خانواده به عنوان يك سيستم

هر خانواده يك سيستم است، اين سيستمي دانستن يعني چه و چه معايب و مزايايي دارد؟ سيستمي بودن خانواده به اين معنا است كه تمام افراد يك خانواده به يكديگر مرتبطند و تمام رفتار هاي آن ها بر تمامي اعضا تاثير گذار است. سيستمي بودن يكي از پايه اي ترين مفاهيمي است كه مشاوران خانواده در پي فهم آن به خانواده ها هستند تا به اهميت وجود هر فرد در خانه و عملكرد هركدام تاكيد كنند.

براي روشن تر شدن موضوع به اين مثال دقت كنيد: يك اتومبيل را در نظر بگيريد، اين وسيله از اجزاي بسيار متفاوتي از قبيل چرخ ها، اتاق، موتور، دنده ها و… تشكيل شده به همين علت به آن يك سيستم مي گويند. اما در نظر بگيريد كه يكي از اين اجزا مشكلي داشته باشد، مثلا كافي است كه يكي از چرخ ها مقداري سوراخ شود، همين يك چرخ براي واژگوني كل اتومبيل و حتي نابودي كل آن در صورت عدم رسيدگي كفايت مي كند.

خانواده نيز درست مانند هر سيستمي داراي اجزاي مختلفي است كه افراد آن و روابط گوناگوني از جمله روابط والد – فرزندي، روابط همسرانگي و روابط فاميلي وجود دارد كه هر كدام از اين روابط بر تمامي افراد تاثير گذاشته و اين تاثير گذاري اهميت عملكرد هر فرد در خانواده را نشان مي دهد و درست مانند مثال اگر هر فرد داراي مشكل باشد يا هر رابطه اي در خانه مشكل آفرين باشد طبيعتا تمام افراد را دخيل خواهد كرد پس براي جلوگيري از اين آسيب هاي سيستمي بهتر است ويژگي هاي انواع روابط و يك خانواده برتر را بدانيد تا در حد ممكن به رفع آن بپردازيد يا با آگاهي به مشاوران متخصص در اين حوزه مراجعه كنيد. براي اطلاعات در زمينه مشاوره خانواده كليك كنيد.

خانواده برتر | انواع روابط والد – فرزندي

هيچ نوع از حالت هاي رابطه اي بين انواع والدين و فرزندان در خانواده هاي مختلف شبيه بهم ديگر نيست، حتي در يك خانواده ما شاهد انواع روابط والد با فرزندان مختلف هستيم. طبق يافته هاي علم روان شناسي اغلب روابط والد _ فرزندي در چهار دسته قرار مي گيرند كه در زير به آن ها اشاره مي شود. آگاهي از انواع مختلف روابط والد _فرزندي جنبه درماني بسيار بالايي دارد و والدين مي توانند با اين آگاهي به اصلاح روابط خود و به طبع به پيشگيري مناسبي از بسياري از بيماري هاي روحي رواني حاصل از روابط مخرب بپردازند.

1. دوست _ دوست

در اين نوع رابطه با وجود حفظ احترام متقابل والدين به كودكان و متقابلا احترام كودكان به والدين، والد فضاي راحتي را با انواع جمله ها و بازي ها ايجاد مي كند كه كودك مي تواند همدلي خوبي را احساس كند و از نياز ها و مشكلاتي كه با آن ها رو به رو است بگوييد. والدين به عنوان دوستان صميمي اند، قضاوت و سركوب وجود ندارد و كودك از نياز هايي مي‌گويد كه در صورت گفته نشدن و سركوب مي‌توانند زمينه ساز ايجاد انواع بيماري‌هاي روحي رواني باشند. براي كسب اطلاعات در زمينه ارتباط با پدر و مادر كليك كنيد.

2. دانش آموز _ معلم

در اين نوع رابطه معمولا مرزهاي خيلي سفت و سختي بين والدين و كودك وجود دارد؛ كودك مدام تحت نظر است، انتقادها بسيار زيادند و هر فرد بابت اشتباهاتش تا مدت ها تحقير و سركوب مي شود. در اين رابطه ها كودكان نوعي ترس از والدينشان را احساس مي كنند كه نتيجه همين ترس فاصله از والدين و گوشه گيري كودك و گاهي وابستگي هاي بيمار گونه اي به فضاي مجازي و يا گروه دوستان است. طبيعتا اين رابطه سالم نيست و فرد براي رهايي از موقعيت اضطراب زاي خانه و خانواده به راه هايي كشيده مي شود كه ممكن است تبعاتي به مراتب بدتر از آنچه در خانواده جاري بوده است براي او داشته باشد. براي كسب اطلاعات در زمينه تاثير دوست بر نوجوان كليك كنيد.

3. خانواده برتر | والد شدن فرزند

در اين رابطه نوعي جابجايي در نقش ها احساس مي شود. والدين توانايي حل تعارضات شان را ندارند و به سوي كودكانشان راهي مي شوند تا بتوانند خلا هاي عاطفي خودشان در رابطه با همسر را به وسيله كودكانشان جبران كنند. در اين رابطه ها شاهد اين هستيم كه مادر براي درد و دل كردن از تمام غم ها با كودكان صحبت مي كنند و به نوعي تخريب شخصيت پدر در مقابل فرزندان دارد و بالعكس يعني پدر اين رفتارها را در نبود مادر در كنار كودكان دارد.

چيزي كه در اين نوع رابطه احساس مي شود عدم تعادل ساختار خانواده است و والديني كه به علت نداشتن مهارت هاي صحيح در رابطه همسرانگي، فشار هايي را به كودكان خود منتقل مي‌كنند كه رفع آن‌ها از توانايي كودك خارج است و آنچه حاصل مي‌آيد نوعي سردرگمي شديد كودك براي دريافت حمايت عاطفي درست و اينكه ديگر نمي‌تواند اعتماد درستي داشته باشد كه كدام والد يا كلا والدين منبع خوبي براي حمايت او باشند. بنابراين كودك از لحاظ عاطفي با كمبودهاي شديدي مواجه مي‌شود و براي رفع اين كمبودها در چهارچوبي خارج از خانه به دنبال رفع آن‌ها مي‌گردد.

4. والد _ فرزند

در اين نوع رابطه، والدين نيازهاي همسرانگي خود را به درستي رفع كرده اند، هر كدام از والدين براي نياز هاي خود اولين تكيه گاه را همسر خود مي دانند و به رشد يكريگر كمك مي كنند. احترام در رابطه همسرانگي آن ها و پذيرش به خوبي ديده مي شود. اين والدين در رابطه با كودكشان نيز رويكرد پذيرشي و حمايتي دارند. مرزبندي هاي متعادلي در رابطه با كودكان وجود دارد و هر روزه زماني مخصوص به بازي يا تفريح كودكان و صحبت هاي صميمانه با كودكان در نظر گرفته مي شود.

بنابراين كودك در اين رابطه احساس امنيت و رشد دارد و مي داند كه تكيه گاه هاي سالمي و همينطور الگو هاي درستي مانند والدينش براي ادامه زندگي دارد. در اين رابطه هرگز كودك دخيل در مسائل تنش زاي همسرانگي نيست و همين چهاچوب هاي مناسب به كودك فرصت مناسب زيستن در سن خودش را مي دهد. اين نوع رابطه تقريبا يكي از سالم ترين روابط خانوادگي است. براي كسب اطلاعات در زمينه سبك هاي فرزندپروري كليك كنيد.

ويژگي هاي اصلي يك خانواده برتر

تا بحال به اهميت خانواده و انواع روابط در چهارچوب خانه پي برديم. حال به اين مي پردازيم كه اصلي ترين ويژگي هاي يك خانواده برتر چه چيز هايي هستند. ازآنجايي كه سلامت خانواده به سلامت هر فردي مي انجامد، مي توان تمامي اين ويژگي ها را تحت عنوان ويژگي هاي فرد سالم نيز در نظر گرفت. در صورت اصلاح هر خانواده به سمت داشتن اين ويژگي ها مي توان فهميد كه به چه ميزان آن خانواده از سلامت برخوردار خواهند شد.

1. تعادل

متعادل بودن به اين معناست كه همانقدر كه يك خانواده به نيازهاي جسمي هر يك از اعضا توجه مي كند و خوراك و پوشاك و مسكن را اهيمت داده و در تلاش براي تهيه بهترين حالت ممكن اين نياز ها است، به نياز هاي روحي و رواني هر يك از اعضا نيز توجه مي شود و نگراني ها، ناراحتي ها و اختلالات عصبي را مهم دانسته و براي رفع آن به متخصص مربوطه مراجعه مي كنند. درست مانند مراجعه به پزشكان متخصص براي انواع بيماري هاي جسماني.

2. دو تيكه سازي

منظور از دوتيكه سازي اين است كه والدين طوري برخورد كنند كه خوب و بدي باشد يعني مثلا صرفا مشخص كنند كه اگر اين شكلي رفتار كني دختر يا پسر خوبي هستي و اگر بر اساس معيار هاي ما نباشي زشت است يا نياز به اصلاح داري. در واقع اين نوع طرز فكر تفاوت هاي فردي كودكان را ناديده مي گيرد و يا حتي به تفاوت هاي بين نسلي توجهي ندارد. آنچه كه در هر خانواده اي وجود دارد تفاوت هاي سليقه اي و طرز پوشش و سبك تفكر است.

در يك خانواده سالم در مورد اين تفاوت ها گفتگو مي شود، به هر فرد و انتخاب هاي او احترام گذاشته مي شود و تا جايي كه صدمه اي به كسي وارد نشده در پي تغيير دادن شخصي نيستند. اين نكته مهم است كه بدانيم اصولا متفاوت بودن به معناي خوب يا بد بودن نيست و بايد بپذيريم كه كودكان ما مانند ما فكر و زندگي نمي كنند و راه مناسب جلوگيري از آسيب ها گفتگو دوستانه و الگو سازي هاي مناسب است.

3. خانواده برتر | پذيرش بي قيد و شرط

در يك خانواده سالم فرد اين احساس را دارد كه پذيرفته شده است. اين مسئله در همه خانواده ها يكسان نيست. گاهي احساس طرد شدگي از جانب والدين و يا كودكان وجود دارد كه ريشه آن به مسائلي برمي گردد كه يكي از مهم ترين آن ها رابطه مستبدانه والدين با كودكان و عدم همدلي و درك درست يكديگر است.

معمولا والدين مستبد سعي در القا كردن ارزش هاي خودشان دارند و با ناديده گرفتن نياز ها و تفاوت هاي كودكانشان اين حس را در آن ها به وجود مي آورند كه پذيرفته نمي شوند و يا پذيرش آن ها مشروط به همانند بودن آن ها با ارزش هاي خود آن هاست. اين يك رابطه سالم نيست و يكي از مهم ترين نيازهاي هر فرد براي زيست سالم، داشتن والديني است كه فرد بعد از هر اشتباهي بتواند به آن ها تكيه كند و پذيرش كودكان پيش زمينه اي براي تغيير و بهسازي زندگي اوست.

4. همدلي

همدلي تفاوت زيادي با دلسوزي دارد. همدلي يكي از بهترين شيوه هاي پذيرش و كمك به هر فردي است كه متاسفانه گاهي افراد آن را با دلسوزي اشتباه مي گيرند. همدلي در توضيح كوتاهي يعني توانايي زيستن در شرايط ديگري. گوش دادن فعالانه و همراهي كرد با يك فرد و توجه كردن به او بدون اينكه فرد احساس ترحم كند و يا سرزنش و يا توصيه اي دريافت كند بلكه به طور كاملي احساس كند كه شما او را فهميده ايد. همدلي با جمله هايي از اين دست همراه است: مي‌فهمم كه چقدر در شرايط سختي هستي، مي تواني براي هر كمكي روي من حساب كني و غيره. اما دلسوزي شرايطي است كه فرد به حالت راهكارانه و يا دادن پيشنهادها و سرزنش كردن‌ها سعي در حل مسئله دارد مانند: كار از كار گذشته بهتر است كه بقيه را در جريان بگذاري، قبل از اينكه اين كار را بكني با خودت فكر نكرده بودي و غيره.

معمولا فرد در اين شرايط رازداري مناسبي هم نداشته و با مطرح كردن مشكل با ديگران، ديگر روابط فرد را هم مخدوش كرده و نه تنها مشكلي حل نمي‌شود بلكه فرد مركزهاي حمايتي خودش را هم از دست مي‌دهد. در يك خانواده همدلانه تعارض‌ها در چهارچوب خانواده و بدون اينكه ديگران در جريان قرار گرفته يا ديگر روابط فرد خدشه دار شود، حل مي‌شوند. فرد سرزنش يا تحقير نمي شود بلكه پذيرفته مي‌شود. هركس داراي اشتباهاتي است و كساني هستند كه او را دوست دارند و براي رفع اشتباهاتش همراهي اش مي‌كنند. فرد از اعتماد بين اعضا لذت مي‌برد و خيلي راحت‌تر مشكلات شخصي را درجريان حل شدن قرار مي‌دهد.

سخن آخر

خانواده اهميت بسيار زيادي در رشد افراد دارد و به همين منظور لازم است كه براي تشكيل خانواده سالم خود و برقراري ارتباط موثر با اعضا، از يك فرد متخصص كمك بگيريد. روانشناسان و متخصصان مركز مشاوره حامي هنر زندگي در خدمت شما هستند تا در هر كجا كه هستيد، به صورت تلفني در زمينه هاي مختلف ياري تان كنند. براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد.

منبع: خانواده برتر

براي دريافت مشاوره در زمينه خانواده برتر مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.