اصطلاح خودكارآمدي به اعتقاد و اطمينان فرد به توانايي‌هاي خود براي رسيدن به اهداف و انجام تكاليف اشاره دارد. اين مفهوم براي اولين بار توسط آلبرت بندورا در نظريه شناختي اجتماعي مطرح شد. امروزه روانشناسان به اين نتيجه رسيده‌اند كه كار كردن روي باور افراد در مورد خودكارآمدي مي‌تواند در توانايي آن‌ها براي رسيدن به موفقيت تأثير بسزايي داشته باشد. همچنين برخورداري از يك سطح بهينه از خودكارآمدي، باعث جلوگيري از بروز آسيب‌هاي روانشناختي نيز خواهد شد. ما در اين مقاله توضيحات جامع‌تري در مورد خودكارآمدي ارائه كرده‌ايم. براي كسب اطلاعات بيشتر در اين زمينه تا انتهاي اين مطلب با ما همراه باشيد.

منبع: انواع خودكارآمدي

خودكارآمدي و اهميت آن 

همان طور كه گفته شد اين مفهوم ريشه در نظريه شناختي اجتماعي آلبرت بندورا دارد. بندورا به عنوان يك روانشناس و نظريه پرداز در توضيح رفتار انسان مي‌گويد كه هر رفتار نتيجه انتظارات فرد از نتيجه انجام كار و ميزان خودكارآمدي است. به عبارت ديگر، انجام يك كار بستگي به اين دارد كه آيا ما به توانايي خود براي انجام آن كار باور داريم و اينكه فكرمي‌كنيم اين كار نتيجه خوبي خواهد داشت يا خير.

خودكارآمدي از اهميت بالايي برخوردار است و در ميزان تلاشي كه فرد براي انجام يك تكليف و رسيدن به يك هدف انجام مي‌دهد تأثير بسزايي دارد. براي مثال فردي كه از احساس خودكارآمدي بالايي برخوردار است، براي رسيدن به هدف‌هايش مقاومت بالايي نشان مي‌دهد و در برابر سختي‌ها و موانع ايستادگي مي‌كند. در حالي كه افراد با خودكارآمدي پايين ممكن است حتي از شركت در بسياري از فعاليت‌ها امتناع كنند و در انجام كارها خود را درگير نمي‌كنند چراكه در حقيقت آن‌ها معتقدند از توانايي كافي براي انجام فعاليت‌ها برخوردار نيستند.

براي آگاهي بيشتر در زمينه خودباوري كليك كنيد.

نحوه شكل گيري و افزايش خودكارآمدي

منابع مختلفي وجود دارند كه در شكل گيري و پرورش اين احساس در افراد دخيل هستند. اين منابع تجربيات فردي، مشاهدات، اقناع و هيجانات را شامل مي‌شوند كه در ادامه به توضيح هريك از آن‌ها خواهيم پرداخت.

خودكارآمدي و تجربيات فردي

هنگامي كه افراد مي‌خواهند در مورد توانايي خود براي انجام يك كار قضاوت كنند، معمولاً به تجارب مشابه در اين زمينه نگاه مي‌كنند. تجارب گذشته تأثير بسيار قوي در احساس خودكارآمدي كنوني ما خواهند داشت كه منطقي نيز هست. در واقع اين منطق به ما مي‌گويد اگر كاري را بارها توانسته‌اي انجام دهي در آينده نيز در انجام آن موفق خواهي بود.

افرادي كه دچار خودكارآمدي پاييني هستند معمولاً در اين مورد دچار يك چرخه معيوب مي‌شوند. به اين صورت كه به دليل اعتقاد كمي كه به توانايي‌هاي خود دارند از انجام كارها خودداري مي‌كنند. اين باعث مي‌شود كه فرصت كسب تجارب مثبت را از خود بگيرند. در نتيجه كمبود تجارب مثبت و انگيزه بخش باعث مي‌شود كه اين احساس به ميزان بيشتري آسيب ببيند.

براي شناخت بيشتر در زمينه مباني موفقيت كليك كنيد.

مشاهده

علاوه بر تجربيات شخصي، ما با مشاهده توانايي‌هاي ديگران نيز در مورد خود قضاوت مي‌كنيم. براي مثال تصور كنيد دوستي داشته‌ايد كه به تازگي ورزش را شروع كرده و برخلاف انتظارات توانسته به قهرماني نيز دست يابد. اين امر مي‌تواند باعث شود كه وقتي به توانايي‌هاي ورزشي خود نگاه مي‌كنيد به اين نتيجه برسيد كه شما نيز مي‌توانيد به موفقيت‌هاي بزرگ دست پيدا كنيد. محققان به اين نتيجه رسيده‌اند كه وقتي افراد مي‌بينند كه ديگران از پس كارهاي بسيار دشوار برمي‌آيند ميزان خودكارآمدي آن‌ها براي انجام همان كارها افزايش مي‌يابد.

افزايش خود كارآمدي از طريق اقناع

گاهي ممكن است ديگران تلاش كنند تا ميزان خودكارآمدي ما را از طريق تشويق و فراهم كردن حمايت‌هاي كافي بالا ببرند. اين روش مي‌تواند تأثيرگذار باشد اما اثر آن هرگز با فرايند تجربيات شخصي برابر نيست.

هيجانات

بندورا معتقد بود هيجانات منفي نظير ترس و اضطراب مي‌توانند منجر به تضعيف خودكارآمدي ما شوند. براي مثال ممكن است شما در گفت وگوهاي روزمره از ميزان خودكارآمدي بسيار بالايي برخوردار باشيد اما هنگامي كه براي يك سخنراني بزرگ دچار ترس و اضطراب مي‌شويد خودكارآمدي شما نيز تحت تأثير قرار مي‌گيرد. نكته مهم در زمينه تأثير هيجانات بر اين احساس اين است كه تنها احساسات منفي نيستند كه بر باورهاي ما در مورد توانايي‌هايمان تأثيرگذار هستند بلكه تقويت هيجانات مثبت نيز مي‌تواند منجر به افزايش اين احساس شود.

براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه موفقيت در زندگي كليك كنيد.

سؤالات متداول

- آيا ميزان خودكارآمدي افراد مي‌تواند در شرايط مختلف يكسان باشد؟

خير. همان طور كه گفته شد عواملي نظير احساسات منفي مي‌توانند آن را تحت تأثير قرار دهند و منجر به كاهش آن شوند. همچنين ميزان آن در يك زمينه با زمينه‌اي ديگر متفاوت است. براي مثال ممكن است شما در انجام يك مهارت خاص از خودكارآمدي بالايي برخوردار باشيد اما در زمينه ديگري كه تجربه نداريد همان سطح از خودكارآمدي را تجربه نكنيد.

- كاربرد مفهوم خودكارآمدي در روانشناسي چيست؟

روانشناسان از اين مفهوم در زمينه‌هاي بسياري استفاده مي‌كنند. از جمله آن‌ها مي‌توان به درمان انواع فوبياها، افزايش موفقيت تحصيلي و شكل دادن رفتارها و سبك زندگي سالم اشاره كرد.

براي پياده كردن تمامي موضوعات در زندگي روزمره نياز به يك مربي رواني داريد تا شما را به مقصود برساند، براي اين منظور توصيه مي كنيم حتما از مشاوره تلفني استفاده نماييد.

براي دريافت مشاوره در زمينه خودكارآمدي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق شماره 02122018502 و يا از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: انواع خودكارآمدي