بيماري سايكوز يا روان پريشي چيست؟

متخصصان روانشناسي و روانپزشكي از دو عبارت سايكوز (روان پريشي) و نِوروز براي نوعي دسته بندي نوعي از اختلالات استفاده مي‌كنند. در واقع سايكوز و نوروز نام اختلال نيستند، بلكه هر كدام يك وضعيت را تشريح مي‌كنند و خود مي‌توانند شامل چند اختلال باشند. به طور كلي سايكوز به حالتي از وضعيت رواني اطلاق مي‌شود كه در آن فرد ارتباط خود را كاملا با واقعيت از دست مي‌دهد و عملا بين واقعيت و خيال نمي‌تواند تفاوت قائل شود؛ اما در حالت نِوروز فرد از واقعيت جدا نشده است و نسبت به وضعيت و احيانا مشكلات خود بينش قابل توجهي دارد. براي كسب اطلاع بيشتر از روانشناسي كليك كنيد.
در اين دسته از اختلالات بيمار قادر است خيالات خود را از واقعيت متمايز كند. هرچند ممكن است اختلالات شديدي در رفتار و احساسش داشته باشد ولي دچار روان پريشي و از هم گسيختگي نشده است. براي مثال ممكن است اختلال فرد نوروز، اضطراب اجتماعي، افسردگي يا فوبيا باشد. عبارت معادل در زبان فارسي براي سايكوز «روان پريشي» است. فرد روان پريش حس واقعيت سنجي‌اش را از دست داده. در واقع عبارت يا وضعيت سايكوز به بيماري‌هاي شديدتري مثل اسكيزوفرني و دوقطبي اطلاق مي‌شود.

نشانه‌هاي بيماري سايكوز (روان پريشي)

ققبل از اينكه فرد وارد دورۀ سايكوز شود معمولا ديگران متوجه تغييراتي در رفتار وي مي‌شوند. در واقع تغييراتي در رفتار، خلق و ساير جنبه‌هاي شخصيتي بيمار رخ مي‌دهد كه مي‌توانند نشانه‌اي از شروع بيماري رواني باشند. حتي احتمال بروز اختلالات شخصيت نيز در اين افراد وجود دارد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلالات شخصيت كليك كنيد.
نشانه مهم سايكوز، هذيان و توهم است كه در ادامه شرح داده‌ايم.

1.هذيان

هذيان باور و عقيدۀ غلطي است كه فرد در مورد خود، دنيا، اطرافيان و يا ساير مسائل دارد؛ بدون اينكه براي اين باور غلط در دنياي واقعي مدرك و استدلال منطقي وجود داشته باشد. فرد داراي هذيان عليرغم اين كه باورهايش به طور مداوم با شواهد مختلف نقض مي‌شود، مصرانه روي عقيده‌اش ايستادگي مي‌كند. هذيان‌ها انواع مختلفي دارند؛ براي مثال فرد ممكن است باور داشته باشد تحت تعقيب است يا باور داشته باشد فضايي‌ها عقايدش را دزديده و در محيط منتشر مي‌كنند. براي اطلاع بيشتر درباره اختلالات هذياني كليك كنيد.

2.توهم

توهم، ديدن، احساس كردن و شنيدن چيزهايي است كه در عالم واقعي وجود ندارند. ممكن است فرد در اثر توهم صدايي را بشنود كه ديگران قادر به شنيدن آن نيستند و يا فردي را ببيند كه به او دستور انجام كاري را مي‌دهد. علاوه بر اين دو نشانۀ اصلي، در رفتار فرد هم آشفتگي‌هاي زيادي ديده مي‌شود. رفتار فرد سايكوتيك اغلب متناسب با موقعيت نيست و كلام وي دچار مشكلات فراوان است.

كشمكش فرد روان پريش با محيط پيرامون

ففرد مبتلا به بيماري سايكوز مسائل را به شيوه‌اي متفاوت از ساير انسان‌ها ادراك مي‌كند و به اين ترتيب با دنياي پيرامون خود درحال كشمكش است. افراد روان پريش ممكن است توهماتشان معطوف به خودشان باشد و يا در مورد ديگران دچار توهم و هذيان شوند. گاه گمان مي‌كنند شخصيتي تاريخي هستند و وظيفه دارند تا از پليدي‌ها را از بين ببرند و در اين هنگام ممكن است دست به اقدامات خطرناك بزنند و با ديگران درگير شوند.
در وضعيتي ديگر ممكن است خود را نجات بخش بداند و تمام آدم‌هاي اطرافش را در آغوش بكشد. تمام اين موارد براي اطرافيان ناخوشايند و غيرطبيعي به نظر مي‌رسند. افراد روان پريش خود احساس مي‌كنند اطرافيان در مورد سخناني كه مي‌گويند، نگراني‌هايي كه دارند و چيزهايي كه به وجود آن‌ها باور دارند دركي ندارند و اين موضوع آن‌ها را مستاصل مي‌كند. به همين خاطر مي‌گوييم سايكوز به معناي كشمكش با دنياي پيرامون است.

علل ابتلا به بيماري سايكوز

علل شروع سايكوز يا روان پريشي به طور دقيق مشخص نيستند. تركيبي از علل ژنتيكي و وراثتي و قرار گرفتن در معرض استرس و مشكلات محيطي مي‌توانند منجر به سايكوز شوند. يك واقعه آسيب زا مثل از دست دادن ناگهاني يك فرد عزيز، مي‌تواند شروع كننده نشانه‌ها باشند. علاوه بر اختلالات رواني، ضربه‌هاي مغزي و بيماري‌هايي مثل آلزايمر و پاركينسون احتمال ابتلا به وضعيتي مانند سايكوز را افزايش مي‌ دهند.

انواع بيماري سايكوز

بيماري سايكوز به انواع مختلفي تقسيم بندي مي شود كه در ادامه به توضيح آن ها مي پردازيم:

1.اسكيزوفرني

اين بيماري شديد ترين نوع سايكوز يا روان پريشي است كه بر تمام ابعاد ادراك و احساسات فرد تاثير مي گذارد. بيمارا مبتلا به اسكيزوفرني نمي توانند واقعيت را از توهمات خود تشخيص دهند. براي كسب اطلاعات در زمينه اسكيزوفرني كليك كنيد.

2. اسكيزوافكتيو

اين اختلال نيز تا حدودي شبيه به اسكيزوفرني است و فرد علائم سايكوز و روان پريشي را دارد اما در كنار اين دوره هايي از اختلالات خلقي را هم تجربه مي كند.

3. افسردگي رواني

در اين اختلال فرد افسردگي بسيار شديدي را تجربه مي كند و در كنار آن به دوره هايي از سايكوز و روان پريشي هم مبتلا مي شود.

4. سايكوز بعد از زايمان

در برخي موارد افسردگي بعد از زايمان بسيار شديد و جدي مي شود تا جايي كه هذيان و توهم نيز به وجود مي آيد و فرد دوره هايي از سايكوز را تجربه مي كند. براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه جنون بعد از زايمان كليك كنيد.

5. سايكوز مختصر

اين سايكوز موقت است و در اثر استرس و بحران هاي روحي به وجود مي آيد. مثلا فردي كه عزيز خود را از دست داده است يا حادثه اي همچون تجاوز را تجربه كرده، ممكن است در يك دوره با علائم سايكوز مواجه شود. اين نوع روان پريشي موقتي است و پس از مدتي و با درمان بهبود پيدا مي كند. براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه روان پريشي كوتاه مدت كليك كنيد.

6. سايكوز ناشي از مصرف مواد مخدر و الكل

برخي از مواد مخدر همچون كوكائين و متامفتامين ها توهم زا هستند و باعث توهم و هذيان مي شوند. اين توهم ها و هذيان ها با عنوان روان پريشي ناشي از مصرف مواد شناخته مي شود. همچنين افرادي كه اعتياد شديد و سنگيني به الكل دارند هم ممكن است با قطع مصرف نشانه هاي سايكوز را تجربه كنند. براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه دارو هاي توهم زا كليك كنيد.

روان پريشي در كودكان

سايكوز در كودكان هم احتمال بروز دارد اما علائم و نشانه هاي آن متفاوت است و به شكل متفاوتي خود را نشان مي دهد. مثلا داشتن دوست هاي خيالي مي تواند از علائم روان پريشي در كودكان باشد. البته دوست خيالي در همه كودكان مشترك است و همه در دوره از كودكي خود دوست خيالي دارند اما زماني مي توان اين مساله را از علائم روان پريشي بر شمرد كه كودك هيچ دوست ديگري نداشته باشد و به طور غير طبيعي دوست خيالي خود را واقعي بداند و از بازي هاي كودكانه فرا تر برود.

تشخيص و درمان روان پريشي

تشخيص بيماري سايكوز به نظر متخصصين روانشناسي و روانپزشكي احتياج دارد. بدين معني كه امري تخصصي است و نياز به بررسي‌هاي بيشتري دارد. براي اين مسئله به مطالبي كه در اينترنت پيدا مي‌كنيد، اكتفا نكنيد. تشخيص به موقع و زود هنگام يكي از مواردي است كه در طي كردن درمان و طي كردن دوره بهبود فرد بسيار مؤثر و ضروري است. اكثرا نياز به بستري شدن در بيمارستان‌ هاي اعصاب و روان براي بيماران مبتلا وجود دارد.
براي درمان، علل به وجود آورنده، اختلالات رواني بايد پيگيري و تشخيص داده شوند. متخصصان درمان را در دو بخش دارويي و روانشناختي ادامه مي‌ دهند. روانشناس درمان روانشناختي را براي شناسايي و درمان هذيان‌ها و توهم‌ها، افزايش بينش مراجع، فراهم كردن حمايت و هم چنين آموزش رواني فرد و نزديكانش استفاده مي‌كند. شما مي‌ توانيد براي دريافت مشاوره تلفني و يا حضوري جهت تشخيص و درمان انواع ناراحتي‌ هاي رواني به مركز حامي هنر زندگي مراجعه نماييد.

درمان دارويي بيماري سايكوز يا روان پريشي

درمان دارويي شامل داروهاي آنتي سايكوز مثل هالوپريدول مي‌ شود. داروهاي ضد روان پريشي با تأثير بر انتقال دهنده‌ هاي عصبي مغز مانند دوپامين، نورآدرنالين و سروتونين منجر به كاهش علائم مي‌شوند و توهمات و هذيان‌ ها را كنترل مي‌ كنند اما نمي‌توانند به طور كامل بيماري را درمان كنند. بهتر است دارو درماني در كنار روان درماني صورت بگيرد. لازم است داروهاي ضد سايكوز حتما تحت نظر پزشك مصرف شوند. اين دارو ها شامل موارد زير مي‌ شوند:
داروهاي ضد روان پريشي، نسل اول: اين داروها شامل هالوپريدول، فلوپرازين، پيموزايدتري، تيوتيكسن، كلرپرومازين و… مي‌شوند و عوارضي هم چون خشكي مفاصل، تفكر كند و بي‌قراري را به دنبال دارند.
داروهاي ضد روان پريشي، نسل دوم: اين داروها عوارض كمتري نسبت به داروهاي نسل اول دارند و شامل كلوزاپين، زوتپين، آلانزپين، ريسپريدون و بارنوتيل مي‌شوند. براي اطلاع بيش تر در زمينه دارو هاي ضد روان پريشي كليك كنيد.

درمان شناختي رفتاري

پس از مصرف دارو ها و كاهش علائم و كنترل هذيان ها و توهم، از درمان شناختي رفتاري براي بهبود بيش تر فرد استفاده مي شود. طي اين درمان به فرد كمك مي كنند تا افكارش را اصلاح كرده و رفتار خود را جايگزين نمايد. اكثر افراد مبتلا به سايكوز با دارو درماني و سپس رفتار درماني بهبود پيدا مي كنند و مي توانند كيفيت زندگي خود را تا حد بسيار زيادي ارتقا دهند. براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه درمان شناختي رفتاري كليك كنيد.

سخن آخر

سايكوز يكي از جدي ترين بيماري هاي روحي و رواني است كه علاوه بر خود فرد، زندگي اطرافيان او را هم دستخوش تغييرات زيادي مي كند. در اين شرايط ضروري است كه خانواده و اطرافيان هم در كنار فرد بيمار از خدمات روانشناسي كمك بگيرند. چرا كه از يك سو رفتار صحيح آنان با بيمار بسيار حائز اهميت است و مي تواند در بهبودي او تاثير بگذارد و از طرف ديگر افراد خانواده نيز به دليل فشار هاي رواني شديد مشكلات روحي را از سر مي گذرانند. مركز مشاوره حامي هنر زندگي با گرد آوري كادري مجرب اين امكان را مهيا كرده تا در هر كجا كه هستيد به صورت تلفني با متخصصان و روانشناسان با تجربه صحبت نماييد و از راهنمايي ها آنان استفاده كنيد. براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد.

منبع: سايكوز يا روان پريشي

براي دريافت مشاوره در زمينه سايكوز يا روان پريشي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.