فرسودگي تحصيلي به حالتي گفته مي‌شود كه دانش‌آموزان و دانشجويان به دليل تحصيل طولاني مدت و فقدان انگيزه، دچار حالتي از خستگي ذهني و هيجاني مي‌شوند و نشانه‌هايي نظير بي‌انگيزه شدن نسبت به درس خواندن، مدرسه يا دانشگاه و كاهش فعاليت در زمينه مسائل تحصيلي را از خود بروز مي‌دهند. در بسياري از موارد نيز اين مسئله باعث بروز مشكلات روحي و رواني از جمله افسردگي در افراد مي‌شود. با اين حال فرسودگي تحصيلي اهميت بالايي در بهره‌وري تحصيلي فرد و نحوه عملكرد او در درس‌هايش دارد به همين خاطر بايد بر اين موضوع توجه بيشتري داشته باشيم. در اين راستا راهكارهايي براي غلبه بر اين معضل وجود دارد كه در ادامه به بررسي كامل آن خواهيم پرداخت. همچنين شناخت نشانه‌ها مي‌تواند به مداخله درماني هرچه سريعتر كمك كند.

منبع: فرسودگي تحصيلي | نشانه

فرسودگي تحصيلي چيست؟

فرسودگي تحصيلي به معناي ايجاد شرايط منفي در هيجانات، جسم و توانايي‌هاي ذهني فرد است كه به علت تحصيل طولاني مدت ايجاد مي‌شود و خستگي، نااميدي يا فقدان انگيزه را در ارتباط با مسائل تحصيلي به همراه دارد. فرسودگي تحصيلي به‌عنوان نتيجه هفته‌ها يا ماه‌ها خواندن مطالب مشابه يا كار كردن بر روي يك پروژه مشخص يا حتي به دليل سال‌هاي طولاني و مكرر تحصيل در مدارس ايجاد مي‌شود.

نشانه‌هاي فرسودگي تحصيلي

فرسودگي تحصيلي نشانه‌هاي بسياري ازجمله خسته شدن يا احساس عدم تمايل به شروع يك‌فصل ديگر از كتاب و يا شركت در يك كلاس ديگر دارد. فرسودگي مي‌تواند باعث به وجود آمدن مشكلات جسماني نظير سردرد، بي‌خوابي و حتي افسردگي شود. برخي از شايع‌ترين نشانه‌هاي فرسودگي تحصيلي موارد زير را دربرمي‌گيرد.

• خستگي بيش‌ازحدي كه با خوابيدن يا استراحت كردن از بين نمي‌رود
• كاهش انگيزه براي توجه به كلاس‌ها يا انجام تكاليف
• بدرفتاري با ديگران، پرخاشگر شدن و افزايش تحريك‌پذيري به دليل سرخوردگي
• كاهش خلاقيت و توانايي صحبت كردن در بحث‌هاي كلاسي يا انجام پروژه‌ها
• از دست دادن اعتمادبه‌نفس در مسائل تحصيلي
• ناتواني در پايان دادن به تكاليف و پروژه‌ها در زمان مقرر
• افزايش مشكلات جسماني نظير سردرد، مشكلات مربوط به مفاصل
• احتمال بالا رفتن ميزان آسيب‌پذيري و سرماخوردگي با توجه به ‌قرار داشتن در يك استرس مداوم
• افزايش عادت‌هاي بدرفتاري مانند پرخوري، بيدار ماندن تا ديروقت، جويدن ناخن‌ها يا هر نوع عادت ديگري كه هنگام استرس، از آن استفاده مي‌كنيد.
• ناتواني در تمركز بر روي مسائل مربوط به تحصيل
• احساس اضطراب و افسردگي

پيشگيري از فرسودگي تحصيلي

اگر شما برخي از نشانه‌هاي بالا را در خودتان احساس مي‌كنيد زمان آن رسيده است كه رفتار خود را در ارتباط با مسائل تحصيلي، تغيير دهيد. همچنين اگر شما نسبت به اينكه دچار فرسودگي تحصيلي شويد نگران بوده و مي‌خواهيد راهكارهايي براي پيشگيري از آن را در نظر بگيريد مي‌توانيد راهكارهاي زير را امتحان كنيد. همچنين اين راهكارها را مي‌توانيد توسط برجسته ترين روانشناسان در مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي به صورت تلفني دريافت نماييد.

براي آگاهي بيشتر در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد. 

زماني را به فعاليت‌هاي لذت‌بخش اختصاص دهيد

شما مي‌بايست بتوانيد تعادل را در برنامه تحصيل و زندگي خود برقرار كنيد. انرژي كه براي مطالعه دروستان به آن نياز داريد مي‌بايست از راه فعاليت‌هايي كه به آن‌ها علاقه داريد مجدداً در شما ايجاد شود. به همين خاطر در برنامه روزانه خود و يا نهايتاً هرچند روز يك‌بار در برنامه خود، فعاليت‌هايي كه به آن‌ها علاقه داريد را قرار دهيد. به خاطر داشته باشيد كه نبايد انجام اين فعاليت‌ها را صرفاً به آخر هفته موكول كنيد. اين مسائل مي‌تواند رفتارهاي ساده‌اي نظير تماشاي يك فيلم، خواندن يك كتاب يا قرار با دوستان در يك بعدازظهر را شامل شود.

فعاليت بدني براي پيشگيري از فرسودگي تحصيلي

سعي كنيد در طول هفته حداقل ۳ بار، فعاليت بدني داشته باشيد. همچنين با نوشيدن حداقل 8 ليوان آب در طول روز، ميزان آب بدن خود را در حد مطلوب نگه‌داشته و از مواد غذايي سالم استفاده كنيد. اين شرايط باعث مي‌شود كه بدن و ذهن شما آمادگي بيشتري براي انجام فعاليت‌هاي تحصيلي داشته باشد.

گردش در طبيعت

پژوهش‌ها نشان مي‌دهند كه گذراندن زمان در طبيعت مي‌تواند باعث كاهش سطح استرس در فرد شود. به همين خاطر بخشي از هفته خود را به حضور در طبيعت يا پارك‌ها اختصاص دهيد.

براي انجام فعاليت‌هاي اجتماعي برنامه‌ريزي كنيد

حضور در اجتماع و دريافت حمايت از دوستان و خانواده يكي از مهم‌ترين عواملي هستند كه مي‌توانند ميزان استرس و نگراني را در شما كاهش دهند. به همين خاطر حتماً ايجاد برنامه‌هايي با دوستان يا خانواده را در برنامه هفتگي خود قرار دهيد. اما اين مسئله تنها به‌قرارهاي دوستانه يا خانوادگي ختم نمي‌شود شما مي‌توانيد در فعاليت‌هاي اجتماعي نظير سازمان‌هاي مردم نهاد يا پويش‌ها شركت كنيد.

ارتباط خوبي با استادان يا معلم‌هايتان ايجاد كنيد

داشتن ارتباط خوب با استادان و همين‌طور همكلاسي‌ها باعث مي‌شود كه شما براي حضور در محيط كلاسي علاقه و رغبت داشته باشيد و در كنار پيشگيري از فرسودگي تحصيلي بتوانيد به موفقيت و پيشرفت تحصيلي خود نيز كمك كنيد.

براي آشنايي بيشتر در زمينه موفقيت تحصيلي كليك كنيد.

ايجاد كردن اهداف منطقي براي پيشگيري از فرسودگي تحصيلي

اهداف شما مي‌بايست منطقي و قابل‌دستيابي باشد. در نظر گرفتن اهداف سنگين باعث مي‌شود كه شما تنها با نرسيدن به آن‌ها بيش از پيش احساس شكست كنيد. درنتيجه براي خودتان اهداف مناسب و معقول در نظر گرفته و همچنين زمان رسيدن به آن‌ها را با دقت از روي تقويم مشخص كنيد.

درس خواندن را متوقف نكنيد

هنگامي‌كه شما احساس استرس و خستگي مي‌كنيد و يا شرايط روحي مناسبي نداريد اولين ايده كه به ذهن هر يك از ما مي‌رسد اين است كه درس خواندن را كنار بگذاريم. بااين‌حال احتمالاً به تجربه متوجه شده‌ايد كه در چنين شرايطي استراحت و آرامش خوبي نخواهيد داشت. شما دائماً درگير عذاب وجدان و استرس نسبت به كارهاي عقب‌مانده تحصيلي‌تان هستيد. به همين خاطر پيشنهاد مي‌شود كه اگرچه‌ بهتر است حجم درس خواندن در اين ايام را كم كنيد اما انجام آن‌ها را به‌كلي كنار نذاريد.

آموزش مديريت زمان

مديريت زمان يكي از مهم‌ترين مسائلي است شما مي‌بايست به آن توجه داشته باشيد. بسياري از افرادي كه دچار فرسودگي تحصيلي مي‌شوند در مديريت كردن زمانشان دچار مشكل هستند. آن‌ها احتمالاً نمي‌توانند ساير برنامه‌ها و ابعاد زندگي را در برنامه روزانه خود قرار دهند و يا در صورت توجه به آن‌ها از برنامه‌هاي تحصيلي عقب مي‌مانند. اين مسئله باعث مي‌شود كه آن‌ها به‌طور مداوم يا طولاني‌مدت بر روي درس‌هايشان تمركز كنند و درنتيجه دچار فرسودگي تحصيلي شوند. اگر احساس مي‌كنيد درزمينهٔ مديريت زمان مشكل‌ داريد بهتر است مطالبي را در اين موضوع مطالعه كنيد.

چگونه از شرايط فرسودگي تحصيل خارج شويم

هنگامي‌كه فرد دچار فرسودگي تحصيلي شده باشد و در اين زمينه پيشرفت كرده باشد مي‌بايست راهكارهايي را براي خارج شدن از اين شرايط در نظر بگيرد. بعضي از اين راهكارها شامل موارد زير هستند.

نشانه‌هاي فرسودگي تحصيلي را در خود بررسي كنيد

آيا شما واجد همه يا اكثريت اين نشانه‌ها هستيد؟ در صورتي كه جوابتان به اين مسئله مثبت است مي‌بايست قدم‌هاي بعدي را در نظر بگيريد.

شرايط را انكار نكنيد

هنگامي‌كه براي انكار فرسودگي تحصيلي تلاش مي‌كنيد، شرايط روزانه بدتر خواهد شد. شما در يك چرخه معيوب قرار خواهيد گرفت كه سعي مي‌كنيد با تلاش بيشتر به حدنصاب‌هاي تحصيلي‌تان برسيد و از طرفي به دليل خستگي بيش‌ازحد توانايي عملي كردن برنامه‌هايتان را نداريد. به همين خاطر مهم‌ترين قدم اين است كه بپذيريد شما دچار يك بيماري بسيار رايج شده‌ايد و مي‌بايست به فكر درمان آن باشيد.

كمك بخواهيد

هنگامي‌كه شما دچار فرسودگي تحصيلي شده‌ايد مي‌بايست از مشاور مدرسه، دانشگاه يا يك روانشناس كمك بگيريد. به همين خاطر بهتر است كه در اين زمينه جستجو كنيد. همچنين اگر احساس مي‌كنيد كه مي‌بايست با يكي از دوستانتان صحبت كنيد و مي‌توانيد راهكارهايي را از او ياد بگيريد در اين زمينه اقدام كنيد.

براي اطلاع بيشتر در زمينه مشاوره تحصيلي كليك كنيد.

سؤالات متداول

چه راهكارهايي براي پيشگيري يا بهبود فرسودگي تحصيلي وجود دارد؟

براي پيشگيري از ابتلا به فرسودگي تحصيلي مي‌بايست در برنامه‌ريزي هفتگي خود تعادل را ميان درس خواندن و همچنين فعاليت‌هاي تفريحي و اجتماعي برقرار كنيد. انجام فعاليت‌هاي ورزشي حداقل 3 بار در هفته توصيه مي‌شود. براي درمان اين وضعيت بهتر است به‌جاي تلاش براي فعاليت بيشتر و انكار خستگي‌هايتان، شرايط پيش‌آمده را بپذيريد و براي رفع آن از يك مشاور كمك بگيريد. بهترين راهكار در اين زمينه كم كردن از حجم فعاليت‌هاي تحصيلي مي‌باشد.

براي دريافت مشاوره در زمينه فرسودگي تحصيلي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: فرسودگي تحصيلي | نشانه