اختلال دو قطبي چيست؟

اختلال دو قطبي يا bipolar disorder يك اختلال رواني است كه مشخصه اصلي آن تغييرات شديد خلقي مي باشد. در اين اختلال خلق فرد نوسانات شديدي بين دوره هاي افسردگي شديد و شيدايي (سرخوشي بيش از حد و غير معمولي) را تجربه مي كند. معمولا افراد مبتلا به اختلال دو قطبي به دليل خلق غير معمول و غير طبيعي، در انجام كارهاي روزمره و روتين خود به مشكل بر مي خورند و از كارهاي عادي همچون شغل و انجام كار، مدرسه و تحصيل، حفظ روابط اجتماعي و … فاصله مي گيرند. اين اختلال هيچ درمان قطعي و صد در صدي ندارد اما با استفاده از روش هاي درماني متعدد مي توان علائم آن را تا حد زيادي كنترل كرد.

ميانگين سني افراد مبتلا به اختلال دو قطبي 25 سال است. دوره هاي افسردگي اختلال دو قطبي معمولا دو هفته به طول مي انجامند و دوره شيدايي نيز مي تواند چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد. ممكن است برخي از افراد مبتلا، نوسانات خلقي را چندين بار در سال تجربه كنند اما برخي ديگر بسيار كم با اين تغييرات مواجه شوند و معمولا در حالت نرمال مي باشند. براي كسب اطلاع بيشتر در زمينه اختلال دو قطبي كليك كنيد.

علائم اختلال دو قطبي

اختلال دو قطبي با سه مشخصه اصلي همراه است كه افسردگي، شيدايي و هيپومانيا مي باشند. هر يك از اين سه مشخصه علائم متفاوتي دارند كه به شرح زير هستند:

1.علائم دوره افسردگي
_غم و ناراحتي بسيار عميق و جدي
_نا اميدي نسبت به زندگي
_كاهش شديد انرِژي
_بي علاقه شدن نسبت به كارهاي مورد علاقه
_كم خوابي يا پر خوابي
_داشتن افكاري راجع به خودكشي

2. علائم دوره شيدايي
_احساس هيجان بسيار زياد
_خوش حالي و سرخوشي شديد و غير منطقي
_تكانش گري
_انرژي بسيار زياد و تمام نشدني
_پرحرفي (حرف ها چندان معنا و مفهومي ندارند و فرد نمي تواند ميان حرف هاي خود ارتباط برقرار كند)
_رفتارهاي از سر هيجان و پرخطر مثل ولخرجي هاي بسيار زياد و بيهوده، برقراري رابطه جنسي محافظت نشده، اقدام به مصرف مواد مخدر و مشروبات الكلي، رانندگي با سرعت زياد)

3. علائم هيپومانيا
هيپومانيا يك مرحله جدا نيست و مي توان گفت همان علائم شيدايي را دارد اما با اين تفاوت كه شدت و وخامت آن بسيار كم تر مي باشد. افرادي كه دوره هاي شيدايي را به صورت هيپومانيا تجربه مي كنند، در انجام كارها و فعاليت هاي خود چندان ناتوان نمي شوند و مي توانند زندگي عادي شان را تا حدودي ادامه دهند. البته اين بدان معني نيست كه تغييرات خلقي ندارند. يعني نوسانات خلقي را تجربه مي كنند اما شدت آن از دوره هاي شيدايي اساسي كم تر است.

تفاوت اختلال دو قطبي در زنان و مردان

ميزان شيوع اختلال دو قطبي در زنان و مردان يكسان است و هر دو جنس به يك اندازه ممكن است به اختلال دچار شوند. اما با اين حال زنان و مردان علائم اختلال دو قطبي را تا حدودي به صورت متفاوتي نسبت به يكديگر تجربه مي كنند. تفاوت اختلال دو قطبي در زنان و مردان در اين بخش از مقاله تست اختلال دو قطبي بررسي مي گردد:

1. اختلال دو قطبي در زنان
_ معمولا زنان در سنين بيست تا سي سالگي تشخيص اختلال دو قطبي را دريافت كرده و به آن مبتلا مي شوند.
_دوره هاي شيدايي كم تر بروز پيدا مي كند.
_بيش تر با دوره هاي افسردگي درگير هستند و آن را تجربه مي كنند.
_نوسانات خلقي را در تعداد دفعات زياد در يك سال تجربه مي كنند.
_با احتمال بيشتري ممكن است كه در عين داشتن اختلال دو قطبي به بيماري هايي همچون ميگرن، اختلال اضطراب، اضافه وزن و تيروئيد مبتلا شوند.
_خطر تمايل به مصرف الكل و اعتياد به آن در زنان مبتلا به دو قطبي بيش تر از مردان است.

2. اختلال دو قطبي در مردان
_ اختلال دو قطبي در اوايل زندگي و زود تر از زنان در آن ها تشخيص داده مي شود.
_دوره هاي شيدايي را بيش تر از دوره هاي افسردگي تجربه مي كنند و حتي شدت دوره هاي شيدايي نيز نسبت به زنان شديد تر است.
_به احتمال بيشتري به سو مصرف مواد مخدر روي مي آورند.
_احتمال خودكشي و همچنين مرگ در اثر خودكشي در مردان بسيار بيش تر از زنان است.
_مردان مبتلا كم تر مي توانند به تنهايي از عهده اقدامات پزشكي و درماني بر بيايند و حتي به يك مراقب نياز دارند.

انواع اختلال دو قطبي

اختلال دو قطبي انواع مختلفي دارد كه هر يك مي توانند در علائم و شدت شان در دروه هاي نوسانات خلقي متفاوت باشند. در ادامه اين قسمت از مقاله تست اختلال دو قطبي به بررسي انواع اختلال دو قطبي مي پردازيم:

1.اختلال دو قطبي نوع يك
اين نوع اختلال تغييرات خلقي بسيار شديدي را با خود به همراه دارد. در اختلال دو قطبي نوع يك حتما دوره هاي شيدايي وجود دارد و باعث سطح بالايي از انرژي و هيجان مي شود و رفتار هاي جنون آميز را ايجاد مي كند. بيماران مبتلا به دو قطبي نوع يك هر دو دوره نوسانات را تجربه مي كنند و در بين اين دو نيز يك دوره حالت خلقي و هيجاني معمول و با ثبات دارند. براي كسب اطلاعات در زمينه اختلال دو قطبي نوع يك كليك كنيد.

2. اختلال دو قطبي نوع دو
در اختلال دو قطبي نوع دو فرد مبتلا حداقل يك دوره افسردگي اساسي و شديد را براي مدت حداقل دو هفته تجربه مي كند. اما دوره شيدايي با شدت كم تر يا همان هيپومانيا بروز پيدا مي كند كه تقريبا 4 روز يا بيش تر طول مي كشد. همان طور كه در تفاوت علائم اختلال در زنان و مردان گفته شد، اين نوع دو قطبي بيش تر در زنان وجود دارد.براي كسب اطلاعات در زمينه اختلال دو قطبي نوع دو كليك كنيد.

3. اختلال سيكلوتايمي
در اين نوع اختلال نيز فرد نيز دوره هايي از سرخوشي زياد و افسردگي را تجربه مي كند اما شدت علائم در حد اختلال دو قطبي نوع يك نيستند و در سطح بسيار كم تري تجربه مي شوند. اين افراد معمولا عملكرد نرمال و طبيعي دارند و در انجام كارها و روابط خود ناتوان نمي شوند اما ممكن است به دليل نوسانات خلقي در نظر ديگران بد خلق به نظر برسند. همچنين با توجه به اينكه نوسانات خلقي چندين شديد نيستند، فرد مبتلا معمولا براي مراجعه به پزشك و درمان اقدامي انجام نمي دهد؛ در حالي كه خلق ادواري بايد مورد درمان قرار گيرد چرا كه احتمال بروز اختلال دو قطبي را براي فرد افزايش مي دهد.

از علائم و نشانه هاي سيكلوتايمي يا خلق ادواري مي توان به خستگي، بي حالي، كاهش عملكرد جنسي، نا اميدي، عدم تمركز، بي اشتهايي و تغييرات وزن (در دوره افسردگي) و انرژي و اعتماد به نفس بالا، صحبت زياد و نامنظم، بي قراري، اضطراب، خواب كم و عدم خستگي و رفتارهاي تكانشي (در دوره مانيا) اشاره كرد.

اختلال دو قطبي در كودكان

تشخيص اختلال دو قطبي در كودكان بسيار سخت و چالش بر انگيز است. چرا كه معمولا كودكان ويژگي هاي هيجاني بزرگسالان را ندارند و خلق و رفتارشان در دوره هاي سني مختلف مي تواند متفاوت باشد. از سوي ديگر كودكان معمولا علائم اختلال دو قطبي را مانند افراد بالغ نشان نمي دهند و به همين دليل تشخيص آن براي متخصصان بسيار سخت است. همچنين اكثرا علائم اختلال دو قطبي كودكان با يكي از اختلالات شايع كودكي يعني اختلال پيش فعالي همپوشاني دارد. اما با اين حال متخصصان توانسته اند راهكارهايي براي تشخيص بيابند و علائمي را مشخص سازند. اما با اين وجود تشخيص اختلال دو قطبي در كودكان به زمان بيشتري نسبت به بزرگسالان نياز دارد و حتي شايد نياز باشد كه كودك مدتي تحت نظارت پزشك باشد تا بتواند تشخيص قطعي را بدهد.

كودكان مبتلا به دو قطبي نيز نوسانات خلقي را از خود نشان مي دهند. آن ها مي توانند دوره هايي از افسردگي و ناراحتي و دوره هايي از خوشحالي بسيار زياد را تجربه كنند. تغييرات خلقي ناشي از اختلال دو قطبي به طور كاملا واضحي از ساير كودكان شديد تر است.براي كسب اطلاع بيشتر در زمينه اختلال دو قطبي در كودكان كليك كنيد.

اختلال دو قطبي در نوجوانان

در اين بخش از مقاله تست اختلال دو قطبي به بررسي اختلال در نوجوانان مي پردازيم. اختلال دو قطبي معمولا در اواخر نوجواني و اوايل جواني بروز پيدا مي كند. به طور معمول نوجوانان به دليل تغييرات هورموني، نوسانات خلقي شديدي را در اين دوره تجربه مي كنند. اما گاهي مواقع امكان دارد كه نوسانات خلقي تنها به دليل دوره بلوغ نباشد. از علائم اختلال دو قطبي در نوجوانان مي توان به موارد زير اشاره كرد:

1. علائم دوره شيدايي
_خوشحالي بسيار زياد و غير طبيعي
_رفتارهاي پرخطر
_سو مصرف مواد مخدر
_خواب بسيار كمي دارند اما هيچ نشانه اي از خستگي از خود نشان نمي دهند.
_عدم تمركز و حواس پرتي

2. علائم دوره افسردگي
_تغييرات در نظم خواب (بي خوابي يا پر خوابي)
_تغييرات اشتها (اشتهاي زياد يا بسيار كم)
_دوري از دوستان و فعاليت هاي اجتماعي
_داشتن افكار مرتبط با خودكشي

در صورتي كه نوجوان تان نوسانات خلقي شديد و غير معمولي دارد، بهتر است كه با يك فرد متخصص مشورت نماييد تا شرايط فرزندتان را بررسي كرده و به طور قطع تشخيص دهد.

دلايل اختلال دو قطبي

اختلال دو قطبي دلايل احتمالي متعددي دارد كه مهم ترين آن ها به شرح زير هستند:

ژنتيك : افرادي كه در خانواده خود سابقه اختلال دو قطبي را دارند، با احتمال خيلي بيشتري به آن مبتلا مي شوند. يعني اگر شما در خانواده و نزديكان خود افرادي مبتلا به اختلال دو قطبي داريد، بايد كمي در اين زمينه هوشيار باشيد چرا كه ممكن است شما هم اين اختلال را به طور ژنتيكي در خود داشته باشيد.

ساختار مغز: ساختار مغز مي تواند خطر ابتلا به اين اختلال را بالا ببرد. برخي از ناهنجاري هاي مغزي عملكرد مغز را با مشكل مواجه كرده و در نتيجه امكان بروز اختلالات مختلف افزايش مي يابد.

عوامل محيطي : و در نهايت عوامل محيطي مهم ترين عامل بروز اختلال دو قطبي هستند. در صورتي كه شما زمينه ارثي و ژنتيكي اختلال را داشته باشيد و سپس در محيط آسيب رسان قرار بگيريد، اختلال به احتمال بسيار زياد بروز خواهد كرد. از عوامل محيطي اختلال دو قطبي مي توان به استرس و اضطراب شديد و مداوم، تجارب استرس زا و بيماري هاي جسمي اشاره كرد.

تست اختلال دو قطبي

با استفاده از آزمون زير و جواب دادن كاملا دقيق مي توانيد ارزيابي اوليه اي نسبت به وضعيت رواني و خلقي خود داشته باشيد. توجه كنيد كه جواب هاي شما بايد كاملا واقعي بوده و حالت خلقي شما را به طور دقيق مشخص كند. سوال هاي تست اختلال دو قطبي به شرح زير هستند:


1_در بعضي زمان ها بسيار زياد و سريع صحبت مي كنم.
1.به هيچ عنوان      2. كمي      3. تا حدودي      4.نسبتا      5.زياد      6.بسيار زياد


2_ در برخي زمان ها سابقه داشته كه من بسيار بيشتر از حد معمول كار كنم و فعال باشم.
1.به هيچ عنوان      2. كمي      3. تا حدودي      4.نسبتا      5.زياد      6.بسيار زياد


3_برخي مواقع احساس مي كنم كه بسيار تحريك پذير و سريع شده ام.
1.به هيچ عنوان      2. كمي      3. تا حدودي      4.نسبتا      5.زياد      6.بسيار زياد


4_ زمان هايي بوده كه در يك زمان هم افسرده بودم و هم بسيار شاد و سرخوش
1.به هيچ عنوان      2. كمي      3. تا حدودي      4.نسبتا      5.زياد      6.بسيار زياد


5_ برخي مواقع تمايل بسيار زياد و غير طبيعي به برقراري رابطه جنسي داشته ام.
1.به هيچ عنوان      2. كمي      3. تا حدودي      4.نسبتا      5.زياد      6.بسيار زياد


6_برخي مواقع احساس اعتماد به نفس بسيار زياد و برخي مواقع احساس اعتماد به نفس بسيار كمي دارم.
1.به هيچ عنوان      2. كمي      3. تا حدودي      4.نسبتا      5.زياد      6.بسيار زياد


7_ميزان فعاليت يا كيفيت كارهايم در دوره هاي مختلف تغيير چشمگيري دارد.
1.به هيچ عنوان      2. كمي      3. تا حدودي      4.نسبتا      5.زياد      6.بسيار زياد


8_در برخي زمان ها بدون هيچ علت خاصي خشم و عصبانيت بسيار زيادي را احساس كرده ام.
1.به هيچ عنوان      2. كمي      3. تا حدودي      4.نسبتا      5.زياد      6.بسيار زياد


9_در برخي دوره ها بسيار ذهن خلاق و در برخي دوره ها بسيار ذهن خسته اي داشته ام.
1.به هيچ عنوان      2. كمي      3. تا حدودي      4.نسبتا      5.زياد      6.بسيار زياد


10_در برخي زمان ها بسيار دوست دارم كه با افراد ديگر در ارتباط باشم و در برخي زمان ها از همه افراد فراري بوده ام.
1.به هيچ عنوان      2. كمي      3. تا حدودي      4.نسبتا      5.زياد      6.بسيار زياد


11_در برخي مواقع بسيار خوشبين و در برخي مواقع بسيار بدبين و بي اعتماد بوده ام.
1.به هيچ عنوان      2. كمي      3. تا حدودي      4.نسبتا      5.زياد      6.بسيار زياد


12_ در مواقعي بسيار غمگين و گريان بوده ام و در مواقعي ديگر بسيار خوشحال و خندان
1.به هيچ عنوان      2. كمي      3. تا حدودي      4.نسبتا      5.زياد      6.بسيار زياد

چگونگي امتياز دهي

هر يك از پاسخ هاي شما به سوالات، امتياز مشخصي دارد. امتياز هاي خود را در برگه اي بنويسيد تا بتوانيد نتيجه را مشخص نماييد. نحوه امتياز دهي به شرح زير مي باشد:

به هيچ عنوان = 0 امتياز
كمي = 1 امتياز
تا حدودي = 2 امتياز
نسبتا = 3 امتياز
زياد = 4 امتياز
بسيار زياد = 5 امتياز

حال امتياز هاي گرفته شما را جمع كنيد و مجموع آن را يادداشت نماييد. به طور كلي هر قدر كه ميزان امتياز شما از اين آزمون بيش تر باشد، احتمال ابتلا به اختلال دو قطبي بيشتر خواهد بود.

چگونگي امتياز دهي

امتياز 0 تا 15 = افسردگي اساسي يا تك قطبي

امتياز 16 تا 24 = افسردگي اساسي يا اختلال دو قطبي

امتياز 25 يا بيش تر = اختلال دو قطبي

توجه : اين تست تنها براي ارزيابي اوليه مي باشد و هيچ اعتباري ندارد و براي تشخيص قطعي اختلال دو قطبي لازم است كه به يك فرد متخصص در اين زمينه مراجعه نماييد تا با ارزيابي باليني و ساير روش هاي تشخيصي، اختلال را تشخيص داده و در صورت لزوم فرايند درماني را نيز شروع كند.

درمان اختلال دو قطبي

براي درمان و كنترل اختلال دو قطبي روش هايي وجود دارد كه متخصصان با توجه به شرايط شما از آن ها استفاده مي كنند. روش هاي درمان اختلال دو قطبي به شرح زير مي باشد:

1.دارو درماني
براي درمان اختلال دو قطبي ممكن است از داروهايي همچون ليتيوم (تثبيت كننده خلق)، اولانزاپين (ضد روان پريشي)، فلوكستين (ضد افسردگي) و بنزوديازپين ها همچون آلپرازولام (ضد اضطراب) استفاده شود. توجه داشته باشيد كه تجويز و دستور قطع مصرف اين داروها تنها به عهده پزشك متخصص است و به هيچ عنوان نبايد به طور خودسرانه اقدام به مصرف يا قطع آن ها نماييد.

2. تست اختلال دو قطبي | روان درماني
به طور معمول اكثر متخصصان در كنار دارو درماني از درمان هاي روان شناختي نيز استفاده مي كنند چرا كه اين نوع درمان بيش ترين اثر بخشي را دارد. طي درمان هاي شناختي، هدف درمان گر اين است كه بيمار بتواند احساسات، افكار و رفتار آزاردهنده و ناصحيح خود را شناسايي كرده و در نهايت با كمك درمان گر آن ها را تغيير دهد. روان درماني علاوه بر خود فرد براي خانواده بيمار نيز بسيار موثر است و به آن ها كمك مي كند تا برخورد بهتري با فرد مبتلا داشته باشند و در عين حال خود نيز دچار ناراحتي هاي رواني نشوند. روان درماني و دارو درماني معمولا در كنار يكديگر استفاده مي شوند اما در نهايت تشخيص چگونگي درمان به عهده متخصص است و با توجه به شرايط فرد به كار گرفته مي شود.

3. الكترو شوك درماني
اين روش درماني نيز تنها در صورتي به كار گرفته مي شود كه دارو درماني و روان درماني موثر واقع نشده باشند. در اين روش الكترود هاي بسيار ريزي را بر روي پوست سر بيمار كار مي گذارند و با شوك هاي خفيف، مغز را تحريك مي كنند تا علائم اختلال دو قطبي كاهش پيدا كند.

سخن آخر
و در نهايت اين كه اختلال دو قطبي مي تواند تاثيرات منفي بسيار زيادي بر سلامت روان فرد و حتي خانواده او بگذارد. اختلال دو قطبي بدون كمك يك فرد متخصص قابل كنترل نخواهد بود و در نتيجه پيامدهاي جبران ناپذيري بر جاي خواهد گذاشت. خانواده يك فرد مبتلا به اختلال دو قطبي فشار رواني زيادي را متحمل مي شوند و در اين حين بايد برخورد صحيح و مناسبي نيز با بيمار خود داشته باشند. در اين شرايط ضروري است كه علاوه بر خود فرد مبتلا، خانواده او نيز از خدمات روانشناسي استفاده نمايند. متخصصان و روانشناسان مركز مشاوره حامي هنر زندگي در خدمت شما هستند تا با ارائه خدمات حضوري و تلفني در اين زمينه ياري تان كنند.

منبع: تست اختلال دو قطبي

براي دريافت مشاوره در زمينه تست اختلال دو قطبي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.