اختلال دو قطبي يا افسردگي شيدايي از جمله اختلالات خلقي است كه مشخصه آن تبديل دوره شيدايي و اوج سرخوشي به دوره افسردگي و قعر نااميدي است. در واقع افراد مبتلا دچار نوسانات خلقي و رفتاري شديدي هستند. معمولا اين اختلال در سنين نوجواني اتفاق مي‌افتد و در سنين بالاي 40 سال احتمال ابتلا به اين اختلال كمتر مي‌شود. اين تغييرات در خلق و خو، سبب مختل شدن زندگي روزمره و ارتباطات فرد بيمار مي‌گردد و تاثيرات خود را بر جنبه‌هاي مختلف زندگي فرد مي‌گذارد. ممكن است در صورت عدم اقدام براي درمان، فرد رفتارهاي خطرناك و تحريك كننده‌اي بروز دهد كه سلامت خود و اطرافيان را به خطر بياندازد. با توجه به اهميت موضوع در ادامه اين مقاله به تعريف انواع افسردگي شيدايي، علائم و علت بروز بيماري مي‌پردازيم.

منبع: اختلال دو قطبي چيست؟ | انواع، علائم و علل دو قطبي

اختلال دو قطبي چيست؟

اختلال دو قطبي از انواع اختلالات خلقي است كه باعث تغييرات شديد در خلق و خو و رفتار افراد مي‌گردد. دوره شيدايي با افزايش سطح انرژي و تحريك پذيري، عدم تمركز و پرش افكار، كاهش نياز به خواب، افكار خود بزرگ بينانه همراه است. برخي از بيماران مبتلا به دو قطبي هر دو نوع دوره افسردگي و شيدايي را تجربه مي‌كنند و برخي ديگر، فقط به دوره‌هاي مانيا يا شيدايي دچار مي‌شوند. مردان و زنان به يك اندازه در معرض ابتلا به اين اختلال قرار دارند. دوره مانيا آنچنان براي فرد مبتلا مي‌تواند خوشايند باشد كه مصرف داروهاي خود را در دوران افسردگي متوقف كند تا دوباره به حالت شيدايي بازگردد. 

براي آگاهي بيشتر درباره اختلالات خلقي كليك كنيد.

دلايل بروز افسردگي شيدايي

علت بروز اين اختلال به طور قطعي مشخص نشده است. اما تحقيقات انجام شده بر روي اختلال دو قطبي نشان مي‌دهد كه ژنتيك در بروز اين اختلال بسيار موثر است. به طور كلي تعامل عوامل زيست شناختي، روانشناختي و اجتماعي در بروز افسردگي شيدايي موثر هستند. رويدادهاي پر استرس نيز با شروع اين اختلال رابطه‌اي قوي دارند. توجه داشته باشيد كه رويدادهاي پر استرس مي‌توانند باعث تشديد علائم در فرد نيز شوند. به طور مثال فرد مبتلا به اختلال دو قطبي در هنگام ازدواج ممكن است علائم شديدتري را تجربه كند كه در اين صورت مي تواند مشكلات بيشتري به سراغش آيد. 

انواع اختلالات دو قطبي

بر اساس تحقيقات انجام شده توسط موسسه ملي سلامت ذهن، انواع اختلالات دو قطبي شامل موارد زير مي‌باشند.

اختلال دوقطبي نوع اول: به شرايطي اطلاق مي‌شود كه تنها يك دوره شيدايي يا مانيا وجود داشته و فرد پيش از آن هيچ دوره افسردگي اساسي را تجربه نكرده باشد. اختلال دو قطبي نوع اول در صورت عدم اقدام براي درمان دوره‌هاي شيدايي به مدت 3 تا 6 ماه طول مي‌كشد. دوره افسردگي اين افراد نيز 6 تا 12 ماه مي‌باشد. براي آشنايي بيشتر درباره اختلال دو قطبي نوع اول كليك كنيد. 

اختلال دوقطبي نوع دوم: در اختلال دو قطبي نوع دوم يك دوره افسردگي شديد وجود دارد. در صورتي كه تغييرات خلق و خود در فرد بيمار كم باشد و در اصطلاح به صورت هيپومانيا تجربه گردد، به عنوان اختلال دوقطبي خفيف شناخته مي شود. براي اطلاع بيشتر درباره اختلال دو قطبي نوع دوم كليك كنيد.

اختلال خلق ادواري يا سيكلوتايمي: اختلال دو قطبي ادواري، شكل خفيف اختلال دوقطبي نوع دوم است؛ با اين تفاوت كه شدت علايم افسردگي و دوره شيدايي كمتر است. براي آگاهي بيشتر درباره اختلال خلق ادواري كليك كنيد.

اختلال دوقطبي پيش رونده: در اختلال دو قطبي پيش رونده فرد بيمار بيش از چهار بار در روز دچار تغييرات خلق وخو مي شود. اين نوع اختلال در 10 درصد افرادي كه مبتلا به اختلال افسردگي شيدايي هستند ديده مي شود و مي تواند با اختلال دوقطبي اول و دوم نيز همراه باشد. براي شناخت بيشتر درباره اختلال دو قطبي پيشرونده كليك كنيد.

علائم اختلال اختلال دو قطبي (افسردگي شيدايي)

بسته به نوع اختلال دو قطبي كه افراد به آن مبتلا هستند، علائم مي‌تواند متفاوت باشد. ولي در اكثر اين افراد علائمي مشابه است كه شامل موارد زير مي‌باشند.

1- افسردگي

احساس غم و اندوه همراه با لذت نبردن از موقعيت‌ها، از علائمي مي‌باشد كه ممكن است در افراد مبتلا به افسردگي شيدايي ديده شود. آمار روانشناسي باليني نشان مي‌دهد كه علائم افسردگي شديد در بيماراني كه مبتلا به اختلالات دو قطبي هستند، بيشتر است. در اين حالت، احساس افسردگي براي طولاني مدت باقي مي‌ماند و حتي انجام امور عادي زندگي را سخت يا غير ممكن مي‌كند. در صورتي كه شما افسرده باشيد متوجه اين تغييرات در خود مي‌شويد. حتما در اين شرايط بايد براي درمان افسردگي و درمان اختلال دو قطبي اقدام نماييد.

براي شناخت بيشتر درباره علائم افسردگي و درمان افسردگي كليك كنيد.

2- تغيير حالت روحي 

افراد در زماني كه مبتلا به اختلال دوقطبي مي‌شوند از لحاظ روحي بسيار آسيب پذيرند و احساسات زير در آنان بسيار پررنگ تر مي‌شود.

1- نوسان بين احساس غمگيني و سرخوشي

2-  افكار خودكشي

3- بيقراري و انرژي زياد

4- افزايش اعتماد به نفس

5- بيش برآورد كردن قدرت و توانايي

6- حساسيت زياد و زودرنجي

3- تغيير افكار در اختلال دو قطبي

در اين اختلال بيمار افكار، نگرش و باورهايش دستخوش تغيير مي‌شود.

1- قضاوت ضعيف

2- افزايش خلاقيت و ايده‌هاي جديد

3- مشكل در تمركز كردن و پرش افكار

4- خودبزرگ بيني و افكار بزرگ منشانه

4- تغيير حالات جسمي

از جمله تغييرات حالات جسمي كه در افراد ديده مي‌شود مي‌توان به موارد زير اشاره داشت.

1- افزايش انرژي

2- كاهش نياز به خواب

3- افزايش تمايل به رابطه جنسي

5- تغييرات ناگهاني در تمايل به برقراري رابطه جنسي

افراد مبتلا به اختلال دو قطبي (افسردگي شيدايي) در برقراري رابطه جنسي با مشكل مواجه مي‌شوند چرا كه در دوره‌هاي شيدايي تمايل بالايي در برقراري رابطه جنسي دارند كه گاهي به رفتارهاي پر خطر جنسي نيز منجر مي‌شود. از طرفي در دوره‌هاي افسردگي تمايلي به برقراري رابطه جنسي ندارند. داروهاي تثبيت كننده خلق نيز كه درمان اين اختلال به كار برده مي‌شود باعث سرد مزاجي و عدم تمايل به برقراري رابطه جنسي مي‌گردند. در صورتي كه قصد ازدواج با يك فرد مبتلا به اختلال دوقطبي را داريد قبل از آن حتما به نكاتي مانند تغييرات ناگهاني در تمايل به برقراري جنسي توجه داشته باشيد.

براي اطلاعات بيشتر درباره ازدواج با بيمار دو قطبي كليك كنيد.

6- تغييرات رفتاري در افراد

از جمله تغييرات رفتاري در بيماران مبتلا به بيماري اختلال دو قطبي مي‌توان به موارد زير اشاره داشت.

1- پرحرفي، ابراز بيش از حد احساسات و صميمي شدن غير معمول

2- تحريك پذيري مفرط و تصميم گيري عجولانه

3- ولخرجي‌هاي بسيار، رفتارهاي تكانشي و سوء مصرف مواد

علائم اورژانسي اختلال دو قطبي (افسردگي شيدايي)

در صورت عدم درمان به موقع، به مرور زمان اين اختلال مي‌تواند تبديل به جنون گردد. از جمله علائم اوژانسي اين اختلال مي‌توان به موارد زير اشاره داشت.

1- بروز رفتارهاي خشونت آميز و فحاشي

2- بروز رفتارهاي خطرناك در فرد

3- شروع افكار خودكشي و صحبت كردن مداوم در مورد خودكشي

4- خودكشي‌هاي ناموفق

5- صحبت كردن در ارتباط با مرگ

تشخيص اختلال دو قطبي

تشخيص علائم اختلال افسردگي شيدايي مشكل است. فقط در مواردي كه بيماري پيشروي كرده و به جنون شيد يا مانيا رسيده است، نشانه‌ها به راحتي قابل تشخيص هستند. افرادي كه دچار جنون خفيف شده‌اند ممكن است پر انرژي تر از حد معمولشان باشند به طوري كه با اعتماد به نفس كامل و سرشار از انرژي و ايده‌هاي جديد به كار و زندگي خود مشغول باشند. يا در صورتي كه فرد علائم افسردگي اساسي را در دوره‌هاي كوتاه مدت و در طول زمان تجربه كند افراد آن را به عوامل مختلفي به غير از اختلال دو قطبي ربط مي‌دهند.

براي اطلاع بيشتر درباره اختلال افسردگي اساسي كليك كنيد.

درمان اختلال دو قطبي

به طور كلي درمان اختلال دوقطبي به دو شيوه روان درماني و دارو درماني اختلال دو قطبي صورت مي‌گيرد كه در ادامه به بيان بيشتر آن خواهيم پرداخت. براي آگاهي از روند دريافت درمان اختلال دو قطبي كليك كنيد. 

دارو درماني براي اختلال دو قطبي

داروهاي تثبيت كننده خلق مانند ليتيوم، كاربامازپين، كلونازپام و... در پيشگيري از دوره‌هاي شيدايي و درمان موثر است. سيكل دارو درماني بايد حتما تحت نظر يك روان پزشك متخصص صورت گيرد. ممكن است در در كنار اين داروها، ضد افسردگي‌ها، داروهاي ضد اضطراب، ضد روان پريشي و ضد افسردگي-ضد درد نيز استفاده شوند. به عنوان مثال داروي symbyax تركيبي از ضد افسردگي فلوكستين و اولانزاپين ضد روان پريشي است كه مي‌تواند موثر واقع شود. با اين حال توجه داشته باشيد دارو درماني نياز به صبر و حوصله دارد و در كنار حتما لازم است كه از روان درماني نيز بهره ببريد تا بتوانيد زودتر به نتيجه دلخواه دست يابيد.

براي اطلاع درباره درمان اختلال دو قطبي با دارو و داروهاي تثبيت كننده خلق كليك كنيد.

روان درماني براي اختلال دو قطبي

از درمان‌هاي غير دارويي نيز مي‌توان به درمان شناختي-رفتاري، روان درماني بين فردي و خانواده درماني اشاره كرد. با اين حال روش‌هاي ديگر مانند رفتار درماني و درمان مبتني بر روانكاوي نيز مي‌تواند موثر واقع شود. توجه داشته باشيد كه هدف در تمامي روش‌ها يكسان است و بسته به شرايط فرد و موقعيتي كه در آن قرار دارد بهترين شيوه درمان براي فرد مبتلا در نظر گرفته مي‌شود. با مشاوره روانشناسي امكان تشخيص به موقع دوقطبي و درمان آن امكان پذير است.

ما نيز در مركز مشاوره حامي هنر زندگي شرايطي را براي شما فرآهم آورده‌ايم تا بتوانيد از هر كجاي كشور با مشاوران ما به صورت تلفني و حضوري در ارتباط باشيد. اين مركز با داشتن مشاوراني برجسته و با دانش به شما تضمين خواهد داد تا در كمترين زمان ممكن به درمان مشكلات و مسائل خود بپردازيد. همچنين در صورتي كه در اطرافيان شما كسي از اين اختلال رنج مي‌برد با دريافت راهكارها و روش‌هاي گوناگون به درمان او كمك نماييد.

براي اطلاع بيشتر درباره روند دريافت مشاوره تلفني كليك كنيد.

سوالات متداول

چگونه مي‌توان از ابتلا به اختلال دو قطبي جلوگيري كرد؟

داشتن سبك زندگي سالم مي‌تواند به افراد براي جلوگيري از اختلال دوقطبي كمك شاياني كند. خواب كافي، ورزش منظم و روزانه و عادت غذايي درست به طور كلي در سلامت افراد همواره تاثير بسزايي دارد. در كنار اين مسائل سعي كنيد قبل از مصرف هر دارويي از عوارض آن آگاه شويد چراكه گاهي داروها باعث افسردگي شيدايي در افراد مي‌شوند.

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلال دو قطبي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق شماره 02122018502 و يا از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: اختلال دو قطبي چيست؟ | انواع، علائم و علل دو قطبي