي كليك كنيد.

سوالات متداول 

- افسردگي در ميان زنان باردار چقدر شايع است؟

افسردگي در دوران بارداري يكي از مشكلات بسيار رايج در ميان بانوان است كه متأسفانه در بسياري از موارد جدي گرفته نمي‌شود. بررسي‌ها نشان مي‌دهند كه تقريباً از هر 10 زن باردار يك نفر اين مشكل را تجربه مي‌كند.

- چه عواملي احتمال دچار شدن به افسردگي در دوران بارداري را افزايش مي‌دهند؟

عوامل مختلفي مي‌توانند در بروز اين مشكل نقش داشته باشند كه از جمله مهم‌ترين آن‌ها مي‌توان به ناخواسته بودن بارداري، داشتن سابقه افسردگي قبلي، درگيري با اضطراب و استرس‌هاي شديد، وقوع رويدادهاي ناخوشايند نظير طلاق در اين زمان و تجربه خشونت خانگي اشاره كرد.

براي دريافت مشاوره در زمينه دوران بارداري و اختلالات خلقي در دوران بارداري مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: افسردگي در بارداري