نظريات روانكاوي اعتياد چگونه گرايش به مصرف مواد را تبيين مي‌كنند؟ روانكاوي يكي نظريه‌هاي اصلي و زيربنايي علم روان‌شناسي است. اين نظريه در مورد نحوه ابتلا به اختلالات رواني، علائم و روند درمان آن‌ها اطلاعات زيادي در اختيار روان شناسان قرار داده است. از جمله مهم‌ترين مفاهيمي كه توسط نظريه روانكاوي مطرح شده، مي‌توان به مفاهيم خودآگاه، ناخودآگاه، مراحل رشد جنسي و ...  اشاره كرد. بسياري از دانشمندان از اين مفاهيم براي فهم بهتر گرايش و ابتلا به اعتياد استفاده مي‌كنند. در ادامه به توضيحات بيشتري در مورد روانكاوي اعتياد اشاره خواهيم كرد. براي استفاده از روانكاوي در موضوع اعتياد مي‌توانيد از خدمات مشاوره ترك اعتياد بهره ببريد. 

منبع: روانكاوي اعتياد

روانكاوي اعتياد | اعتياد از منظر مراحل رشد جنسي

فرويد هنگام مطرح كردن نظريه خود، مراحل رشد جنسي را براي انسان تعريف كرد. او مراحل رشد دهاني، مقعدي، آلتي، نهفته و تناسلي را براي دوره‌هاي سني مختلف ارائه داد. هويت جنسي فرد از همان دوران كودكي شكل مي‌گيرد و به تدريج تثبيت مي‌شود. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه هويت جنسي كليك كنيد.

طبق اين مراحل فرويد معتقد است كه در هر دوره سني انرژي رواني بر يك منطقه از بدن متمركز مي‌شود. هر مرحله بحران‌هاي مربوط به خود را دارد و اگر مسائل مرتبط با آن به درستي حل و فصل نشود، انرژي رواني فرد در آن مرحله باقي مي‌ماند و در گذر و پيوستن به مراحل بعدي دچار مشكل مي‌شود. روانكاوي، اعتياد را نماد حل نشدن تعارضات مرحله دهاني مي‌داند. براي آشنايي با رشد انسان از كودكي تا پيري اين مطلب را مطالعه كنيد. 

اعتياد؛ بازگشت به مرحله دهاني

مرحله دهاني اولين مرحله از رشد رواني- جنسي است كه تقريباً 18 ماه اول زندگي انسان پس از تولد را در بر مي‌گيرد. انرژي رواني در اين مرحله، بر دهان و نواحي اطراف آن متمركز است، زيرا نيازهاي نوزاد در اين دوره بيشتر از طريق مكيدن پستان مادر و نوازش شدن صورت برآورده مي‌شود. اگر نيازهاي جسماني و عاطفي نوزاد در اين مرحله به اندازه كافي ارضا نشود و يا بالعكس، مادر در برآورده كردن آن‌ها از خود افراط نشان دهد، كودك در اين مرحله تثبيت شده و روند رشدي او با اختلال رو به رو خواهد شد.

اين مشكل تا بزرگسالي همراه فرد خواهد بود و به روش‌هاي مختلفي خود را نشان خواهد داد. روانكاوان معتقدند افرادي كه در بزرگسالي  بيش از حد به نيازهاي دهاني اهميت مي‌دهند در حقيقت به مرحله اوليه زندگي خود بازگشته‌اند و در حال نشان دادن تعارض‌هاي دروني مربوط به اين دوره هستند. بازگشت به مرحله دهاني مي‌تواند خود را به صورت خوردن زياد و افراطي، علاقه زياد به نوشيدن، سيگار كشيدن، مصرف الكل و... نشان دهد. اگر مي‌خواهيد اطلاعات تكميلي درباره روانكاوي داشته باشيد مي‌توانيد مقاله روانكاوي چيست را مطالعه نماييد.

روانكاوي اعتياد | تعارض ميان ساختارهاي رواني

فرويد سه سطح را در ساختار رواني انسان تعيين كرد: نهاد، خود و فراخود. نهاد كه از بدو تولد همراه ماست دائماً نيازها و غرايز ابتدايي را به ما يادآوري مي‌كند. با پيش رفتن در مسير رشد، خود نيز شكل مي‌گيرد و براي ارضاي نيازهاي نهاد به واقعيات موجود در محيط توجه مي‌كند. در آخر اين فراخود است كه تشكيل مي‌شود و ارزش‌هاي اخلاقي و وجدان را به وجود مي‌آورد. بررسي ها نشان مي‌دهد وجود تعارض ميان اين سه ساختار مي‌تواند زمينه بروز اختلال‌هاي رفتاري نظير اعتياد را فراهم كند.

اعتياد و غلبه نهاد بر ساير ساختارهاي رواني 

اگر فرد والدين سخت‌گيري داشته باشد كه ارزش‌هاي اخلاقي بسيار سخت‌گيرانه‌اي براي او وضع كنند و يا در شرايطي باشد كه دائماً وجدانش تحت تأثير قرار گرفته و احساس گناه كند، فراخود همواره به نهاد فشار مي‌آورد و منجر به احساس اضطراب شديد در فرد مي‌شود. در اين ميان خود تلاش مي‌كند تا نقش ميانجي را بازي كند و تعادل لازم را ميان نهاد و فراخود برقرار نمايد. اگر خود در اين فرايند شكست بخورد، فشارهاي زياد ممكن است دو راه را پيش روي فرد بگذارد.

به اين صورت كه يا فرد تسليم وجدان خود مي‌شود و يا كاملاً آن را كنار گذاشته و به سمت كسب لذت‌هاي آني و رفع نيازهاي نهاد مي‌رود. افرادي كه راه دوم را انتخاب مي‌كنند به احتمال بيشتري در دام اعتياد گرفتار مي‌شوند. نشانه‌هاي اعتياد به مواد مخدر را بايد در اين افراد شناسايي كرد. براي كسب اطلاع بيشتر از نشانه هاي اعتياد به مواد مخدر كليك كنيد.

در واقع آن‌ها به اعتياد پناه مي‌آورند تا اضطراب‌هاي خود را فراموش كنند و از قيد و بندهايي كه دائماً آن‌ها را تحت فشار مي‌گذارند رها شوند. براي درك موضوع اعتياد و پرهيز از ابتلاء به آن بهتر است با روانشناسي متخصص در ارتباط باشيد و از اصول علمي استفاده كنيد. 

روانكاوي اعتياد | درمان اعتياد به روش روانكاوي 

روانكاوي اولين رويكرد در روانشناسي بود كه توسط زيگموند فرويد پايه گذاري شد. در اين رويكرد از روش خاصي تحت عنوان تداعي آزاد براي درمان بيماران استفاده مي‌شد. تداعي آزاد به معناي صحبت كردن بدون هرگونه سانسور است كه باعث مي‌شود درمانگر با ذهن ناخودآگاه مراجع ارتباط برقرار كرده و با تفسيرهايي كه ارائه مي‌كند، بينش جديدي از زندگي در اختيار فرد قرار دهد.

امروزه پيروان مكتب فرويد از رويكردهاي جديدتري استفاده مي‌كنند. آن‌ها در بسياري از مباني نظري با فرويد هم عقيده هستند اما روش درمان متفاوتي را اتخاذ مي‌كنند. روان تحليلگرهاي نوين در تلاش‌اند تا نقش فعال‌تري در درمان داشته باشند. براي مثال در رويكرد روان‌پويشي درمانگر تنها به عنوان يك متخصص پشت سر بيمار نمي‌نشيند بلكه همانند ساير درمانگران ارتباطي رو در رو برقرار كرده و تلاش مي‌كند تا تعارض‌هاي حل نشده در زندگي فرد را مورد كاوش قرار دهد. اين درمان براي معتاداني كه دچار اختلالات شخصيتي مزمن هستند و مشكلات حل نشده‌اي از گذشته در وجود خود دارند، مناسب است و مي‌تواند تا حد زيادي به حل ريشه‌اي مشكلات آن‌ها كمك كند. در نتيجه فرد مي تواند به درستي ريشه‌هاي اعتياد خود را بشناسد و از اين طريق به درمان پايدار دست يابد.

روانكاوي اعتياد و استفاده از هيپنوتيزم تراپي

استفاده از هيپنوتيزم تراپي در درمان اختلالات روانشناختي سابقه‌اي طولاني دارد و به كارهاي روانكاواني نظير فرويد برمي‌گردد. امروزه از اين روش براي ترك اعتياد به سيگار، الكل و مواد استفاده مي‌شود. درمانگران در هيپنوتيزم تراپي تلاش مي‌كنند فرد را در حالتي نيمه هشيار قرار داده و تكانه‌هاي اصلي مؤثر در گرايش به مواد را مورد كاوش دهند. افرادي كه تلقين پذيري بالاتري دارند، مي‌توانند از اين روش بهتر بهره مند شوند و با القاي درمانگر به مرور تمايل خود را به مصرف مواد از دست بدهند. با اين حال امروزه درمان با هيپنوتيزم روش اصلي براي روان درماني اعتياد نيست و روش‌هايي نظير رويكرد شاختي رفتاري در اولويت قرار دارند. به همين خاطر از هيپنوتيزم تراپي به عنوان يك گزينه مكمل در فرايند ترك استفاده مي‌شود.

روانكاوي اعتياد در مقابل ساير درمان‌هاي روان شناختي

امروزه درمان‌هاي متنوعي براي ترك اعتياد شكل گرفته‌اند كه نسبت به روانكاوي از كارايي بيشتري برخوردارند. از جمله مهم‌ترين آن‌ها مي‌توان به مصاحبه انگيزشي، روان درماني فردي به روش شناختي رفتاري، گروه درماني و خانواده درماني اشاره كرد. در درمان شناختي رفتاري كه امروزه به طور گسترده اي در درمان انواع اختلالات روانشناختي مورد استفاده قرار مي‌گيرد، افكار فرد به عنوان منشأ تمامي هيجانات و رفتارهاي ناسالم شناخته مي‌شوند.

درنتيجه درمانگر تلاش مي‌كند افكار مرتبط با رفتارهاي پرخطر را شناسايي كرده و با به چالش كشيدن آن‌ها، به بيمار كمك مي‌كند افكار سالم‌تري را جايگزين نمايد. هم چنين با ارائه راهكارهاي رفتاري، فرد مي‌تواند بر مسائلي نظير وسوسه كه در مسير ترك مانع ايجاد مي‌كنند غلبه نمايد و به پرهيزي پايدار دست پيدا كند. استفاده از روش‌هاي مرتبط با روانكاوي در درمان اعتياد به عنوان يك گزينه كمكي مي‌تواند اثرات درماني را افزايش داده و به فرد كمك كند تا با سهولت بيشتري مسير خود را بپيمايد.

سؤالات متداول

- استفاده از روانكاوي در درمان اعتياد چه فرقي با ساير درمان‌هاي روانشناختي دارد؟

روانكاوي يكي از رويكردهاي روانشناسي است كه درمانگر مي‌تواند از آن در درمان انواع اختلالات استفاده نمايد. با اين حال رويكردهاي ديگري نظير رويكرد شناختي رفتاري امروزه در ترك اعتياد كاربرد بيشتري دارند.

- چه زماني استفاده از رويكردهاي روان كاوي براي درمان اعتياد مي‌تواند مؤثر باشد؟

درمانجوياني كه دچار اختلالات شخصيتي مزمن و مشكلات بين فردي هستند بيش از ساير افراد از روانكاوي سود مي‌برند. چرا كه آن‌ها بيش از سايرين به درمان‌هاي دراز مدت و تحليل روابط بين فردي از دوران كودكي تا زمان حال نياز دارند.

براي دريافت مشاوره در زمينه رواتكاوي اعتياد مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق شماره 02122018502 و يا از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: روانكاوي اعتياد