بيماري اسكيزوفرني

بيماري اسكيزوفرني يك اختلال شديد رواني است كه طي آن فرد مبتلا، واقعيت را به شكل نامعمولي تفسير و درك مي‌كند. بيماري اسكيزوفرني خود را با توهم، هذيان، تفكر مختل و رفتارهايي نشان مي‌دهد كه زندگي عادي فرد مبتلا را مختل كرده و شديدا او را ناتوان مي‌كند. در مراحل اوليه اين بيماري ممكن است نشانه‌ها با بيماري‌هاي ديگري چون افسرده خويي و شخصيت اجتنابي اشتباه گرفته شود. بنابراين براي تشخيص و درمان مراجعه به متخصص الزامي است. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه افسرده خويي و شخصيت اجتنابي كليك كنيد.

علائم و نشانه‌هاي بيماري اسكيزوفرني

روانشناسان نشانه‌هاي اسكيزوفرني را به دو دسته تقسيم مي‌كنند. نشانه‌هاي مثبت و نشانه‌هاي منفي. پيش‌تر روانشناسان با توجه به وضعيت بروز نشانه‌ها بيماري اسكيزوفرني را در چند دسته طبقه بندي مي‌كردند. براي مثال عدم تحرك و خشكي بدن، نوع كاتاتونيا تشخيص داده مي‌شد. اما طبق رويكرد جديد سازمان روانشناسي نگاه متفاوتي به مجموعه اين اختلالات مي‌شود. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه كاتاتونيا كليك كنيد.

نشانه‌هاي مثبت

در واقع علائمي هستند كه ناگاه در فرد ظهور پيدا كرده و شامل مواردي است كه بر فرد عارض مي‌شود. يعني مردم عادي در حالت معمول آن‌ها را تجربه نمي‌كنند. اين علائم هذيان، توهم، اختلال فكر و گفتار مي‌باشد:

_هذيان به افكاري گفته مي‌شود كه فرد در مورد دنيا، آدم‌ها، خودش و ساير پديده‌ها دارد. اين افكار ريشه در واقعيت ندارند و به شكل واضح و شديدي تحريف شده هستند. مثل اين عقيده كه فرد فكر مي‌كند پيامبر فرستاده‌ي خداوند است؛ يا فرد فكر مي‌كند افكارش را فضايي‌ها به داخل سرش مي‌گذارند.

_توهمات، ادراكات بينايي، شنوايي، بويايي، لامسه و حتي ممكن است چشايي باشند كه فرد با آن‌ها مواجه مي‌شود در حالي كه در واقعيت وجود ندارند. مثلا ممكن است فرد صداهايي را بشنود يا چيز‌هايي را ببيند كه در بيرون وجود ندارد.

_اختلال فكر به اختلالاتي گفته مي‌شود كه جريان يا شكل يا محتواي فكر را تغيير مي‌دهند، يعني فرد در فكر كردن دچار مشكل مي‌شود، افكارش ارتباط منطقي با يكديگر ندارند و نمي‌تواند در يك خط مستقيم فكر كند.

_اختلال گفتار يعني گفتار فرد انسجام لازم را ندارد، در گفتار به هدف خود نمي‌رسد، حرف‌هايش بي معني به نظر مي‌رسند، واژه‌هاي عجيب و غريب به كار مي‌برد يا ساختار جملاتش مبهم و ناواضح است.

نشانه‌هاي منفي

بر اساس علم روانشناسي علائم منفي به نشانه‌هايي گفته مي‌شود كه انتظار مي‌رود يك فرد عادي آن‌ها را داشته باشد ولي فرد مبتلا به بيماري اسكيزوفرني آن‌ها را ندارد. يعني فقدان‌هاي عاطفي و رفتاري كه يك فرد مبتلا ممكن است از سال‌هاي بسيار دور آن‌ها را نشان دهد، علائم منفي ناميده مي‌شوند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه روانشناسي كليك كنيد. برخي از نشانه‌هاي منفي شامل موارد زير هستند:

_فقدان روابط اجتماعي و انزوا

_اختلالات عاطفي واضح مثل خلق پايين، سطحي يا يكنواخت

_واكنش‌هاي هيجاني نامتناسب با موقعيت

_فقدان انگيزه و اراده در فرد

_ناتواني در تجربه لذت

تأثير بيماري اسكيزوفرني بر زندگي فرد مبتلا

فرآيند بيماري اغلب بيشتر از 6 ماه طول مي‌كشد. اين بيماري منجر به ناتواني در فرد مي‌شود و اعتماد به نفس فرد را به شدت تحت تأثير قرار مي‌دهد. فرد مبتلا از كار و تحصيل باز مي‌ماند و ممكن است بسيار درون گرا شود. گاه دچار انفجار خشم مي‌شود و نمي‌تواند عصبانيت خود را كنترل كند. در اين بيماري شناخت فرد از خود مختل مي‌شود و اضطراب و افسردگي نيز بروز پيدا مي‌كنند. روان پريشي گاه منجر به ترس و شرمساري دائم در افراد مبتلا مي‌شود.

علل بيماري اسكيزوفرني

مانند تمامي اختلالات رواني براي اينكه يك تبيين جامع از اختلال اسكيزوفرني داشته باشيم نيازمند مشخص نمودن نقش عوامل ژنتيكي و عوامل محيطي-تربيتي هستيم. در واقع تركيبي از موارد گفته شده منجر به بروز يك بيماري رواني مثل بيماري اسكيزوفرني مي‌شود.

عوامل ژنتيكي

عوامل ژنتيكي نقش واضح و بارزي در ابتلاي افراد به اسكيزوفرني بازي مي‌كنند. حضور يك فرد اسكيزوفرنيك در بستگان درجه اول، ريسك ابتلا به بيماري را بسيار بالا مي‌برد. علاوه بر بستگاني كه به بيماري اسكيزوفرني مبتلا هستند، حضور اختلالات ديگر در اعضاي خانواده مانند اختلال شخصيت اسكيزوتايپال، اسكيزوئيد يا اختلال روانپريشي گذرا، موجب بالا رفتن خطر ابتلاي سايرين به بيماري اسكيزوفرني مي‌شود. براي آشنايي با اختلال شخصيت اسكيزوتايپال و شخصيت اسكيزوئيد كليك كنيد.

علل محيطي و تربيتي

علل محيطي-تربيتي هنگامي كه با علل ژنتيكي همراه شوند، فردي كه استعداد ژنتيكي اسكيزوفرني دارد را مبتلا مي‌سازند. عوامل محيطي مانند شرايط تولد، فصل تولد (تولد در زمستان و اوايل بهار با بيماري اسكيزوفرني ارتباط دارد)، شرايط تربيتي نامناسب و فشارهاي رواني اوليه همگي فرد را در معرض ابتلا قرار مي‌دهند. در صورتي كه فرزندان شما را خطر ابتلا به اسكيزوفرني تهديد مي‌كند رعايت نكات تربيتي فرزندان و كسب آگاهي و دريافت مشاوره كودك ضروري است.

سوء مصرف مواد اعتياد آور و ارتباط آن با اسكيزوفرني

مواد مخدري همچون ال اس دي، حشيش، ماريجوانا، آمفتامين و كوكائين در بروز اسكيزوفرني نقش عمده‌اي دارند. نيمي از افراد مبتلا به اين اختلال به سوءمصرف مواد مخدر و يا الكل مبتلا هستند. نقش حشيش در ابتلا به اين بيماري بسيار زياد است. همچنين ماريجوانا خطر پيشرفت اختلالات رواني را افزايش مي‌دهد. آمفتامين، كوكائين، و به ميزان كمتر الكل منجر به جنون مي‌شوند. طيق تحقيقات انجام شده افراد مبتلا به اين اختلال رواني تمايل بيشتري نسبت به مصرف نيكوتين دارند. تقريبا 90 درصد آن‌ها به نيكوتين اعتياد دارند. اعلت اين امر مي‌تواند ناهنجاري‌هاي گيرنده‌هاي نيكوتيني در مغز افراد مبتلا به اسكيزوفرني باشد. مصرف سيگار غلظت خوني برخي از داورهاي ضد روانپريشي را كاهش مي‌دهد.

ساختار مغزي متفاوت در افراد مبتلا به اسكيزوفرني

عدم توازن واكنش‌هاي شيمايي مغز مانند انتقال‌دهنده‌ي عصبي دوپامين و گلوتاميك، در ابتلا به اسكيزوفرني نقش دارند. تحقيقات انجام شده حاكي از تفاوت ساختار مغزي در افراد مبتلا به اسكيزوفرني است. براي مثال حفره‌هاي مغزي پر از مايع كه بطن مغز نام دارند، در افراد مبتلا به اسكيزوفرني بزرگتر از سايرين است. علاوه بر اين برخي از نواحي مغز مبتلايان فعاليت كمتر يا بيشتري نسبت به مغز سالم دارند اين امر ناشي از كم بودن ماده‌ي خاكستري در مغز افراد مبتلا است.

اين اختلافات بين مغز افراد سالم و اسكيزوفرني آنقدر زياد نيستند اما در اسكن‌هاي مغزي مي‌توان آن‌ها را به طور واضح مشاده كرد. از اين طريق مي‌توان تا حد زيادي وجود اختلال اسكيزوفرني را در افراد شناسايي كرد و به تشخيص قطعي رسيد. اين تفاوت‌هاي ساختاري در مغز افراد مبتلا ممكن است بر اثر بروز مشكلات در دوران بارداري و زايمان به وجود آمده‌باشند اما هنوز توضيح مشخص و دقيقي براي آن‌ها ارائه نشده.

شيوع بيماري اسكيزوفرني

شيوع اسكيزوفرني در مردان بيشتر از زنان است. شروع زودهنگام اختلال در مردان بيشتر ديده مي‌شود و در زنان شاهد شروع ديرهنگام آن هستيم. سن متوسط شروع اختلال در دهه بيست عمر افراد مي‌باشد و بروز آن در كودكي بسيار نادر است.

سير و پيش آگهي بيماري اسكيزوفرني

بيماري اسكيزوفرني معمولا نيازمند درمان در تمامي عمر مي‌باشد؛ به اين معنا كه شاهد بهبودي و رهايي كامل فرد از اسكيزوفرني نيستيم. هرچقدر علائم منفي بيشتر در فرد حضور داشته باشد احتمال بهبود كمتر مي‌شود. اين درحالي است كه علائم مثبت علي رغم حاد بودن به خوبي به درمان‌هاي دارويي پاسخ مي‌دهند. 

معمولا افرادي كه درسنين بالا علائمشان شروع مي‌شود و تا قبل از آن علائم منفي كمي داشته‌اند و توانسته‌اند در سال‌هاي قبلي حمايت‌هاي اجتماعي از قبيل تشكيل خانواده به دست آورند، سير بهتري خواهند داشت. فرد ممكن است چندين دوره اختلال را در عمرش و بازگشت علائم مثبت را تجربه كند. اين نشانه‌هاي زود گذر مي‌تواند نشان از اختلال روان پريشي كوتاه مدت باشند. براي اطلاع بيشتر از علائم اين اختلال مي‌توانيد به مقاله روان پريشي كوتاه مدت مراجعه نماييد. 

درمان بيماري اسكيزوفرني

خط اول درمان اسكيزوفرني دارو درماني است. تجويز توسط روانپزشك و پس از يك مصاحبه و سنجش كامل صورت مي‌گيرد. معمولا نياز به بستري كردن فرد وجود دارد و بيمار بايد تحت نظارت مستقيم قرار گيرد. پزشك بر اساس علائم و نشانه‌هاي غالب و عوارض جانبي داروها اقدام به تجويز مي‌كند. براي كسب اطلاعات در زمينه روش‌هاي درمان اسكيزوفرني كليك كنيد.

داروهاي معمول براي بيماري اسكيزوفرني، داروهاي ضد روانپريشي مثل هالوپريدول، كلوزاپين، ريسپريدون و... مي‌باشند. اين داروها هركدام عوارض جانبي خاص خود را دارند و در شرايطي مصرف آن‌ها ممكن است شديدا خطرناك باشد. بنابراين مصرف آن‌ها حتما بايد طبق دستور مشخص باشد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه داروهاي ضد روانپريشي كليك كنيد.

علاوه بر درمان‌هاي دارويي برخي درمان‌هاي حمايتي خانواده محور به فرد و خانواده كمك مي‌كند اختلال بيماري اسكيزوفرني را بهتر بشناسند، مصرف داروها را طولاني مدت ادامه دهند و نشانه‌هاي عود و برگشت بيماري را شناخته و از آن به موقع پيشگيري كنند. براي اطلاع از نحوه‌ي حمايت از اين بيماران و رفتار صحيح با آن‌ها مي‌توانيد از مشاوره تلفني فردي كمك بگيريد.

برخي مداخلات رواني و اجتماعي به فرد مبتلا كمك مي‌كند كه به سمت كيفيت زندگي بالاتري حركت كند، مثلا روابط خانوادگي خود را به كمك مشاوره خانواده افزايش دهد و رنج ناشي از علائم منفي را با روان درماني كاهش دهد. ساير مداخلات خانواده محور تلاش مي‌كنند ميزان بستري شدن فرد را به حداقل برسانند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه روان درماني كليك كنيد.

رفتاردرماني شناختي

رفتار درماني شناختي شيوه‌اي از درمان اختلالات رواني است كه هدف آن تغيير الگوهاي فكري و رفتاري ناسازگارانه و تخريب‌كننده در افراد است. درمانگر در اين روش درمان به افراد مبتلا به اسكيزوفرني كمك مي‌كند تا افكار و ادراكاتشان را به چالش بكشند و آن‌ها را مورد آزمايش قرار دهند. در جلسات درماني به افراد آموزش داده مي‌شود تا چگونه هذيان‌ها و توهمات خود را ناديده بگيرند و نشانه‌ها را مديريت كنند. درمان رفتاري شناختي به صورت فردي و يا گروهي صورت مي‌گيرد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلالات رواني مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : بيماري اسكيزوفرني چيست | علل، علائم و پيشگيري از اسكيزوفرني