الكتروشوك درماني چيست؟
الكتروشوك درماني يا درمان با تشنج برقي نوعي درمان روانپزشكي است كه براي رفع و بهبود اختلالات رواني شديد به كار ميرود. الكتروشوك درماني، درماني است كه معمولا به عنوان آخرين راه حل براي اختلالات افسردگي اساسي (عمده)، افسردگي دو قطبي يا كاتاتونيا به كار ميرود و در پروسهاي كه از بيمار براي آن رضايت گرفته ميشود ، انجام ميگيرد. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد افسردگي اساسي كليك كنيد.
تاريخچه الكتروشوك درماني
در سال 1934 توانستند يك بيمار روان پريش را با استفاده در كافور محلول در روغن به منظور ايجاد تشنج درماني معالجه كنند. در نهايت دانشمندان توانستند الكتريسته را براي ايجاد تشنج بر روي مغز حيوانات استفاده كرده و جريان امني را ايجاد كنند. در سال 1938 يك بيمار مبتلا به روان پريشي و هذيان گويي پس از يازده جلسه درمان با شوك الكتريكي معالجه شد. در سالهاي بعد متخصصان در تلاش بودند تا بتوانند مشكلات و عوارض جانبي ناشي از شوك الكتريكي همچون مشكلات حافظه را بهبود بخشند و راهي ايمن براي استفاده از اين روش بيابند. با پيشرفت درمانهاي دارويي، استفاده از الكتروشوك درماني كاهش يافت و تنها در موارد ضروري و مقاوم به درمان از آن استفاده ميشود. براي كسب اطلاعات در زمينه بيدوفيدبك و نوروفيدبك كليك كنيد.
كاربرد الكترو شوك درماني
الكتروشوك درماني معمولا براي درمان اختلالات رواني كه نسبت به ساير درمانها مقاوم هستند به كار ميرود. در واقع اين درمان معمولا به عنوان گزينه آخر و زماني كه ساير روشها نتيجهاي نداشتند، تجويز ميشود. الكتروشوك درماني معمولا براي موارد زير به كار گرفته ميشود:
1. اختلال افسردگي اساسي
الكتروشوك درماني براي حدود 50% بيماران دچار افسردگي اساسي كه نسبت به درمان مقاوم بودهاند، بهبودي در پي دارد. الكتروشوك درماني براي بيماراني به كار ميرود كه درمانهاي ديگر روي آنها جواب نداده است يا در وضعيت اورژانسي هستند. براي مثال براي بيماراني كه احتمال خودكشي بالايي دارند و يا كساني كه همراه با افسردگي تجاربي مبتني بر گسست از واقعيت يا سايكوز را دارند، شوك الكتريكي تجويز ميشود. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد سايكوز و خودكشي كليك كنيد.
2. كاتاتونيا
كاتاتونيا به وضعيتي اطلاق ميشود كه بيمار دچار نوعي اختلال در وضعيت رواني-حركتي خود شده است، كه معمولا تظاهرش با حركات مومي شكل و بهت زدگي است. اين مشكل معمولا در افراد مبتلا به اختلال اسكيزوفرنيا ديده ميشود. الكتروشوك درماني عموما خط دوم در بيماران كاتاتونيك است. بدين صورت كه اگر بيمار نسبت به درمانهاي دارويي مقاومت داشت از آن استفاده ميشود. براي كسب اطلاع بيشتر در زمينه كاتاتونيا كليك كنيد.
3. اختلال دو قطبي
بيماران مبتلا به اختلال دو قطبي در كنار دورههاي افسردگي، دورههايي از خلق بالا و سرخوشي شديد را نيز تجربه ميكنند كه به آنها دورههاي مانيا گفته ميشود. الكتروشوك درماني علاوه بر افسردگي در درمان مانياي شديد و مقاوم به درمان نيز مورد استفاده قرار ميگيرد. براي كسب اطلاعات در زمينه اختلال دو قطبي كليك كنيد.
4. اسكيزوفرنيا
زماني كه بيمار مبتلا به اسكيزوفرني به درمانهاي دارويي پاسخ نميدهد و هم چنان توهم و هذيان فعال را تجربه ميكند، ممكن است پزشكان دستور انجام شوك الكتريكي را بدهند. هم چنين همان طور كه گفته شد بيماران مبتلا به اسكيزوفرني همراه با علائم كاتاتونيك معمولا تحت الكتروشوك درماني قرار ميگيرد. براي آنكه از اختلال اسكيزوفرني بيشتر بدانيد، كليك كنيد.
5. درمان اعتياد
امروزه درمان با الكتروشوك يكي از روش هاي درماني بيماري اعتياد معرفي شده است. البته نمي توان گفت كه به ترك اعتياد كمك مي كند چرا كه ترك تنها با سم زدايي جسمي و رواني اتفاق مي افتد. الكتروشوك به درمان عوارض و پيامدهاي عصبي اعتياد كمك خواهد كرد. مثلا افرادي كه پس از مصرف شيشه، كراك و يا روان گردان ها به توهم دچار شده اند، از اين طريق احتمال بهبودي بسيار بالايي دارند.
6. ساير موارد
علاوه بر مواردي كه در بالا ذكر شد، تحقيقات و بررسي ها نشان داده اند كه الكترو شوك درماني مي تواند در درمان بسياري از اختلالات و مشكلات ديگر نيز موثر واقع شود. از اين موارد مي توان به انواع روانپريشي ها، دليريوم، اختلال وسواسي جبري، سندروم نورولپتيك، مشكلات هيپوفيز هم چون كم كاري هيپوفيز، پاركينسون و تشنج هاي مقاوم به درمان اشاره كرد. علاوه بر اين ها الكتروشوك درماني در مواردي كه افراد امكان مصرف دارو ندارند نيز بسيار موثر است. مثلا در درمان زنان باردار و مبتلا به افسردگي كه امكان مصرف دارو را ندارند. سالمندان و كودكان كه به مشكلات خلقي و يا جسمي مبتلا هستند و مصرف دارو عوارض و مشكلات بسيار جدي را براي آنان به همراه دارد.
عوارض جانبي الكتروشوك درماني
الكتروشوك درماني به طور كلي درماني امن محسوب ميشود. بسياري از محققان و دانشمندان عقيده دارند كه اين درمان هيچ خطري براي ساختار مغز و ايجاد آسيب مغزي ندارد و بسياري از انجمنهاي علمي مانند انجمن روانپزشكي آمريكا، آن را به عنوان يك درمان بي خطر تاييد كردهاند. اما در عين حال مانند هر روش ديگري ريسكها و عوارض جانبي خاص خود را دارد، كه از جمله آنها ميتوان به موارد زير اشاره كرد:
1. گيجي و سردرگمي
بلافاصله پس از دريافت شوك الكتريكي، احتمال دارد بيمار احساس گيجي و سردرگمي كند. اين عارضه ميتواند چند دقيقه تا چند ساعت باقي بماند. در اين حالت ممكن است فرد نداند كه كجاست يا به چه علتي در مركز درماني قرار دارد. معمولا اين حالات پس از چند ساعت از بين ميروند و پايدار ماندن آنها بيش از چند روز يا بيشتر بسيار نادر است.
2. مشكلات حافظه
اكثر بيماران پس از دريافت شوك در يادآوري رويدادهايي كه درست قبل از انجام الكتروشوك درماني اتفاق افتادهاند دچار مشكل ميشوند. حتي برخي از افراد وقايع چند هفته تا چند ماه قبل از درمان را نيز فراموش ميكنند. با اين حال از دست دادن حافظه بلند مدت ومربوط به زمانهاي دور پس از شوك درماني بسيار نادر است. فراموشيها ومشكلات مربوط به حافظه معمولا پس از گذشت چند ماه بعد از اتمام دورههاي درمان بهبود مييابد.
3. عوارض جانبي جسماني
در روزهايي كه دريافت شوك الكتريكي اتفاق ميافتد، برخي از افراد علائم جسماني ناخوشايندي نظير حالت تهوع، سردرد و دردهاي عضلاني را تجربه ميكنند. البته بيمار با گزارش علائم خود به پزشك و دريافت داروهاي مناسب ميتواند اين عوارض را كنترل كند.
4. عوارض جانبي الكتروشوك درماني: تداخلات پزشكي
همانند هر فرايند درماني ديگر، الكتروشوك درماني ميتواند با برخي شرايط تداخل داشته باشد. براي مثال از آنجايي كه در فرايند اين درمان ضربان قلب و فشار خون افزايش مييابد، انجام آن در بيماراني كه دچار مشكلات قلبي هستند بايد با احتياط بيشتري انجام شود.
هم چنين الكتروشوك درماني براي بيماران مبتلا به اختلالات نورولوژيك از قبيل صرع نيز بايد با احتياط صورت گيرد و جوانب مختلف آن در نظر گرفته شود، چرا كه الكتروشوك درماني باعث ايجاد تحريكات خاصي در مغز ميشود كه ميتواند حملات صرعي را تقليد و تشديد كند.
مرگ و مير ناشي از الكتروشوك درماني
ميزان مرگ و مير در جلسات الكتروشوك تقريبا همان ميزاني است كه احتمال مرگ در بيهوشي هاي عمومي و زايمان وجود دارد. طبق بررسي ها مرگ به اين علت معمولا به خاطر مشكلات قلبي است و در افرادي اتفاق مي افتد كه از قبل بيماري هاي قلبي داشته اند. اما به طور كل مرگ در اين فرايند درماني بسيار كم است.
روش اجراي الكتروشوك درماني
بسته به نوع اختلال و ميزان شوك مورد نياز، تعدادي الكترود در قسمتهاي مختلف سر كار گذاشته ميشوند. براي شروع شوك الكتريكي ابتدا بيمار در وضعيت بيهوشي قرار ميگيرد. سپس جريان الكتريكي خفيفي از طريق اين الكترودها به مدت يك دهم ثانيه تا يك ثانيه وارد مغز ميشود. وضعيت فشار خون، فعاليت الكتريكي سطح مغز و سطح اكسيژن خون در طي وارد شدن جريان به مغز به دقت بررسي و مانيتور ميگردند. شوكهاي درماني معمولا 3 بار در هفته به مدت 2 هفته اعمال ميشوند تا نتيجه دلخواه حاصل شود.
مدت زمان جلسات الكترو شوك درماني
جلسات الكترو شوك معمولا براي سه بار در هفته انجام مي گيرد و در صورتي كه دو بار باشد ممكن است عوارض جانبي كاهش يابند. مدت زمان اين جلسات با توجه به نوع بيماري متفاوت مي باشد. مثلا براي درمان افسردگي معمولا به 6 تا 12 جلسه درمان نياز مي باشد. درمان مانيا هم به طور معمول از 8 تا 20 جلسه متغير است. اختلالات روانپريشي همچون اسكيزوفرني نيز معمولا در كم تر از 15 جلسه اثربخشي نخواهند داشت. ساير موارد درماني همچون دليريوم نيز بسيار كوتاه مدت هستند و در مدت زمان تقريبي 1 تا 4 جلسه بهبود مي يابند. به طور كلي روند درمان تا جايي بايد انجام گيرد كه بيمار علائم بهبودي را از خود نشان دهد.
صحبت آخر
ميبينيم كه درمان با الكتروشوك يا اصطلاحا شوك درماني بسيار متفاوت از آنچه افسانهها، فيلم ها و سريالها بيان ميكنند، به كار برده ميشود. در واقع الكتروشوك نوعي درمان خط دوم براي برخي از بيماريهاي رواني است كه در شرايط بسيار كنترل شده و تحت نظارت شديد به كار برده ميشود و اصولا متخصصين براي به كار بردنش حساسيتهاي زيادي دارند و تا وقتي كه نياز نباشد، از آن استفاده نميكنند. برلي كسب اطلاعات در زمينه روان درماني كليك كنيد.
سوالات متداول
-آيا استفاده از الكتروشوك درماني خطرناك است؟
تحقيقات نشان داده كه شوك درماني روش نسبتا بي خطري است و پيامدهاي جدي به همراه ندارد. اما امروزه اين روش تنها در موارد ضروري و براي افراد مقاوم به درمان دارويي استفاده ميگردد. توصيه ميشود كه براي درمان اختلالات خلقي يا ساير اختلالات رواني پيش از هرچيز از روشهاي روانشناختي استفاده نماييد. متخصصان و روانشناسان مركز مشاوره حامي هنر زندگي در خدمت شما هستند تا در اين زمينه ياريتان كنند. براي كسب اطلاع در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد.
منبع: الكتروشوك درماني
براي دريافت مشاوره در زمينه الكتروشوك درماني مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.
بازدید: