عوارض كوتاه مدت ترك سيگار

طبق مشاهدات تجربي و تحقيقات مشخص شده است كه ما هيچگاه دچار مسموميت با سيگار نمي شويم ولي احتمال ابتلا به اعتياد سيگار بسيار بالا است. دليل اين امر هم سهولت در دسترسي و شيوه مصرف راحت و همچنين وابستگي رواني به اين موضوع است. پس چون اختلال مصرف سيگار وجود دارد و افراد به اين ماده اعتياد پيدا مي كنند پس بالطبع بعد از ترك آن دچار عوارض ترك مي گردند.

عوارض ترك به آن دسته از علائمي اطلاق مي شود كه با فاصله كوتاهي بعد از ترك مواد ظاهر مي شوند و باعث اذيت فرد مي شوند و او را به مصرف دوباره ترغيب مي كنند. خوشبختانه سيگار عوارض ترك شديدي ندارد. مهم ترين عوارض ترك سيگار شامل تنگي نفس، خستگي، سرفه، گلودرد و خلط است.

در مطالعه اي كه به تعيين اثرات مداخلات ترك سيگار بر بيماران ريوي مزمن مي پرداخت، مشخص شد كه ترك سيگار بر سرفه مزمن، خلط شديد گلو و تنگي نفس فعاليتي تاثير دارد. تنگي نفس فعاليتي به معناي ايجاد تنگي نفس بعد از فعاليت زياد و شديد اطلاق مي شود. بعد از ترك سيگار اين نوع از تنگي نفس به مرور از بين مي رود. در تحقيق ديگري توسط ليندن همين يافته ها دوباره تكرار شد. به طور كلي از نظر ليندن سرفه مكرر، خلط، خس خس سينه و تنگي نفس از عوارض كوتاه مدت ترك سيگار هستند. از اين يافته ها مي توان براي آگاهي از مداخلات ترك سيگار به منظور ايجاد رويكردي مناسب تر به خصوص براي بيماران مبتلا به بيماري هاي تنفسي مانند اختلال ريوي مزمن استفاده كرد.

رابطه تنگي نفس و ترك سيگار

شيوع تنگي نفس بعد از ترك سيگار ارتباط مستقيمي با طول مدت مصرف سيگار قبل از ترك دارد. به اين ترتيب كه در يك تحقيق كه توسط لاورنس انجام گرفته است، رابطه بين مدت زمان مصرف و شيوع تنگي نفس مورد بررسي قرار گرفت. در افرادي كه كمتر از 5 روز سيگار مصرف كرده بودند شيوع تنگي نفس 42%، در افرادي كه بين 5 تا 10 روز سيگار مصرف كرده بودند، بعد از ترك شيوع تنگي نفس 47% و به همين ترتيب بود كه در اين مقاله زمان كافي براي پرداختن كامل به آن وجود ندارد.

در تحقيق ديگري مواردي كه بيشتر از همه تنگي نفس بعد از ترك را پيش بيني مي كرد شامل افزايش تعداد روزهاي مصرف سيگار، سيگار كشيدن به صورت مداوم و نه گاهگاهي و تاثير عوامل محيطي از قبيل در معرض دود تنباكو قرار گرفتن عنوان شده است.

مدت زمان عوارض ترك

موضوع ديگر تعيين مدت زمان اين علائم بعد از شروع ترك است. خوشبختانه تحقيقات نشان داده است كه سرفه و گلودرد نهايتا تا يك ماه پس از ترك كاملا از بين مي رود و از آن بهتر اين كه طبق نتايج تحقيق ديگري تنگي نفس در اكثر مواقع تا 5 روز بعد از ترك از بين مي رود. براي اطلاع بيش تر از عوارض سيگار كشيدن كليك كنيد.

دلايل تنگي نفس

دشواري در تنفس كه به عنوان تنگي نفس و نفس نفس زدن نيز شناخته مي شود توسط مكانيسم هاي متنوع مربوط به مشكلات مختلف در بدن ايجاد مي شود. افراد ممكن است در طول زندگي دوره هاي نادر تنگي نفس را به عنوان بخشي از فعاليت هاي زياد مانند يك فعاليت طاقت فرسا يا در شرايط محيطي مانند ارتفاع زياد و دماي بسيار گرم يا سرد تجربه كنند. اگر افراد در غير از اين شرايط شديد و طبيعي دچار تنگي نفس شوند معمولا نشانه اي از يك مشكل پزشكي است.

اگر تنگي نفس طولاني و مدوام باشد احتمالا مربوط به يك بيماري پزشكي است. اگر شدت آن ناگهاني و شديد باشد، حتي اگر مدت آن كوتاه باشد هم ممكن است نيازمند ارزيابي پزشكي باشد. اما لازم است بدانيم كه تنگي نفس مي تواند در بعضي از اختلالات رواني هم مشاهده شود و نشان دهنده مشكل پزشكي نباشد. به عنوان مثال در اختلال وحشتزدگي نيز تنگي نفس وجود دارد. در اختلالات خواب هم امكان وجود تنگي نفس وجود دارد كه اصطلاحا به آن وقفه تنفسي گفته مي شود. در ادامه سعي مي كنيم موارد مربوط به مشكلات پزشكي و اختلالات رواني را با هم مرور كنيم.

1. تنگي نفس بعد از ترك سيگار | مواردي كه نشان دهنده مشكل پزشكي است

تنگي نفس در حالت استراحت، تنگي نفس همراه با فعاليت يا ورزش، تنگي نفس هنگام خوابيدن، تنگي نفس در اثر قرار گرفتن در معرض مواد حساسيت زا يا تحريك كننده، تنگي نفس همراه با درد قفسه سينه، همراه با درد يا ناراحتي يك يا هر دو بازو، درد فك يا درد در گردن، تنگي نفس همراه با تورم در مچ پا و پا، تنگي نفس همراه با افزايش ميزان مصرف مايعات، همراه با كاهش وزن ناخواسته يا از دست دادن اشتها، همراه با خستگي غيرمعمول، همراه با تعريق، تب، صداهاي خس خس يا سوت مانند همراه با تنفس، سرفه مداوم و مزمن و تغيير شكل نوك انگشتان.

2. مواردي كه نشان دهنده اختلال رواني است

حمله وحشتزدگي: در اختلال وحشتزدگي ما علائم بدني نرمال و طبيعي خود را سوء تعبير مي كنيم. به اين معنا كه افراد در طول حمله داراي علائمي از قبيل تعريق، تنگي نفس، افزايش فشارخون، سرگيجه و… مي شوند اما دليل اين علائم مشكلات پزشكي نيست بلكه اين افراد نسبت به تغييرات ميزان اكسيژن بدن بسيار حساس هستند و كوچك ترين كمبود اكسيژن را به عنوان احتمال مرگ بر اثر تنگي قفس در نظر مي گيرند. براي اطلاع بيش تر از حملات پانيك كليك كنيد.

وقفه تنفسي در خواب: بعضي افراد معمولا در مراحل خواب عميق دچار حمله تنفسي و سختي در نفس كشيدن مي شوند. معمولا وقفه تنفسي در طول كابوس ها شروع مي شود و به دليل اينكه در اين مرحله از خواب انقباض ماهيچه ها و عضلات كاهش مي يابد، فرد نمي تواند خود را از خواب بيدار كند. اگر اين اتفاق مكررا صورت بگيرد مي تواند باعث مرگ سلول هاي مغزي و ضعف حافظه و… گردد. براي اطلاع بيش تر از وقفه تنفسي كليك كنيد.

دليل تنگي نفس بعد از ترك سيگار

تحقيقات نشان داده است كه سلول هاي مخاط تنفسي داراي چيزي شبيه مو به نام تاژك هستند اما بعد از مصرف طولاني مدت سيگار اين سلول ها به سلول هاي ساده تبديل مي شوند. هنگام ترك مصرف سيگار اين سلول هاي ساده دوباره بايد به سلول هاي داراي تاژك تبديل شوند. در طول مدتي كه اين سلول ها در حال تغيير شكل هستند، ميزان حجم هواي ورودي و خروجي ريه مدام در حال تغيير است و سازگاري با اين موضوع موجب ايجاد تنگي نفس موقتي مي شود. براي كسب اطلاع بيش تر در زمينه علت تنگي نفس كليك كنيد.

اثرات طولاني مدت ترك سيگار بر علائم تنفسي و عملكرد ريه

تا اينجا در مورد عوارض ترك سيگار به صورت مختصر نتايج جديدترين تحقيقات را با هم مرور كرديم. حالا به سراغ جديدترين تحقيقاتي مي رويم كه اثرات طولاني مدت ترك سيگار بر علائم تنفسي را بررسي كرده اند. در تحقيقي كه توسط سونيا انجام گرفت تاثير قطع مصرف سيگار و همچنين اصلاح عادت سيگار كشيدن بر علائم تنفسي و عملكرد ريه مورد بررسي قرار گرفت. در اين تحقيق ميزان تغيير در طول زمان نيز مورد بررسي قرار گرفت. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه ظرفيت دم و بازدم و حجم ريه در 6 و 12 ماه بعد از ترك به مقدار زيادي بهبود پيدا كرد.

همچنين در كساني كه سيگار را كاملا ترك كرده بودند علائم تنفسي كاهش چشمگيري داشت و در كساني كه حداقل 25% از مصرف سيگار خود را كاهش داده بودند ميزان علائم تنفسي كاهش داشت اما در افرادي كه ميزان مصرف سيگار خود را به ميزان قابل توجهي تغيير نداده بودند، در ميزان علائم تنفسي تغييري وجود نداشت.

در تحقيق ديگري كه در سال 2019 منتشر شده است، اثرات قطع مصرف سيگار به وسيله جايگزيني آن با سيگارهاي الكترونيكي بر بهبود طولاني مدت عملكرد ريه يا علائم تنفسي بررسي شد. سيگارهاي الكترونيكي امروزه جايگزين قوي و موثري براي ترك سيگار به حساب مي آيند و آسيب هاي بسيار كمتري از سيگار توليد مي كنند، هر چند كه از عوارض بلند مدت آن اطلاع دقيقي در دست نيست. سيگارهاي الكترونيكي به صورت برقي باعث توليد نيكوتين و طعم دهنده ها مي شوند اما مضرات آن به مراتب كمتر از سيگار است. در ادامه محققان سعي كرده اند تاثير ترك سيگار بر علائم تنفسي و عملكرد ريه ها را به وسيله دو نوع آزمون مختلف اندازه گيري كنند.

الف) آزمون اسپيرومتريك

در آزمون اسپيرومتريك چند مولفه مورد سنجش قرار مي گيرد: 1) حجم هوايي كه بعد از يك نفس عميق مي توان با شدت هر چه بيشتر و با حداكثر توان از ريه ها خارج كرد. 2) حداكثر حجم هوايي كه مي توان در ثانيه اول پس از نفس كشيدن عميق از ريه ها خارج كرد. 3) نسبت ميزان هوايي كه بعد از يك نفس عميق مي توان از ريه ها خارج كرد تقسيم بر حجم هوايي كه مي توان در ثانيه اول پس از نفس عميق از ريه ها خارج كرد كه به صورت درصد بيان مي شود.

ب) آزمون FEF (جريان بازدم اجباري)

مدت زماني كه طول مي كشد تا شما مجبور شويد نفس خود را به صورت اجباري و غير ارادي از ريه ها خارج كنيد. همان طور كه مشاهده مي كنيد در آزمون اسپيرومتريك حجم كلي ريه ها و در آزمون FEF ميزان تحمل فرد در مقابل نبود اكسيژن و نفس كشيدن در شرايط سخت اندازه گيري مي شود. در اين تحقيق نوع مصرف نيز به سه دسته تقسيم شده است: 1) افرادي كه سيگار را ترك كرده اند 2) افرادي كه مصرف سيگار خود را كاهش داده اند 3) افرادي كه در ترك سيگار به صورت كامل شكست خورده اند.

نتايج نشان داد افرادي كه مصرف سيگار را به صورت كامل ترك كرده اند در آزمون FEF به طرز چشمگيري پيشرفت كرده اند اما ترك سيگار بر آزمون اسپيرومتريك تاثيري نداشت. در اين مقاله نيز به تاثير ترك و كاهش مصرف بر شيوع بالاي سرفه و خلط و تنگي نفس اشاره شده است اما مشابه با تحقيقات قبلي گزارش مي دهد كه اين علائم خيلي زود برطرف مي شود. به صورت كلي نتيجه تحقيق اين بود كه ترك سيگار باعث بهبود مسيرهاي تنفسي مي شود اما سازوكار آن به خوبي مشخص نيست زيرا باعث بهبود بعضي از مسيرهاي تنفسي مي شود اما بر بعضي ديگر تاثيري ندارد.

يك فرضيه در مورد اين يافته ها اين است كه احتمالا مصرف سيگار، تنگي نفس ناشي از فعاليت را كه در آن به دم و بازدم مداوم و خودكار نياز است را تحت تاثير قرار مي دهد اما به صورت كلي حجم هوايي كه مي تواند وارد ريه ها شود كاهش پيدا نمي كند.

نگاهي به درمان هاي روان شناختي ترك سيگار

براي كمك به افراد در ترك سيگار از روش هاي مختلفي استفاده مي شود اما دو مورد كه در همه مواد اعتيادي مشابه است را در اين جا ذكر مي كنيم.

1. تنگي نفس بعد از ترك سيگار | مصاحبه انگيزشي

اكثر افرادي كه براي ترك سيگار مراجعه مي‌كنند معمولا انگيزه كافي براي اين كار را در خود ندارند. اثرات مصرف سيگار به صورت بلند مدت باعث ايجاد مشكلات فراوان در فرد مي‌شود اما چون اين عوارض در بلند مدت ايجاد مي‌شود به همين دليل افراد توجه زيادي به آن‌ها ندارند. مهم‌ترين كار در اين زمينه اين است كه با استفاده از تكنيك‌هاي مختلف مصاحبه انگيزشي به افراد نشان دهيم كه مصرف سيگار مضرات زيادي دارد و در صورت ترك مسلما زندگي پيشرفت چشمگيري خواهد داشت. براي اين كار در ابتدا بايد تعيين كنيم كه فرد در كدام مرحله از تغيير قرار دارد. بعضي از افراد هيچ مشكلي با مصرف سيگار ندارند اما دسته بعد براي ترك مصرف مطمئن نيستند.

در مرحله بعد افراد براي ترك خودشان را آماده مي‌كنند و در نهايت براي ترك اقداماتي را انجام مي‌دهند. اگر اقدامات موفقيت آميز بود سپس شيوه نگه داري ترك مصرف موضوع مهمي خواهد بود. براي اينكه فرد را به مرحله آمادگي براي ترك برسانيم سعي مي‌كنيم با استفاده از تكنيك‌هايي او را از مضرات مصرف سيگار مطلع كنيم.

يا مثلا استفاده از تكنيك تحليل هزينه-سود كه با استفاده از جدول مراجع را به سمت ارزشيابي مزايا و مضرات مصرف سيگار سوق مي دهد استفاده مي كنيم. از فرد بخواهيد خود را از قبل از مصرف مواد و درحال حاضر تصور كرده و مشخص كند مصرف سيگار چه تغييراتي را در سبك زندگي او ايجاد كرده است. بعد از اينكه فرد متوجه مضرات سيگار شد و براي ترك آماده شد او را براي مقابله با وسوسه مصرف آشنا مي كنيم. براي اطلاع از غلبه بر وسوسه بعد از ترك كليك كنيد.

2. آموزش درباره وسوسه يا ولع مصرف

فردي را تصور كنيد كه مدام براي ترك سيگار تصميم مي گيرد و هر بار دچار شكست مي شود. متاسفانه سيگار وابستگي رواني شديدي را در افراد ايجاد مي كند و به همين دليل آموزش درباره وسوسه مصرف مي تواند خيلي به اين افراد كمك كند. ابتدا بايد منطق مواجهه با وسوسه را به بيمار آموزش دهيم. در هنگام وسوسه مصرف، علائم جسمي و هيجاني و شناختي با همديگر وارد عمل مي شوند و موجب شكست فرد در مقابل وسوسه مصرف مي شوند. به عنوان مثال فرد بعد از ترك دچار تنگي نفس مي شود و در ادامه دچار اضطراب مي گردد و نهايتا اين اعمال موجب مي شود كه او فكر كند مصرف بهترين كار است و اين چرخه معيوب مدام تكرار مي شود.

در اين مواقع بايد به افراد نشان دهيم كه وسوسه مصرف جزء انكار ناپذير فرآيند ترك است و به او اطمينان دهيم كه اين وسوسه ها دائمي نيست و اگر به آن ها توجه نكند خيلي زود از بين مي روند. همان طور كه تنگي نفس بعد از ترك خيلي زود از بين مي رود. راهبردهايي كه براي جلوگيري از مصرف استفاده مي شود نيز داراي دامنه گسترده‌اي است. مثلا مي‌توان به افراد آموخت كه مصرف سيگار خود را به تاخير بيندازند و بعد از اينكه وسوسه مصرف كاهش پيدا كرد دوباره تصميم گيري كنند كه آيا مي‌خواهند سيگار را ترك كنند يا نه؟

تنگي نفس بعد از ترك سيگار | سخن آخر

تنگي نفس مي تواند به دلايل مختلفي ايجاد شود اما تنگي نفس ايجاد شده بر اثر ترك سيگار مشكل پزشكي خاصي ايجاد نمي كند. تنها اثر منفي اين رويداد به وسوسه دوباره مصرف مواد مربوط است. اين موضوع مي تواند باعث شود كه افراد دائما در ترك مصرف سيگار با مشكل مواجه شوند. متخصصين اعتياد در اين زمينه مي توانند به شما كمك كنند تا با استفاده از روش هاي متنوعي كه به صورت مختصر در بالا توصيف شد شما را در طول ترك كمك كنند. متخصصان حامي مي توانند در اين زمينه شما را ياري نمايند. براي كسب اطلاع بيش تر در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد.

منبع: تنگي نفس بعد از ترك سيگار

براي دريافت مشاوره در زمينه تنگي نفس بعد از ترك سيگار مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.