انتقاد سازنده به نوعي از انتقاد گفته مي‌شود كه در آن علاوه بر بيان نواقص و كاستي‌ها،‌ راهكار‌هايي براي بهبود شرايط به افراد ارائه مي‌شود. اگر انتقاد به شيوه‌ نادرست بيان شود، موجب واكنش تهاجمي طرف مقابل مي‌شود و اوضاع را وخيم‌تر مي‌كند اما اگر هنر و فنون انتقادي سازنده را داشته‌ باشيد مي‌توانيد به راحتي طرف مقابل خود را تحت تاثير قرار بدهيد و روابط موفقي با ديگران برقرار كنيد. در صورتي كه شما در بيان انتقادات خود با مشكلاتي مواجه هستيد و نمي‌توانيد انتقادي سازنده داشته باشيد با ما تا انتهاي مطلب همراه باشيد.  

منبع: انتقاد سازنده | روش ها و مهارت

انتقاد سازنده چيست؟

انتقاد به معناي نقد كردن مي‌باشد و در انتقاد سازنده علاوه بر بيان نواقص و كاستي‌ها،‌ راهكار‌هايي براي بهبود شرايط داده مي‌شود زيرا با اين كار فرد علاوه بر آگاه شدن از نقاط ضعف خود مي‌تواند از راهكارهاي ارائه شده استفاده و در كار خود پيشرفت كند. اما لازم است قبل از انتقاد، شرايط را بررسي كنيد كه بتوانيد انتقادي سازنده داشته باشيد زيرا لازم است اصولي را رعايت كنيد.

براي كسب اطلاعات بيشت در زمينه چگونه از ديگران انتقاد كنيم كليك كنيد.

نشانه‌هاي انتقاد سازنده

در انتقاد سازنده بايد ظرفيت پذيرش و شنوايي فرد را در نظر بگيريد و نبايد در مقابل ديگران او را مورد انتقاد قرار دهيد. به صورت كلي انتقادي مفيد است كه در جهت رشد و بقا صورت بگيرد و باعث افت عملكرد شخص نشود. در ادامه به برخي از علائم انتقاد سازنده و مفيد مي‌پردازيم.

داشتن فن بيان قوي

بهترين اقدام براي داشتن يك فن بيان سازنده اين است كه بتوانيد به گونه‌اي انتقاد خود را بيان كنيد كه طرف مقابلتان از انتقاد شما ناراحت نشود و براي بهبود كار خود اقدام كند. بنابراين داشتن فن بيان قوي و مناسب از اهميت بالايي برخوردار است. مي‌توانيد با رعايت نكاتي فن بيان خود را قوي كنيد ولي در ابتدا لازم است تفاوت انتقاد سازنده و مخرب را بدانيد، از كنايه زدن خودداري كنيد، به گونه‌اي انتقاد كنيد كه طرف مقابلتان از حرف‌هاي شما ناراحت نشود و از نظر رواني آسيب نبيند. لازم است انتقاد خود را به صورت مثبت بيان كنيد تا فرد متوجه حسن نيت شما شود. براي گسترش مهارت هاي ارتباط اجتماعي كليك كنيد.

از زبان بدن استفاده كنيد

براي آنكه بتوانيد به صورت ناخودآگاه تاثيرات مثبتي روي فرد بگذاريد، مي‌توانيد از زبان بدن استفاده كنيد. تماس چشمي با طرف مقابل، خودداري از تكان دادن دست و پا، نداشتن حالت دست به سينه بودن، ضرب نگرفتن با پاها، حفظ تن صدا، نداشتن واكنش تهاجمي، لبخند زدن و... از جمله مواردي هستند كه با رعايت آ‌ن‌ها مي‌توانيد از زبان بدن خود به خوبي استفاده كنيد.

براي كسب آگاهي بيشتر در زمينه ارتباطات غير كلامي كليك كنيد.

از تكنيك ساندويچ استفاده كنيد

تكنيك ساندويچ بدين معنا است كه در ابتدا و انتهاي انتقادتان از جملات مثبت استفاده كنيد و نكته‌ منفي را در بين صحبت‌هايتان به كار ببريد. استفاده از اين تكنيك باعث مي‌شود فرد فشار كمتري متحمل شود و بهتر با انتقاد شما كنار بيايد. به عنوان مثال مي‌توانيد بگوييد تو شاگرد موفقي هستي و معمولا درس‌هاي خود را به خوبي پاس مي‌كني، اما اخيرا نمراتت پايين آمده و نياز به تلاش بيشتري داري، اگر كمي تلاشت رو بيشتر كني مي‌تواني به خوبي امتحاناتت را بگذراني و مثل هميشه نمونه باشي.

در انتقاد سازنده روي روش كار فرد مورد نظر تمركز كنيد

اگر بخواهيد انتقادي كه مي‌كنيد مفيد واقع باشد، لازم است روي كار فرد مور نظر تمركز شود نه شخصيت وي زيرا اگر به صورت كلي شخصي را مورد انتقاد قرار دهيد باعث مي‌شود واكنش منفي نسبت به انتقاد شما داشته باشد و آن‌ را قبول نكند، يا متوجه نشود كدام قسمت كارش ايراد دارد و نمي‌تواند در جهت رفع نواقص اقدام كند. اما اگر به صورت جزئي به موضوع بپردازيد فرد مي‌تواند بهتر كار خود را انجام دهد. بنابراين در انتقاد سازنده سعي كنيد از كلي گويي خودداري كنيد و مسائل را به صورت جزئي بررسي كنيد.

براي آگاهي بيشتر در زمينه مهارت هاي ارتباطي كليك كنيد.

در زمان مناسب انتقاد كنيد

زماني كه از فردي اشتباهي سر مي‌زند هرچه زودتر به كار او واكنش نشان دهيد، بهتر مي‌توانيد عمل كنيد زيرا اگر زمان زيادي از آن بگذرد، ممكن است انتقاد شما تاثير زيادي نگذارد و براي فرد اهميتي نداشته باشد. اگر از طرف مقابل‌تان عصباني هستيد، بهتر است كمي صبر كنيد تا آرام شويد سپس به آرامي با طرف مقابل‌تان صحبت كنيد و دليل ناراحتي خود را بيان كنيد.

همچنين اگر شخصي آمادگي پذيرش و شنيدن انتقاد را به دلايل گوناگوني مثل خستگي، عصبانيت و... ندارد، زمان مناسبي براي بيان انتقاد نيست و توصيه مي‌شود زماني كه فرد آمادگي كامل پيدا كرد براي انتقاد اقدام كنيد زيرا اگر زماني كه فرد آمادگي نداشته باشد و از نظر روحي در وضعيت مناسبي نباشد شما به او انتقاد كنيد، موجب مي‌شود تا انتقاد شما تاثير نهايي خود را نگذارد و بي‌فايده باشد.

قبل از يك انتقاد سازنده يا مخرب خود را جاي فرد بگذاريد

به جاي اينكه يك جانبه به قضيه نگاه و قضاوت كنيد، توصيه مي‌شود خودتان را جاي طرف مقابل قرار دهيد و موضوع را از جنبه‌هاي مختلف بررسي كنيد، سپس نتيجه گيري كنيد و اگر نياز بود به انتقاد از طرف مقابلتان بپردازيد. زماني كه خودتان را جاي طرف مقابل بگذاريد متوجه مي‌شويد كه دوست داريد چگونه از شما انتقاد شود.

از خودتان بپرسيد آيا الان زمان مناسبي براي انتقاد است يا خير، همچنين مي‌توانيد بفهميد كه اصلا اين موضوع نياز به انتقاد دارد يا خير. بنابراين نبايد واكنش فوري داشته باشيد و بهتر است در ابتدا اين موضوعات را بررسي كنيد تا انتقاد شما مفيد باشد و طرف مقابلتان را تحت تاثير قرار دهد.

براي شناخت بيشتر در زمينه آداب و معاشرت در زندگي كليك كنيد.

مقصود خود را در كوتاه ترين زمان بيان كنيد

سعي نكنيد با طفره رفتن و حاشيه پردازي بحث را از موضوع اصلي دور كنيد زيرا با اين كار طرف مقابلتان بيشتر گنگ مي‌شود و نمي‌تواند مقصود اصلي شما را بفهمد، حتي ممكن است باعث سوءتفاهم شود و نتوانيد حسن نيت خود را ثابت كنيد. بنابراين سعي كنيد مفهوم صحبت خود را سريع‌تر به مخاطبتان برسانيد و از خسته شدن و بي‌اثر شدن صحبتتان جلوگيري كنيد.

همچنين اين نكته را در نظر داشته باشيد كه زماني كه قصد انتقاد از موضوعي را داريد، نسبت به آن موضوع علم كافي داشته باشيد زيرا عدم آگاهي از موضوع ممكن است باعث تهمت يا سوءتفاهم شود. به همين دليل اگر از موضوعي آگاهي كافي نداريد نيازي به دخالت شما نيست و اجازه دهيد ديگران اين مسئله را حل كنند.

سخن آخر

با توجه به مطالب بالا، انتقاد سازنده اصولي دارد كه با رعايت آن‌ها مي‌توانيد انتقاد مناسبي داشته باشيد. اگر با وجود رعايت نكات بالا انتقاد سازنده‌اي نداشتيد مي‌توانيد با مشاور صحبت كنيد و او با بررسي مسائل عميق‌تر مي‌تواند مسئله را ريشه‌يابي كند و راهكارهاي مناسبي براي داشتن انتقادي سازنده به شما بدهد.

براي دريافت مشاوره در زمينه انتقاد سازنده مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق شماره 02122018502 و يا از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: انتقاد سازنده | روش ها و مهارت