تاثير مشكلات خواب بر سلامت روان افراد چگونه است؟ اختلالات خواب از جمله مشكلات روانشناختي هستند كه اين روزها افراد بسياري را درگير خود كرده‌اند. اين اختلال باعث ايجاد مشكلاتي در مغز شده و مي‌تواند توانايي فكر كردن يا تنظيم هيجاني را در افراد تحت تاثير قرار دهد. به دليل همين ناتواني در تنظيم هيجانات، افراد معمولا مشكلات خواب را در كنار بيماري‌هايي نظير افسردگي، اضطراب يا اختلال دو قطبي تجربه مي‌كنند. در اين راستا خواب كافي و با كيفيت اهميت بسياري در سلامت روان و جسم افراد ايفا مي‌كند و تحقق اين امر با ايجاد تغييراتي در سبك زندگي امكان پذير است. همچنين براي جلوگيري از بروز مشكلات جدي و آسيب به سلامت روان، بهتر است در صورت مشاهده مشكلات مربوط به خواب، از يك روانشناس براي بهبود وضعيت خود كمك بگيريد.

منبع: تاثير مشكلات خواب بر سلامت روان

رابطه بين خواب و سلامت روان

كمبود خواب شبانه در كوتاه مدت باعث مي‌شود كه شما احساس خستگي يا تحريك پذيري داشته باشيد. برخي از افراد احساس مي‌كنند كه با نداشتن خواب كافي در شب، توانايي تمركز بر مسائل مختلف را در طول روز از دست مي‌دهند.

متخصصان سلامت خواب معتقدند كه رابطه بين خواب و سلامت روان، ارتباطي بسيار پيچيده است. علاوه بر اينكه مشكلات و بيماري‌هاي رواني مي‌توانند باعث ايجاد اختلالاتي در زمينه خواب شوند، اخيرا متخصصان به اين نتيجه رسيده‌اند كه مشكلات خواب مي‌تواند نقش علي در ايجاد و استمرار بيماري‌هاي روحي داشته باشند. درنتيجه ميان وضعيت خواب و سلامت روان فرد، يك ارتباط متقابل وجود دارد. بيماري‌هاي رواني مي‌تواند باعث بروز مشكلاتي در خواب فرد بشود و در كنار اين مسئله، وضعيت خواب مي‌تواند سلامت روان فرد را بهتر يا بدتر نمايد.

متخصصان تاكنون نتوانسته‌اند زير ساخته‌هاي عصبي مربوط به اين رابطه را پيدا كنند. با اين حال يكي از فرضيات در اين زمينه اين است كه خواب شبانه كافي، باعث بالارفتن تاب‌آوري روان و احساس فرد مي‌شود. مشكلات مزمن خواب به‌ويژه بي‌خوابي نيز با تفكر منفي و آسيب‌پذيري هيجاني ارتباط دارد.

براي اطلاع بيشتر در زمينه سلامت روان كليك كنيد.

تاثير مشكلات خواب بر سلامت روان چگونه است؟

خواب هر فرد شامل دو بخش متفاوت به نام‌هاي خواب آرام يا عادي و همچنين خواب با حركات سريع چشم (REM)، است. اين دو بخش مختلف به‌صورت چرخه‌اي، با يكديگر جابه‌جا مي‌شوند و فرد در طول مدتي كه خوابيده است چندين مرحله خواب آرام و خواب رم را پشت سر مي‌گذارد.

در جريان خواب آرام، فرد به‌تدريج به خواب عميق فرو مي‌رود و امواج مغزي دچار تغييراتي متناسب با عميق شدن خواب فرد شده و از انگيختگي آن‌ها كم مي‌شود. در طي اين جريان، دماي بدن فرد كاهش‌يافته، عضلات در حالت آرامش قرار مي‌گيرند و ضربان قلب و تعداد تنفس كاهش پيدا مي‌كند. عميق‌ترين مرحله از خواب آرام، مرحله‌اي است كه براي تقويت سيستم ايمني بدن فرد، اهميت بسيار بالايي دارد.

خواب با حركات سريع چشم، مرحله‌اي است كه رويا ديدن در آن اتفاق مي‌افتد. در اين مرحله فعاليت امواج مغزي، دماي بدن، فشار خون و ساير علائم، درست به اندازه شرايط بيداري فرد هستند. بر اساس تحقيقات صورت گرفته، خواب رم، براي يادگيري و حافظه و همچنين سلامت هيجانات فرد، اهميت بالايي دارد.

علي رغم اينكه متخصصان همچنان در حال تلاش براي به دست آوردن يك توضيح دقيق‌تر در ارتباط با تعامل ميان وضعيت خواب و بيماري‌هاي رواني هستند، توضيح اوليه ارائه شده توسط آن‌ها بيانگر اين مطلب است كه اختلالات خواب باعث ايجاد مشكلاتي در مغز نظير تغيير در ميزان هورمون استرس (كورتيزول) يا نوروترانسميترهاي مغزي شده و مي‌تواند توانايي فكر كردن يا تنظيم هيجاني را در فرد تحت تاثير قرار دهد. احتمالاً به دليل همين ناتواني در تنظيم هيجانات است كه بي خوابي معمولاً در كنار بيماري‌هايي نظير افسردگي، اضطراب يا اختلال دو قطبي به چشم مي‌خورد. براي آشنايي بيشتر با علل بروز بي خوابي شبانه كليك كنيد.

تاثير مشكلات خواب بر سلامت روان

تاكنون بيش از 70 نوع بيماري مرتبط با خواب شناسايي‌شده است كه شايع‌ترين آن‌ها بي‌خوابي (مشكل در به خواب رفتن يا بيدار شدن‌هاي مكرر در طول خواب) مي‌باشد. تعداد اختلالات مرتبط با خواب و ارتباط آن‌ها با انواع بيماري‌هاي رواني، موضوعي است كه احتياج به بررسي فراواني دارد. در اين ميان رابطه مشكلات خواب با برخي بيماري‌هاي رواني بيشتر شناخته شده است.

براي آشنايي بيشتر با انواع اختلالات خواب كليك كنيد.

اختلال دوقطبي

مشكلات مربوط به خواب در ميان بيماران دوقطبي بسيار شايع هستند. اين مشكلات مي‌تواند شامل بي‌خوابي، چرخه‌هاي نامنظم خواب‌وبيداري و يا كابوس‌هاي شبانه باشد. تحقيقات نشان مي‌دهد كه بي‌خوابي در اين بيماران مي‌تواند عاملي براي شروع دوره مانيا باشد. همچنين بر اساس مشاهدات باليني مشكلات مربوط به خواب در روزهاي پيش از شروع دوره جديد از بيماري، شدت بيشتري پيدا مي‌كند.

تاثير مشكلات خواب بر سلامت روان و بروز اضطراب

مشكلات خواب در تمامي گروه‌هاي اختلالات اضطرابي مانند اضطراب فراگير، فوبي ها، وسواس و اختلال استرس پس از سانحه به وفور ديده مي‌شود. بيماران مبتلابه اضطراب، مشكلات بي‌خوابي بسياري را گزارش مي‌كنند و در حين خواب نيز، چندان كه بايد وارد مرحله خواب عميق نمي‌شوند.

تحقيقات نشان مي‌دهد كه علاوه بر افسردگي، اضطراب نيز تحت تاثير بي‌خوابي قرار دارد و بسياري از افراد درگير با مشكلات خواب، در آينده به يكي از بيماري‌هاي اضطرابي مبتلا مي‌شوند؛ اما اين احتمال به نسبت ابتلا به بيماري افسردگي بسيار كمتر است.

اختلال بيش فعالي و نقص توجه

بين 25 تا 50 درصد كودكان مبتلا به اختلال بيش فعالي و نقص توجه با مشكلات خواب مواجه هستند. اين مشكلات شامل دشواري در به خواب رفتن، عميق نبودن خواب، احساس خستگي روزانه و چرت زدن‌هاي مكرر در طول روز مي‌باشد.

تاثير مشكلات خواب بر سلامت روان و بروز افسردگي

شايع‌ترين مشكلات خوابي كه در بيماران افسرده ديده مي‌شود، اختلال بي‌خوابي و آپنه هاي تنفسي هستند. براساس بررسي‌هاي انجام‌شده، بين 60 تا 90 درصد بيماران افسرده بزرگسال و حدود 90 درصد كودكان مبتلا به افسردگي؛ به بي‌خوابي و حدود يك پنجم آن‌ها به آپنه‌هاي تنفسي مبتلا هستند. در كنار اين نتايج، يك بررسي در ارتباط با بيماراني كه مشكل خواب داشته‌اند، نشان داده است كه بسياري از افراد درگير با مشكل بي‌خوابي در سال‌هاي آينده به بيماري افسردگي اساسي مبتلا شده‌اند. در نتيجه نمي‌توان ميان بيماري افسردگي و احساس بي‌خوابي از يك رابطه علي صحبت كرده بلكه صرفاً ميان اين دو معضل يك ارتباط و همبستگي قوي وجود دارد.

نشانه‌هاي افسردگي در بيماراني كه علاوه بر افسردگي از بي‌خوابي رنج مي‌برند تا حدودي متفاوت از ساير بيماران افسرده است. بيماران افسرده‌اي كه دچار بي‌خوابي هستند، افكار و رفتار خودكشي بيشتري داشته و همچنين نسبت به درمان مقاوم‌تر هستند.

براي شناخت بيشتر درباره بي خوابي و افسردگي كليك كنيد.

بهبود وضعيت خواب و سلامت روان

با توجه به آنچه از ارتباط ميان سلامت روان و مشكلات خواب بيان شد، بهتر است كه تلاش كنيم تا وضعيت سلامت خواب خود را در شرايط مطلوبي نگه‌داريم تا از تاثير مشكلات خواب بر سلامت روان خود بكاهيم. برخي از راهكارهايي كه براي رسيدن به اين هدف وجود دارد شامل موارد زير هستند.

تغيير در سبك زندگي

الگوي خواب و خوراك و برنامه‌ريزي‌هاي روزانه فرد تاثير بسياري در بهبود وضعيت خواب يا بدتر شدن آن دارند. مهم‌ترين مسئله در سبك زندگي وجود يك نظم مشخص است. اين نظم مي‌بايست در ساعات خواب و مصرف مواد غذايي وجود داشته باشد. معمولاً توصيه مي‌شود كه يك ساعت پيش از زمان رفتن به رخت خواب، از مصرف مواد محرك نظير كافئين، الكل يا انجام فعاليت‌هايي كه درگيري ذهني ايجاد مي‌كنند اجتناب نماييد.

درصورتي‌كه به دليل شيفت‌هاي كاري شبانه يا سفر نمي‌توانيد نظم برنامه خود را حفظ نماييد، بهتر است براي جلوگيري از آسيب‌هاي مربوط به مشكلات خواب با يك متخصص مشورت كنيد.

فعاليت بدني

براي كاهش تاثير مشكلات خواب بر سلامت روان انجام مرتب ورزش‌هاي هوازي بسيار مفيد خواهد بود چراكه باعث مي‌شود كه افراد راحت‌تر به خواب رفته و در طول خواب شبانه نيز كمتر بيدار بشوند.

تمرين‌هاي آرام‌سازي

انجام مديتيشن، تمرين‌هاي تنفسي يا ريلكسيشن باعث كاهش تنيدگي و اضطراب شده و در بهبود وضعيت خواب فرد اهميت بسيار بالايي دارد.

كمك گرفتن از مشاور

با توجه به آسيب‌هايي كه به دليل بي‌خوابي در سلامت جسم و روان فرد ايجاد مي‌شود، بهتر است كه پيش از شدت يافتن اين اوضاع، براي درمان آن اقدام كنيد و از يك متخصص در اين زمينه كمك بگيريد. دانستن نكاتي در ارتباط با بهداشت خواب نظير روشنايي خانه، فعاليت‌هايي كه پيش از به خواب رفتن نبايد انجام داد و...، از جمله مسائلي هستند كه مي‌توانيد از يك متخصص آموزش ببينيد. 

براي اطلاع بيشتر درباره مشاوره تلفني كليك كنيد.

سؤالات متداول درباره تاثير مشكلات خواب بر سلامت روان

مشكلات خواب تا چه ميزان قابل برطرف شدن هستند؟

تاكنون بيش از 70 نوع اختلال خواب شناسايي‌شده است كه پاسخگويي هريك از آن‌ها به درمان، با ديگري متفاوت است. عواملي نظير مدت زمان درگيري با بيماري، سن، جنس، بيماري‌هاي جسمي يا روحي نيز در اين موضوع اثر دارند. با اين حال درمان‌هاي روان‌شناختي و به‌ويژه درمان شناختي-رفتاري در برطرف كردن اين مشكلات بسيار موفق بوده‌اند. 

موثرترين درمان براي مشكلات خواب و مخصوصا بي خوابي چيست؟

يكي از درمان‌هاي بسيار مطرح روانشناسي براي رفع مشكل بي‌خوابي، درمان شناختي است. درمان شناختي معتقد است كه تداوم مشكلات خواب در يك فرد به اين خاطر است كه آن‌ها انتظار دارند مشكلات خواب را هر شب مشاهده كنند. يك بيمار مبتلابه بي‌خوابي، هر شب پيش از رفتن به رخت خواب معتقد است كه قرار نيست خواب راحتي داشته باشد. درمان روان‌شناختي سعي مي‌كند با تغيير اين تفكرات به فرد براي بهبود كيفيت خواب كمك كند. بر اساس آمار، اين روش درماني تا حد زيادي در درمان انواع بي‌خوابي‌ها مؤثر بوده است.

براي آگاهي بيشتر درباره درمان بي خوابي كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه تاثير مشكلات خواب بر سلامت روان مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: تاثير مشكلات خواب بر سلامت روان