اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) چيست؟ در زندگي روزمره، ممكن است با حوادث طاقت فرسا، ترسناك و خارج از كنترل روبرو شويد. اختلالات هيجاني كه بعد از حملات و جراحت جسماني (به خصوص تجاوز)، تصادف، حوادث طبيعي يا فقدان و سوگ ناگهاني عزيزان تجربه مي‌كنيد، اختلال استرس پس از ضربه گفته مي‌شود. البته همه افراد در شرايط مشابه، مستعد بروز اختلال استرس پس از سانحه نيستند؛ زماني كه فشار رواني ناشي از اين اتفاقات بيش از اندازه تحمل‌تان باشد و راهكارهاي مقابله‌اي شما پاسخگو نباشند، اين آسيب پديد مي‌آيد. پيامدهاي ناشي از اين اختلال آنقدر جدي هستند كه سازگاري اجتماعي و عملكردي‌تان را مختل مي‌كند، پس تشخيص و درمان بيماري كمك مي‌كند به روند عادي زندگي‌تان بازگرديد. در ادامه مقاله به بررسي اختلال استرس پس از آسيب، علائم، علل و راهكارهاي درماني آن مي‌پردازيم. 

منبع: اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) | علائم و نحوه درمان

اختلال استرس پس از سانحه PTSD

تجربه‌ حوادث آسيب زننده‌اي كه باعث مي‌شوند تا شما احساسات ناراحت كننده عميقي را تجربه كنيد، بدون اينكه هيچ راهكاري براي مواجهه با آن داشته باشيد، ممكن است تاثيرات منفي دراز مدتي به صورت اختلال استرس پس از آسيب بر جاي بگذارد. در واقع استرس پس از سانحه يك نوع اختلال رواني است كه در اثر عوامل استرس زا به وجود مي‌آيد.

گاهي ممكن است كه شما در اثر بروز حادثه و يا ديدن صحنه‌اي يك عارضه روحي دردناك را تجربه نماييد و تا مدتي دچار مشكلاتي شويد و با گذر زمان سلامتي خود را مجددا به دست آوريد اما گاهي اين مسئله به مدت بيش از يك ماه به طول مي‌انجامد كه در آن صورت ممكن است شما به اين اختلال دچار شده باشيد. با اين حال  سوانح و عوامل استرس زا ممكن است به شكل‌هاي مختلف صورت گيرد. مهمترين آن‌ها شامل موارد زير هستند.

- شخص رويداد آسيب زا را به طور مستقيم تجربه مي‌كند.

- فرد رويداد آسيب زايي كه براي ديگران پيش آمده به طور مستقيم مشاهده مي‌كند.

- شخص از رويداد آسيب زا كه براي يكي از اعضاي خانواده يا دوستان نزديكش پيش آمده آگاه مي‌شود.

- قرباني بارها يا به شدت در معرض جزئيات ناراحت‌كننده‌ رويدادهاي آسيب زا قرار مي‌گيرد. براي مثال نخستين كساني كه به محل حادثه مي‌روند تا جنازه‌ها و بقاياي انساني را جمع‌آوري كنند.

براي اطلاع بيشتر درباره اختلالات مربوط به سانحه كليك كنيد.

علائم استرس پس از سانحه

به طول كلي علائم اين اختلال به 4 دسته تقسيم مي‌شود كه شامل خاطرات سرزده، پرهيز از سانحه، تغييرات منفي در حالات و افكار و تغيير در واكنش‌هاي فيزيكي و احساسي است. با اين حال فردي كه دچار آسيب استرس پس از سانحه مي‌شود، علائم استرس را بيشتر به صورت زير نشان مي‌دهد.

_ نفوذ افكار يا خاطرات تكراري، مزاحم و ناخواسته مربوط به رويداد آسيب زا

_ كابوس‌هاي تكراري و آزار دهنده كه در آن‌ها، محتوا يا احساسات موجود در رويا با رويدادهاي آسيب زا در ارتباط هستند.

_ واكنش‌هايي مانند فلش‌بك يا تجديد خاطره، كه در آن‌ها فرد طوري احساس يا عمل مي‌كند كه انگار رويدادهاي آسيب زا دوباره در حال رخ دادن هستند.

_ شخص از خاطرات، افكار يا احساساتي كه به طور مستقيم يا غيرمستقيم با رويدادهاي آسيب زا در ارتباط هستند اجتناب مي‌كند.

_ بيمار هميشه در حالت هيجاني منفي مانند ترس، وحشت، خشم، احساس عذاب وجدان و احساس گناه قرار دارد.

_ از علاقه‌ فرد به كارهاي مهم زندگي يا ميزان مشاركتش در آن‌ها به شدت كاسته شده است.

_ شخص زودرنج است و ناگهان با كوچك‌‌ترين تحريكي از خشم منفجر مي‌شود.

_ بي احتياطي، رفتار‌هاي پرخطر و خودتخريبگر در قرباني ديده مي‌شود.

براي آگاهي بيشتر درباره علائم استرس و اضطراب كليك كنيد.

عوامل موثر در بروز اختلال استرس پس از سانحه

اختلال استرس پس از ضربه، آسيب رواني ست كه يك موقعيت يا اتفاق آشكار ساز براي آن وجود دارد. يعني فرد پس از تحمل كردن ضربه‌اي روحي مبتلا مي شود اما چرا برخي به اين اختلال مبتلا مي‌شوند و برخي در شرايط مشابه سازگاري و انعطاف بيشتري دارند؟

مجموعه عوامل زيست شناختي، اجتماعي و روان شناختي در مبحث سبب شناسي اختلال استرس پس از آسيب، اهميت دارد. سابقه خانوادگي اضطراب باعث آسيب پذيري شما از نظر زيست شناختي مي‌شود. بي ثباتي‌هايي كه در محيط خانواده وجود دارد اين باور را در شما پديد مي‌آورد كه دنيا جاي خطرناك و غير قابل كنترلي است كه در بروز اين اختلال موثر است. در سطح اجتماعي نيز دريافت حمايت اجتماعي از طرف خانواده، دوستان و ديگر ارگان‌هاي اجتماعي نقش عامل محافظي دارند، پس عدم دريافت حمايت كافي نيز در بروز اختلال موثر است.

در زمينه روان شناختي نيز عامل فشار يا همان استرسورها مي‌تواند نقش تعيين كننده داشته باشند. در كنار اين مسئله پژوهشگران اعلام كرده‌اند كه تجربيات آسيب زا مي‌تواند به ايجاد تغييراتي در مغز نيز منجر شوند و در قسمت هيپوكامپ كه مسئول تحكيم بخشيدن به حافظه است اين اتفاق رخ مي‌دهد. 

اختلالات همايند با اختلال استرس پس از آسيب

اختلال استرس پس از ضربه، در صورت عدم درمان، مي‌تواند به اختلالي مزمن تبديل شود كه با آسيب هاي رواني ديگر مانند افسردگي، اختلالات اضطرابي ديگر و سو مصرف مواد و ... همراه شود. همچنين اين اختلال با اختلال استرس حاد به مقدار زيادي شبيه به يكديگر هستند به جز اينكه علائم اختلال استرس حاد زودتر از PTSD و در ظرف چهار هفته پس از واقعه پيدا مي‌شود و به مدت 2 روز تا چهار هفته طول مي‌كشد. اگر علائم پس از 4 هفته باقي بماند تشخيص اختلال پس از سانحه داده مي‌شود.

براي آشنايي بيشتر با انواع اختلالات اضطرابي و افسردگي كليك كنيد.

درمان اختلال استرس پس از سانحه

براي درمان استرس پس از سانحه مي‌توان از روش هايي مانند دارو درماني و روان درماني استفاده كرد. مشاوره كنترل استرس به شما كمك مي كند تا بهترين درمان را انتخاب نماييد. در ادامه به توضيح رايج ترين درمان‌ها مي‌پردازيم. همچنين شما مي‌توانيد براي آگاهي از روند دريافت مشاوره كنترل استرس و اضطراب كليك كنيد.

دارو درماني

گروهي از داروهاي ضد افسردگي به نام مهاركننده‌هاي بازجذب سروتونين (SSRIs) نظير سرترالين و پاروكستين به دليل كارايي بيشتر، قابل تحمل بودن و بي خطر بودنشان خط مقدم درمان اختلال استرس پس از سانحه مي‌باشند.

براي شناخت بيشتر درباره داروهاي ضد افسردگي كليك كنيد.

روان درماني 

درمانگران معتقدند كه بايد با آسيب خود رو‌به‌رو شويد، تا اين فرصت پيش بيايد كه هيجان‌هاي خود را پردازش كنيد و روش‌هاي كنار آمدن سازگارانه را تقويت كنيد. به همين دليل مواجهه تجسمي در دستور كار قرار مي‌گيرد سپس محتواي آسيب و هيجان‌هاي همراه با آن بررسي مي‌شوند.

از ديگر مداخلات روان درماني كه در مورد اختلال استرس پس از سانحه وجود دارد مي‌توان به رفتار درماني، هيپنوتيزم و روانپويشي اشاره كرد. حساسيت زدايي از طريق حركات سريع چشم و پردازش مجدد هيجان‌ها نيز در درمان اين اختلال موثر است. از آنجايي كه برخي از بيماران دچار خود سرزنشي يا احساس گناه بازماندگان مي‌شوند، شناخت درماني براي تصحيح باورهاي غلط به كار مي‌رود. با اين حال در صورتي كه احساس كرديد نياز به صحبت به كساني داريد كه تجربيات مشابه دارند؛ از گروه درماني نيز مي‌توانيد بهره ببريد. براي آشنايي بيشتر درباره روان درماني و هيپنوتيزم كليك كنيد.

در صورتي كه مايل هستيد درباره روش‌هاي مختلف درمان اختلال استرس پس از سانحه اطلاعات مناسبي كسب كنيد و نسبت به مشكل خود و يا اطرافيانتان بهترين راهكارها را انتخاب كنيد مي‌توانيد از مشاوران ما در مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي به صورت تلفني و حضوري خدمات دريافت نماييد. اين مركز با داشتن مشاوراني برجسته در زمينه اختلالات رواني اين امكان را براي شما فرآهم آورده است تا در كمترين زمان ممكن بتوانيد به درمان مشكلات خود بپردازيد.

براي آگاهي از روند دريافت مشاوره تلفني و مشاوره حضوري كليك كنيد. 

سوالات متداول

تشخيص اختلال استرس پس از سانحه چگونه امكان پذير است؟

روانشناسان معمولا در كنار انجام مصاحبه به بررسي كامل علائم، علل وقوع و رويدادهايي كه در چند ماه اخير براي شما اتفاق افتاده است مي‌پردازند و سپس درباره عملكرد شما در محيط هاي مختلف تحصيلي، شغلي و اجتماعي سوالاتي پرسيده مي‌شود تا به تشخيص دقيق منجر گردد. اين فرآيند مي‌تواند از طريق مشاوره تلفني نيز انجام گيرد.

براي دريافت مشاوره در زمينه استرس و حوادث ايجاد كننده استرس مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق شماره 02122018502 و يا از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) | علائم و نحوه درمان